Kinderopvang betaalbaarder maken: plannen voor bijna gratis opvang in 2027 en daarna

Het kabinetsplan om kinderopvang betaalbaarder te maken en uiteindelijk bijna gratis te maken, is al langer een discussiepunt in de maatschappij. Werkende ouders zijn afhankelijk van betaalbare kinderopvang om hun werkzaamheden te kunnen combineren met hun gezinsleven. Kinderopvangorganisaties en brancheverenigingen zien in het plan kans op meer toegankelijkheid en gelijke kansen voor kinderen. Echter, de tijdsplanning en financiële gevolgen van de geplande maatregelen zijn nog steeds onduidelijk. In deze artikel worden de huidige ontwikkelingen, plannen en gevolgen van de geplande veranderingen in het financieringsstelsel voor kinderopvang besproken, op basis van de recente ontwikkelingen en analyses in 2025.

Huidige plannen voor bijna gratis kinderopvang

De aankondiging van het kabinet om kinderopvang vanaf 2027 vrijwel gratis te maken, is met enthousiasme ontvangen door kinderopvangorganisaties zoals SKRS Kinderopvang en Fun4Kids. Volgens directeuren zoals Mascha de Wit, Penny Komrij en Kim Kuijper is dit een positieve stap richting kansengelijkheid en toegankelijkheid voor alle kinderen. Het nieuwe systeem, waarbij ouders slechts een eigen bijdrage van 4 procent van het uurtarief betalen en de overheid de rest rechtstreeks aan kinderopvangorganisaties vergoedt, moet het huidige toeslagensysteem vervangen. Het doel is meer zekerheid en minder financiële druk voor ouders, en een eerlijk en toegankelijk systeem dat recht doet aan de waarde van kinderopvang.

In 2026 wordt een volgende stap gezet in de richting van bijna gratis kinderopvang. Het kabinet investeert €199 miljoen in een hogere toeslag voor werkende ouders. In 2026 krijgen ouders met een gezamenlijk inkomen tot circa €55.000 het maximale vergoedingspercentage van 96%. Ook hogere inkomens ontvangen een hoger vergoedingspercentage. In 2027 gaat de vergoeding verder omhoog, waardoor kinderopvang bijna gratis wordt voor middeninkomens met een gezamenlijk inkomen tot bijna twee keer modaal. In 2029, wanneer het nieuwe stelsel ingaat, wordt de vergoeding inkomensonafhankelijk. Alle werkende ouders krijgen dan recht op het maximale vergoedingspercentage van 96%.

Uitstel van de plannen

De plannen voor bijna gratis kinderopvang zijn echter niet zonder complicaties verlopen. De overheid heeft haar plannen voor âbijna gratis kinderopvangâ uitgesteld tot 2027. Econoom Thomas van Huizen van de Universiteit Utrecht zegt dat het plan dat er nu ligt voor de stelselherziening, niet het beste plan is. Een echt goed stelsel laat alle kinderen naar de opvang gaan â maar wel een stuk later dan nu. Het uitstel betekent extra tijd voor het ministerie, uitvoeringsorganisaties en de kinderopvangbranche om de geplande stelselherziening nog eens te herzien.

In de onderhandelingen over de voorjaarsnota is besloten om de plannen opnieuw uit te stellen. Niet 2027 maar pas in 2029 wordt het nieuwe financieringsstelsel voor kinderopvang ingevoerd. Karen Strengers, voorzitter van Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang, is verbijsterd dat opnieuw de invoering van het nieuwe stelsel wordt uitgesteld. De belofte aan ouders en kinderopvangorganisaties wordt weer niet nagekomen. De invoering van het nieuwe stelsel is niet de eerste keer uitgesteld. De toeslagenaffaire had aanleiding moeten zijn voor structurele verandering. Een nieuw stelsel, met eenvoudige, bijna gratis kinderopvang voor werkende ouders, werd aangekondigd voor 2025. De invoering van dit nieuwe stelsel is uitgesteld naar 2027 en nu kiest het kabinet opnieuw voor twee jaar uitstel.

Het kabinetsplan om de kinderopvang bijna-gratis te maken wordt wederom met twee jaar uitgesteld. Eerst zou de opvang in 2025 bijna-gratis worden, toen werd het uitgesteld naar 2027 en nu staat het voor 2029 gepland. Dat is besloten in de onderhandelingen over de voorjaarsnota. Het geld wat hiermee bezuinigd wordt is nu simpelweg harder nodig in andere sectoren.

