Faalangst bij Jonge Kinderen: Herkenning, Oorzaken en Ondersteuning

Faalangst is een veelvoorkomend probleem bij kinderen, waarbij de angst om te falen een negatieve invloed kan hebben op hun prestaties en welzijn. Deze angst manifesteert zich niet altijd op dezelfde manier en kan zich uiten in verschillende vormen, afhankelijk van het kind en de situatie. Het is belangrijk om faalangst vroegtijdig te herkennen en passende ondersteuning te bieden, zodat kinderen kunnen leren omgaan met hun angst en hun potentieel optimaal kunnen benutten. Dit artikel biedt een overzicht van faalangst bij jonge kinderen, de mogelijke oorzaken, manieren om het te herkennen en suggesties voor ondersteuning.

Wat is Faalangst?

Faalangst is de angst om niet aan verwachtingen te voldoen of om te falen in situaties waarin prestaties worden verwacht. Het is een situatiegebonden angst, wat betekent dat het niet constant aanwezig is, maar optreedt in specifieke contexten, zoals tijdens toetsen, spreekbeurten of sportactiviteiten. Kinderen met faalangst kunnen het gevoel hebben dat hun waarde afhangt van hun prestaties en zijn bang om negatief beoordeeld te worden. De angst kan zich uiten in lichamelijke symptomen, negatieve gedachten en vermijdingsgedrag. Het is belangrijk te benadrukken dat een beetje spanning normaal is, maar faalangst gaat verder dan gezonde spanning en kan een negatieve invloed hebben op het functioneren van het kind.

Verschillende Vormen van Faalangst

Er zijn verschillende typen faalangst die bij kinderen kunnen voorkomen. Het is belangrijk om te begrijpen welke vorm van faalangst een kind ervaart, om de juiste ondersteuning te kunnen bieden.

• Cognitieve faalangst: Deze vorm van faalangst heeft betrekking op het leren en het maken van schoolse taken. Kinderen met cognitieve faalangst zijn bang om toetsen te halen, spreekbeurten te geven of vragen te stellen in de klas. Ze zijn bang om dom gevonden te worden en vergelijken hun prestaties vaak met die van anderen.
• Sociale faalangst: Kinderen met sociale faalangst zijn bang voor interacties met anderen en zijn bang om afgewezen te worden. Ze kunnen moeite hebben met het maken van contact met andere kinderen, voor zichzelf op te komen of deel te nemen aan groepsactiviteiten.
• Motorische faalangst: Deze vorm van faalangst heeft te maken met de angst om fouten te maken bij fysieke activiteiten, zoals sporten, tekenen of knutselen. Kinderen met motorische faalangst kunnen zich onzeker voelen over hun motorische vaardigheden en vermijden activiteiten waarbij ze bang zijn om te falen.
• Prestatie type: Kinderen met dit type faalangst zijn constant bezig met presteren en voelen zich pas goed als ze een goed resultaat behalen.
• Twijfel type: Deze kinderen twijfelen constant aan hun eigen kunnen en denken dat ze taken niet aankunnen.
• Overafhankelijke type: Kinderen van dit type leunen sterk op de leerkracht en vragen constant om hulp, omdat ze niet vertrouwen op hun eigen kunnen.
• Overonafhankelijke type: Deze kinderen vragen juist niet om hulp, omdat ze dit als vernederend ervaren en willen bewijzen dat ze het zelf kunnen.

Oorzaken van Faalangst

De oorzaken van faalangst zijn complex en kunnen variëren van kind tot kind. Erfelijke factoren kunnen een rol spelen, maar ook ervaringen en de opvoeding kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van faalangst.

