Alopecia Areata bij Kinderen: Oorzaken, Herkenning en Behandeling

Alopecia areata is een aandoening die haarverlies veroorzaakt en zowel volwassenen als kinderen kan treffen. Hoewel de exacte oorzaak onbekend is, wordt aangenomen dat het een auto-immuunziekte is waarbij het immuunsysteem per ongeluk de haarzakjes aanvalt. Dit kan leiden tot plotselinge, ronde of ovale kale plekken op de hoofdhuid, maar ook op andere delen van het lichaam. Ongeveer 1,7% van de mensen ervaart voor hun vijftigste een vorm van alopecia areata, wat in Nederland neerkomt op ongeveer 280.000 mensen. Kinderen vormen ten minste 20% van de patiëntenpopulatie, waarbij 60% van de patiënten hun eerste aanval ervaart vóór de leeftijd van 20 jaar.

Wat is Alopecia Areata?

Alopecia areata, ook wel pleksgewijze kaalheid genoemd, manifesteert zich door het verschijnen van haaruitval in diverse grootte laesies. De huid in de aangetaste gebieden is vaak glad, zonder schilfering of roodheid, en de haarfollikels vertonen geen tekenen van ontsteking. In sommige gevallen kunnen er ‘uitroeptekenharen’ zichtbaar zijn, dit zijn korte haren die smal zijn aan de basis en breed naar het uiteinde lopen. De aandoening kan zich overal op behaarde lichaamsdelen voordoen, met uitzondering van grijze haren, die gespaard blijven. Het beloop van alopecia areata is onvoorspelbaar; het haar kan spontaan terug groeien, maar ook opnieuw uitvallen.

Oorzaken en Risicofactoren

De exacte oorzaak van alopecia areata is nog niet volledig begrepen, maar men vermoedt dat een combinatie van genetische aanleg en omgevingsfactoren een rol speelt. Stress wordt vaak genoemd als een belangrijke factor die de aandoening kan triggeren of verergeren. Andere mogelijke oorzaken zijn immunologische aandoeningen, endocriene stoornissen, brandwonden, trauma van de haarschacht (zoals strakke vlechten), bloedstoornissen, infectieziekten en bepaalde medicijnen. Bij jonge kinderen kan het ook verband houden met een traag werkende schildklier (hypothyreoïdie).

Er is een significant verschil in de prevalentie van haarverlies tussen jongens en meisjes. Meisjes, vooral die met een familiegeschiedenis van alopecia, hebben vaker last van haarverlies dan jongens. Dit kan te wijten zijn aan hormonale invloeden en genetische factoren.

Verschillende Vormen van Alopecia bij Kinderen

Er zijn verschillende vormen van alopecia die bij kinderen kunnen voorkomen:

• Alopecia Areata: De meest voorkomende vorm, gekenmerkt door ronde of ovale kale plekken op de hoofdhuid.
• Alopecia Totalis: Leidt tot volledig haarverlies op de hoofdhuid.
• Alopecia Universalis: Veroorzaakt totaal verlies van al het lichaamshaar.
• Aangeboren driehoekige alopecia: Een permanente vorm van haarverlies die zich manifesteert als een driehoekige kale plek aan weerszijden van het hoofd.
• Traction alopecia: Haarverlies als gevolg van langdurige spanning op het haar, bijvoorbeeld door strakke vlechten of paardenstaarten.
• Telogeen en anageen effluvium: Overmatig haarverlies als gevolg van onderliggende aandoeningen, medicatie of stress.
• Alopecia door trichotilomanie: Haarverlies als gevolg van dwangmatig haar uittrekken.
• Alopecia door ringworm: Haarverlies veroorzaakt door een schimmelinfectie.

Herkenning van Alopecia Areata

De symptomen van alopecia areata ontstaan vaak plotseling. Naast de kale plekken kunnen er ook nagelafwijkingen optreden, zoals putjesnagels. Bij jonge kinderen kan het lastig zijn om de aandoening te herkennen, omdat het haarverlies soms geleidelijk kan verlopen. Het is belangrijk om een arts te raadplegen bij vermoedens van alopecia areata, zodat een juiste diagnose gesteld kan worden.

Diagnose

De diagnose van alopecia areata wordt gesteld door een dermatoloog of tricholoog. De arts zal de hoofdhuid onderzoeken en mogelijk een microscopisch onderzoek van de haren (trichogramma) uitvoeren. In sommige gevallen kan aanvullend onderzoek nodig zijn, zoals een bloedonderzoek om onderliggende aandoeningen uit te sluiten.

Behandeling

Er is geen genezing voor alopecia areata, maar er zijn behandelingen die de haargroei kunnen stimuleren of het verlies van haar kunnen vertragen. De behandeling is afhankelijk van de leeftijd van het kind, de ernst van de aandoening en de individuele omstandigheden.

• Corticosteroïden: Sterke corticosteroïde zalven of crèmes kunnen lokaal worden aangebracht op de kale plekken. Bij tieners kunnen steroïde-injecties in de hoofdhuid worden overwogen. Systemische corticosteroïden worden over het algemeen vermeden vanwege de ernstige bijwerkingen, zoals groeiremming.
• Minoxidil: Dit middel kan worden gebruikt om de haargroei te stimuleren, maar het is niet altijd effectief.
• Immunotherapie: Een behandeling die gericht is op het aanpassen van het immuunsysteem. Dit is een heftige behandeling met mogelijke bijwerkingen.
• Lichttherapie: Kan in sommige gevallen effectief zijn.

Bij jonge kinderen bestaat de behandeling voornamelijk uit lokale corticosteroïden. Het is belangrijk om te onthouden dat de behandeling vaak niet volledig succesvol is en dat het haar na het stoppen van de behandeling opnieuw kan uitvallen.

Prognose en Ondersteuning

De prognose van alopecia areata is variabel. Veel kinderen hebben binnen een jaar hun haar terug, maar de hergroei is onvoorspelbaar en velen verliezen opnieuw haar. Ongeveer 5% van de kinderen ontwikkelt uiteindelijk alopecia totalis of universalis.

Het is belangrijk om kinderen met alopecia areata emotionele steun te bieden. Het haarverlies kan leiden tot onzekerheid en een negatief zelfbeeld. Ouders kunnen hun kind helpen door open te communiceren, begrip te tonen en professionele hulp te zoeken indien nodig. Een ondersteunend netwerk van familie, vrienden en lotgenoten kan ook waardevol zijn.

Preventie

Er is geen manier om alopecia areata te voorkomen, omdat de oorzaak onbekend is. Het vermijden van stress en het behandelen van onderliggende aandoeningen kunnen mogelijk het risico op het ontwikkelen van de aandoening verminderen. Bij traction alopecia is het belangrijk om het haar niet strak te vlechten of vast te binden.

Conclusie

Alopecia areata is een complexe aandoening die kinderen van alle leeftijden kan treffen. Hoewel er geen genezing is, zijn er behandelingen beschikbaar die de haargroei kunnen stimuleren en de symptomen kunnen verlichten. Het is belangrijk om een arts te raadplegen bij vermoedens van alopecia areata, zodat een juiste diagnose gesteld kan worden en een passende behandeling kan worden gestart. Naast medische behandeling is emotionele steun essentieel om kinderen met alopecia areata te helpen omgaan met de psychologische impact van de aandoening.

Bronnen

1. Haarstichting
2. Gezonder Leven
3. Medicalformat
4. JM Ouders
5. Alopeciacoach
6. InfoNu