Zindelijkheidstraining bij kinderen van 2 jaar: Tips en stappenplan voor ouders
juni 18, 2025
De ontwikkeling van articulatie, oftewel de uitspraak van klanken, is een complex proces dat bij kinderen in de eerste jaren van hun leven in volle gang is. Ouders en verzorgers maken zich soms zorgen over de spraak van hun kind, vooral wanneer bepaalde klanken nog niet helder worden uitgesproken. Dit artikel biedt een overzicht van de normale articulatieontwikkeling, mogelijke problemen en wanneer het raadzaam is om professionele hulp te zoeken. De informatie is gebaseerd op inzichten van logopedisten en beschrijft de verschillende aspecten van articulatie bij kinderen.
De Normale Ontwikkeling van Articulatie
De spraakontwikkeling begint al in de babytijd met het produceren van geluiden en brabbelen. In de loop van de eerste twee jaar leren kinderen steeds meer klanken te imiteren en te combineren tot de eerste woordjes. De volgorde waarin klanken worden aangeleerd, is bij de meeste kinderen vergelijkbaar.
In de leeftijd van 0 tot 9 maanden begint het met huilen en het produceren van eh-klanken. Daarna volgt het brabbelen, waarbij vooral lipklanken worden gebruikt. Tussen de 9 en 12 maanden imiteert het kind geluiden uit de omgeving en brabbelt het veel en gevarieerd.
Rond de leeftijd van anderhalf jaar zegt een kind de eerste woordjes, hoewel de woordopbouw vaak nog onvolledig is. Het kind kan de klanken /p/, /t/, /m/ en /n/ aan het begin van woorden goed maken. Tegen de tijd dat een kind twee jaar oud is, neemt het brabbelen af en begint het kind tweewoordsuitingen te gebruiken, zoals "auto weg" of "heb koek". Het kind kan nu ook de klanken /k/, /s/, /x/ en /h/ aan het begin van woorden produceren. Op deze leeftijd is het kind ongeveer voor 50% verstaanbaar.
Wanneer een kind drie jaar oud is, gebruikt het zinnen van 3 tot 5 woorden, hoewel de zinsopbouw nog niet altijd correct is. De woordenschat breidt zich uit en het kind begint de eerste medeklinkerverbindingen te maken, zoals in het woord "stoel" in plaats van "toel". Op deze leeftijd is het kind voor ongeveer 75% verstaanbaar.
Rond de leeftijd van vier jaar worden medeklinkers en verbindingen verder uitgebreid. Klanken zoals /l/, /r/, /sch/, /fl/, /kn/ en /zw/ kunnen nog moeilijk zijn. Het kind is nu verstaanbaar voor vreemden en oefent met complexere zinnen van 6 woorden of meer. Het kind kan ook een kort verhaal vertellen over gebeurtenissen buiten het heden.
Op vijfjarige leeftijd is het kind vrijwel alles verstaanbaar, hoewel de klanken /r/ en /sch/ nog steeds lastig kunnen zijn. Het kind kan samengevoegde zinnen gebruiken met voegwoorden.
Wanneer een kind zes jaar oud is, kan het alle losse klanken en medeklinkercombinaties maken. Het kan nog wel moeite hebben met het uitspreken van woorden met drie of meer medeklinkers achter elkaar, zoals "straat", "herfst" of "spreeuw".
Mogelijke Articulatieproblemen
Het is normaal dat jonge kinderen in het begin fouten maken bij het uitspreken van klanken. Sommige kinderen blijven echter langer dan gemiddeld uitspraakfouten maken. Dit kan zich uiten in verschillende vormen:
- Weglating van spraakklanken: Het kind laat klanken weg aan het einde van een woord (bijvoorbeeld "poes" wordt "poe") of vereenvoudigt woorden (bijvoorbeeld "stoel" wordt "toel").
- Vervanging van spraakklanken: Het kind vervangt een spraakklank door een andere (bijvoorbeeld "koek" wordt "toet").