Gevolgen voor ouders met lagere inkomens

De plannen van het kabinet hebben verschillende gevolgen voor ouders met lagere inkomens. Kinderopvangspecialist Ed Buitenhek berekende dat een huishouden met een jaarinkomen van 20.000 euro netto twee keer zoveel aan kinderopvang kwijt kan zijn in 2026 en 2027. Een gezin met een laag inkomen, tot 20.000 euro, is voor de dagopvang van twee kinderen dit jaar 1.578 euro kwijt. Volgend jaar zou dat 2.793 euro worden. Dat is 271 euro meer dan in prognoses waar het kabinet tot nu toe mee rekende.

De reden van dit verschil is dat in de laatste CPB-cijfers op hogere prijsstijgingen wordt gerekend dan in de vooruitzichten die het kabinet eerder gebruikte. Voor werkende ouders met een laag inkomen wordt de kinderopvang volgend jaar nog duurder dan tot nu toe gedacht werd. Ze zijn in 2026 al snel honderden, en soms meer dan duizend euro meer kwijt dan dit jaar. Een gezin met een jaarinkomen van 20.000 euro netto betalen dit jaar 490 euro voor de opvang van één kind die twee dagen per week naar de opvang gaat. Volgend jaar stijgt dat naar 951 euro. En in 2027, het jaar dat de kinderopvang nagenoeg gratis zou moeten zijn, betalen zij zelfs bijna 1000 euro.

Huishoudens die ruimer in de slappe was zitten, en kinderopvang prima zouden moeten kunnen betalen, profiteren wél in 2027. Een gezin met een jaarinkomen van 120.000 betaalt nu nog zo’n 5000 euro per jaar, maar ook zij betalen over twee jaar nog ongeveer 1000 euro. Dat lagere inkomens niet minder gaan betalen, komt mede doordat de uurtariezen van kinderopvangorganisaties inmiddels hoger liggen dan het toeslagtarief van de overheid.

Gevolgen voor de kinderopvangsector

De uitstel van de plannen heeft ook gevolgen voor de kinderopvangsector. De sector kampt al jaren met personeelstekorten, wat het moeilijk maakt om aan de vraag te voldoen. De uitstel betekent dat de sector extra tijd krijgt om zich voor te bereiden op het nieuwe stelsel. Echter, de onzekerheid over de tijdsplanning maakt het moeilijk voor kinderopvangorganisaties om investeringen te doen en personeel in te huren.

In november zette het kabinet de plannen voor gratis kinderopvang in 2027 toch nog door, hoewel er toen ook sprake was van groeiende personeelstekorten in de branche. Het nieuwe uitstel betekent een financiële meevaller voor het kabinet. Voor de invoering van bijna-gratis opvang was 2,9 miljard euro gereserveerd. Het geld wat hiermee bezuinigd wordt is nu simpelweg harder nodig in andere sectoren.

Conclusie

De plannen voor bijna gratis kinderopvang zijn een belangrijk onderdeel van de strategie van het kabinet om werkende ouders te ondersteunen en gelijke kansen te bieden aan alle kinderen. Het nieuwe systeem, waarbij ouders slechts een eigen bijdrage van 4 procent van het uurtarief betalen en de overheid de rest rechtstreeks aan kinderopvangorganisaties vergoedt, moet het huidige toeslagensysteem vervangen. Het doel is meer zekerheid en minder financiële druk voor ouders, en een eerlijk en toegankelijk systeem dat recht doet aan de waarde van kinderopvang.

Echter, de tijdsplanning en financiële gevolgen van de geplande maatregelen zijn nog steeds onduidelijk. De plannen voor bijna gratis kinderopvang zijn meerdere keren uitgesteld, wat heeft geleid tot onzekerheid voor ouders en kinderopvangorganisaties. De gevolgen van de plannen zijn ook niet gelijk verdeeld. Voor ouders met lagere inkomens wordt kinderopvang volgend jaar nog duurder dan tot nu toe gedacht werd. Ze zijn in 2026 al snel honderden, en soms meer dan duizend euro meer kwijt dan dit jaar.

Het is belangrijk dat ouders en kinderopvangorganisaties zich bewust zijn van de gevolgen van de plannen en de onzekerheid die er nog is. Het kabinet moet duidelijk maken wat de tijdsplanning is en hoe de geplande maatregelen worden uitgevoerd. Kinderopvang is een essentieel onderdeel van het maatschappelijke functioneren en het moet betaalbaar en toegankelijk zijn voor alle ouders.

Bronnen

1. SKRS Kinderopvang en Fun4Kids verwelkomen plannen voor bijna gratis kinderopvang in 2027
2. Bijna gratis kinderopvang voor werkende ouders
3. Kinderopvang bijna gratis? Doe het dan voor alle kinderen – en geef ouders langer verlof, zegt deze econoom
4. Bijna gratis kinderopvang weer uitgesteld – onvermijdelijk
5. Nieuws over kinderopvang
6. Kinderopvang honderden euros duurder voor lage inkomens
7. Kinderopvang wordt juist voor lagere inkomens honderden euros duurder dan verwacht