• Erfelijke gevoeligheid: Sommige kinderen zijn van nature gevoeliger voor het ontwikkelen van faalangst dan anderen.
• Negatieve ervaringen: Negatieve ervaringen op school of in andere situaties kunnen leiden tot faalangst.
• Opvoeding: Ouders die veel nadruk leggen op prestaties of die perfectionistisch zijn, kunnen onbedoeld faalangst bij hun kinderen veroorzaken.
• Verwachtingen: Hoge verwachtingen van ouders, leraren of coaches kunnen bijdragen aan faalangst.
• Problemen in het gezin: Problemen in het gezin kunnen een negatieve invloed hebben op het welzijn van het kind en de ontwikkeling van faalangst.
• Leerproblemen: Kinderen met leerproblemen, zoals dyslexie, hebben vaker last van faalangst.

Hoe Herken je Faalangst bij een Kind?

Het is belangrijk om faalangst vroegtijdig te herkennen, zodat je passende ondersteuning kunt bieden. De signalen van faalangst kunnen variëren, maar enkele veelvoorkomende signalen zijn:

• Lichamelijke klachten: Hoofdpijn, buikpijn, misselijkheid, hartkloppingen, zweten, diarree, braken, slaapproblemen.
• Negatieve gedachten: Negatief zelfbeeld, het gevoel niet goed genoeg te zijn, bang om fouten te maken, constant vergelijken met anderen.
• Emotionele problemen: Verlegenheid, geslotenheid, boosheid, opstandigheid, liegen, smoezen verzinnen.
• Gedragsveranderingen: Vermijdingsgedrag, concentratieproblemen, blokkeren, weglopen van de taak, de clown uithangen.

Ondersteuning bij Faalangst

Er zijn verschillende manieren om een kind met faalangst te ondersteunen.

• Creëer een veilige omgeving: Zorg voor een omgeving waarin het kind zich veilig voelt om fouten te maken en te leren van zijn of haar fouten.
• Waardeer inspanningen: Waardeer de inspanningen van het kind, in plaats van alleen de resultaten.
• Geef positieve feedback: Geef positieve feedback en complimenten voor wat het kind goed doet.
• Stel realistische verwachtingen: Stel realistische verwachtingen die aansluiten bij de leeftijd en mogelijkheden van het kind.
• Help het kind omgaan met negatieve gedachten: Leer het kind om negatieve gedachten te herkennen en te vervangen door positieve gedachten.
• Praat erover: Praat met het kind over zijn of haar angst en laat het kind weten dat het oké is om bang te zijn.
• Zoek professionele hulp: Als de faalangst ernstig is of niet verbetert, zoek dan professionele hulp bij een psycholoog, kindercoach of schoolmaatschappelijk werker.
• Faalangsttraining: Overweeg een faalangsttraining, waarbij het kind leert omgaan met angst en stress.
• Prentenboeken: Lees prentenboeken over faalangst voor en bespreek deze met het kind.
• Spelletjes: Speel spelletjes die het kind helpen om positieve gedachten te ontwikkelen.
• Overleg met de leerkracht: Overleg met de leerkracht van het kind om samen te werken aan de ondersteuning van het kind.

Het is belangrijk om te onthouden dat faalangst een behandelbaar probleem is. Met de juiste ondersteuning kunnen kinderen leren omgaan met hun angst en hun potentieel optimaal benutten.

Conclusie

Faalangst is een veelvoorkomend probleem bij kinderen dat een negatieve invloed kan hebben op hun prestaties en welzijn. Het is belangrijk om faalangst vroegtijdig te herkennen en passende ondersteuning te bieden. Door een veilige omgeving te creëren, inspanningen te waarderen, positieve feedback te geven en realistische verwachtingen te stellen, kunnen ouders en leerkrachten kinderen helpen omgaan met hun angst en hun potentieel optimaal te benutten. Indien nodig is het belangrijk om professionele hulp te zoeken.

Bronnen

1. Wijzer over de basisschool
2. ECLG
3. Ouders van Nu
4. Kwadraad
5. Driestar Onderwijsadvies
6. Psychogoed
7. Apetrots Kinderen
8. Gezinsbalans
9. Loikidzz