- Vereenvoudiging van medeklinkerverbindingen: Het kind vereenvoudigt combinaties van medeklinkers (bijvoorbeeld "straat" wordt "saat").
- Onbeklemtoonde lettergrepen weglaten: Het kind laat onbelangrijke lettergrepen weg (bijvoorbeeld "macaroni" wordt "roni").
- Nasale spraak: Spraak met een nasaal geluid.
- Lispelen en slissen: Een verkeerde uitspraak van de /s/-klank.
- Slecht verstaanbaar spreken: Vaak door te snel spreken of een slappe articulatie.
Deze fouten kunnen het gevolg zijn van een fonetische of fonologische articulatiestoornis. Bij een fonetische stoornis weet het kind wel welke letter het wil zeggen, maar lukt het niet om de klank correct te produceren. Bij een fonologische stoornis kan het kind de klanken wel maken, maar gebruikt het ze niet op de juiste plaats in woorden.
Afwijkende Mondgewoonten en Articulatie
Afwijkende mondgewoonten, zoals langdurig duimzuigen, open mond ademen, vingerzuigen of verkeerd slikken, kunnen een negatieve invloed hebben op de articulatie en de gebitsstand. Kinderen met een foutieve slik of andere afwijkende mondgewoonte kunnen hier invloed van ondervinden op de tandenstand, bijvoorbeeld door het ontstaan van een open beet of het slissen of lispelen. Oromyofunctionele therapie, gericht op het afleren van deze afwijkende gewoonten, kan helpen om negatieve gevolgen te voorkomen of te elimineren. In sommige gevallen kan deze therapie zelfs de noodzaak van een orthodontische behandeling verminderen.
Behandelmethoden
Er zijn verschillende behandelmethoden beschikbaar voor kinderen met articulatieproblemen. Logopedisten passen vaak methoden toe zoals Hodson en Paden, Metaphon of PROMPT.
- Hodson en Paden: Deze methode richt zich op het auditief prikkelen van een klank om het klanksysteem van het kind te vergroten.
- Metaphon: Een metalinguïstische methode die wordt gebruikt bij fonologische spraakstoornissen, geschikt voor kinderen van ongeveer 3,5 tot 6 jaar.
- PROMPT (Prompts for Restructuring Oral Muscular Phonetic Targets): Deze methode helpt bij het aanleren van nieuwe spraakbewegingen door middel van aanraking van het gezicht, waardoor het kind beter voelt wat het moet doen.
De behandeling wordt vaak ondersteund door plaatjes en klankgebaren. Ouders worden nauw betrokken bij de behandeling en krijgen advies over hoe ze hun kind thuis kunnen begeleiden en stimuleren.
Wanneer Hulp Zoeken?
Het is belangrijk om tijdig hulp te zoeken als u zich zorgen maakt over de spraak van uw kind. Overleg met een logopedist als uw kind:
- Op 3-jarige leeftijd nog niet alle klanken (behalve de /r/) correct uitspreekt.
- Na 4 jaar nog steeds moeite heeft met het uitspreken van bepaalde klanken.
- Blijft uitspraakfouten maken die niet passen bij zijn of haar leeftijd.
- Moeite heeft met het verstaanbaar maken van zichzelf.
- Zich terugtrekt omdat het niet begrepen wordt.
Vroege interventie is belangrijk, omdat kinderen in de leeftijd van 3 tot 6 jaar een taalgevoelige periode doormaken. Tijdens deze periode kunnen extra snelle stappen worden gezet in de ontwikkeling van de spraak.
Conclusie
De articulatieontwikkeling is een geleidelijk proces dat bij elk kind anders verloopt. Het is belangrijk om te weten wat normaal is en wanneer het raadzaam is om professionele hulp te zoeken. Door tijdig in te grijpen en de juiste behandeling te kiezen, kunnen kinderen met articulatieproblemen hun spraakvaardigheden verbeteren en zelfverzekerder communiceren. Het betrekken van ouders bij de behandeling is essentieel voor een optimaal resultaat.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
