Het belang van het bespreekbaar maken van huiselijk geweld, kindermishandeling en seksueel geweld in de opvoeding

Het onderwerp van huiselijk geweld, kindermishandeling en seksueel geweld is een zorgelijke en complexe kwestie die op verschillende niveaus wordt aangepakt. In de huidige maatschappij blijkt het taboe rondom deze thema’s een belangrijke rol te spelen in de vertraging van hulpverlening en de herkenning van problemen. Het is van belang om deze taboes weg te nemen en ruimte te creëren voor open discussies, zowel binnen gezinnen als in professionele contexten zoals de opvang, het onderwijs en de zorg. Dit artikel wil een overzicht geven van de huidige aanpak, de doelen die worden gesteld en de rol van professionals en gezinnen bij het voorkomen, signaleren en melden van dergelijke situaties.

Het taboe eraf

Een van de kernproblemen bij huiselijk geweld, kindermishandeling en seksueel geweld is het taboe dat eromheen heerst. Betrokkenen – slachtoffers, plegers en omstanders – vinden het vaak uiterst moeilijk om hierover te praten of om hulp te zoeken. Dit leidt ertoe dat situaties vaak verborgen blijven en pas worden herkend als het al ernstig is. Het wegwerken van dit taboe is daarom een essentieel onderdeel van elke aanpak.

De strategie om het taboe weg te nemen begint met het bespreekbaar maken van de thema’s in de maatschappij. Door verhalen te delen, voorlichtingsactiviteiten te organiseren en gesprekken aan te gaan op verschillende plekken in de stad, wordt bewustwording vergroot. Hierbij speelt de rol van ervaringsdeskundigen een belangrijke rol: mensen die uit eigen ervaring spreken, kunnen anderen aanzet geven om hun eigen verhaal te vertellen.

Een voorbeeld van deze aanpak is het Lespakket VrijHeden dat op school wordt ingezet. Hiermee wordt kinderen bewust gemaakt van de invloed van geweld en de mogelijkheden om hulp te zoeken. Tevens wordt er gewerkt aan het versterken van het zelfvertrouwen bij kinderen, zodat ze beter in staat zijn om hun eigen grenzen te herkennen en te communiceren.

Voorkomen, signaleren en melden

Een belangrijke opgave is het vroegtijdig herkennen van situaties waarin geweld dreigt of al aanwezig is. Professionals, zoals leraren, verpleegkundigen en opvangpersoneel, spelen een cruciale rol bij het signaleren van problemen. Het gebruik van de meldcode – een gestandaardiseerde manier om problemen te melden binnen het zorg- en opvangnetwerk – is hierbij een essentieel hulpmiddel.

De aanpak houdt rekening met drie niveaus van preventie:

• Universele preventie: gericht op de bredere maatschappij en het versterken van algemene veiligheid en bewustwording.
• Selectieve preventie: gericht op groepen die risico lopen, bijvoorbeeld gezinnen met vroegere signalen van problemen.
• Geïndiceerde preventie: gericht op situaties waarin geweld al is gebeurd of dreigt, en waar directe interventie nodig is.

Het doel van deze aanpak is om het aantal hermeldingen te verkleinen, de tijd tot interventie te verkorten en de weerbaarheid van betrokkenen te versterken. Hierbij wordt erop gelet dat zowel slachtoffers als plegers ondersteuning krijgen om herhaling van geweld te voorkomen.

De rol van professionals en instellingen

Professionals die werken in domeinen zoals onderwijs, zorg en veiligheid spelen een essentiële rol in de keten van interventie en herstel. Het is belangrijk dat zij goed weten wat hun wettelijke verantwoordelijkheid is en hoe ze deze kunnen uitoefenen. In acute situaties is snelle samenwerking tussen betrokken partijen essentieel om veiligheid te waarborgen. Daarnaast is het belangrijk dat er samenwerking is aan het herstel van de situatie, zodat schade beperkt wordt en herhaling voorkomen kan worden.

Voorbeelden van maatregelen die genomen worden, zijn:

• Het bevorderen van passende opvangplekken voor ouderen en kinderen die slachtoffer zijn van geweld.
• Het organiseren van samenwerking tussen verschillende partijen, zoals Veilig Thuis Rotterdam Rijnmond, wijkteams en opvanglocaties.
• Het stimuleren van het gebruik van signaleringsinstrumenten en de meldcode om problemen in vroeg stadium te herkennen.

Kinderen en jongeren in de focus

Kinderen zijn vaak direct betrokken bij situaties van huiselijk geweld of kindermishandeling. Het is daarom van groot belang dat kinderen in de opvang en het onderwijs extra aandacht krijgen. Leraren en opvangpersoneel worden ondersteund bij het voeren van gesprekken over grenzen, veiligheid en hulpvraag. Deze gesprekken zijn niet alleen informatief, maar ook een manier om kinderen te leren dat het normaal is om hulp te zoeken.

Bij vermoedens van mishandeling of onveilige situaties is het belangrijk dat professionals snel actie ondernemen. Dit kan bijvoorbeeld zijn door een melding te doen via de meldcode of om directe hulp te bieden. Het doel is om kinderen zoveel mogelijk te beschermen en hun veiligheid te waarborgen.

Het belang van aangiftebereidheid

Niet alleen het signaleren van problemen is belangrijk, ook het doen van aangiften bij de politie speelt een rol in het bestraffen van strafbare feiten. Het verhogen van de aangiftebereidheid is daarom een doel van de aanpak. Het is namelijk alleen mogelijk om te handelen als er bewust wordt gekozen voor het erkennen van het probleem en het zoeken naar juridische of maatschappelijke oplossingen.

Conclusie

Het wegwerken van het taboe rondom huiselijk geweld, kindermishandeling en seksueel geweld is een essentieel onderdeel van elke aanpak. Door het bespreekbaar maken van deze thema’s in de maatschappij, het vroegtijdig signaleren van problemen en het geven van passende hulp, kan het aantal slachtoffers worden verlaagd en het herstel worden bevorderd. Het is belangrijk dat zowel professionals als gezinnen hun rol kennen en uitvoeren. Preventie is hierin de sleutel tot duurzame verandering.

Bronnen

1. Beleidsplan huiselijk geweld, kindermishandeling en seksueel geweld 2024 – 2027
2. GMB 2024-61900