Kinderopvang in het Engels: betekenis, toepassing en praktijkvoorbeelden
juli 14, 2025
Opvoeden is een fundamentele taak die uitmaakt wie we worden in het leven. Ouders en wettelijke verantwoordelijken zijn primair verantwoordelijk voor de zorg, begeleiding en opvoeding van kinderen, zoals uitgeweid staat in artikel 5 van de Kinderrechtenverklaring. Echter, in de huidige maatschappij is het vaak noodzakelijk dat deze opvoedverantwoordelijkheid wordt ondersteund door professionele en vrijwillige hulpverleners. Deze opvoeders kunnen variëren van professionele medewerkers in de jeugdhulp tot vrijwilligers die gezinnen op een informele manier ondersteunen. In dit artikel worden de verschillende vormen van opvoeders en hun rol in de ondersteuning van gezinnen besproken, met een focus op formele en informele opvoedondersteuning, de verantwoordelijkheid van gemeenten en de specifieke behoeften van migranten- en vluchtelingengezinnen.
De rol van ouders en wettelijke verantwoordelijken
Ouders of wettelijke verantwoordelijken zijn primair verantwoordelijk voor de opvoeding van hun kinderen. Deze verantwoordelijkheid omvat zorg, begeleiding en het bieden van een veilige en stimulerende omgeving voor de ontwikking van het kind. De overheid is verplicht om deze verantwoordelijkheid te respecteren en ouders passende ondersteuning te bieden, zoals vermeld in de toelichting op artikel 5 van de Kinderrechtenverklaring. De overheid moet zorgen voor toegang tot voorzieningen en diensten voor kinderen, en passende opvang bieden wanneer ouders tijdelijk niet in staat zijn om voor hun kinderen te zorgen.
Het begrip "ouders" is hier niet te beperkt gedefinieerd. Ook voogden of andere personen die wettelijk verantwoordelijk zijn voor het kind kunnen ondersteuning ontvangen. Deze ondersteuning is van essentieel belang, vooral bij gezinnen met kwetsbare situaties of culturele verschillen.
Professionele opvoeders
Formele opvoedondersteuning
Formele opvoedondersteuning wordt aangeboden door betaalde professionals die erkende kwalificaties hebben en een formele opdracht van de gemeente. Deze professionals kunnen bijvoorbeeld JGZ-medewerkers, opvoedadviseurs, CJG-medewerkers of wijkteam-medewerkers zijn. Zij werken binnen het kader van jeugdvoorzieningen en bieden gerichte hulp aan gezinnen die extra ondersteuning nodig hebben bij opvoedkundige of sociale problemen.
Bij formele opvoedondersteuning is het doel om opvoedproblemen vroegtijdig te signaleren en te begeleiden, zodat het niet nodig is om te schakelen naar zwaardere interventies zoals jeugdhulp of kinderbeschermingsmaatregelen. Deze vorm van ondersteuning kan onder andere bestaan uit coaching voor ouders, hulp bij opvoedproblemen, en financiële ondersteuning.
Lokale teams en wijkteams
Vele gemeenten beschikken over lokale of wijkteams die zich richten op gezinnen die basisondersteuning of complexe problematiek nodig hebben. Deze teams zijn een belangrijk onderdeel van de gemeentelijke verantwoordelijkheid om het opvoedkundig klimaat te verbeteren. Het werk van deze teams is vaak preventief en richt zich op het voorkomen van problemen voor ze groter worden.
Lokale teams jeugd- en gezin zijn bijvoorbeeld gericht op gezinnen met opvoed- en opgroeiproblemen. Ze bieden professionele begeleiding, ondersteuning bij het oplossen van conflicten binnen het gezin, en het ontwikkelen van opvoedstrategieën. Ook sociale wijkteams spelen een rol in de ondersteuning van gezinnen, met een focus op gezinnen met complexe problematiek zoals geldschulden, woningproblemen of opvoedproblemen.
Vrijwilligers en informele opvoedondersteuning
Naast professionele opvoeders zijn er ook vrijwilligers die gezinnen informeel ondersteunen. Deze vorm van opvoedondersteuning is vaak dicht bij de leefwereld van het gezin en kan bijdragen aan het creëren van een positieve omgeving voor kinderen. Voorbeelden van informele opvoedondersteuning zijn het buurtgezin, het meeleefgezin en samen oplopen met gezinnen.
Buurtgezin
Het buurtgezin is een vorm van informele ondersteuning waarbij gezinnen die steun kunnen gebruiken (vraaggezinnen) worden gekoppeld aan een stabiel gezin in de buurt (steungezinnen). Dit gebeurt onder leiding van een lokale coördinator. Het buurtgezin werkt op een gelijkwaardige en alledaagse manier en biedt extra liefde en aandacht aan kinderen, terwijl ouders worden ontlast. Deze vorm van ondersteuning is vooral geschikt voor gezinnen die extra aandacht nodig hebben, maar niet in een professionele setting willen of kunnen terecht.
Meeleefgezin
Een meeleefgezin biedt opvang aan kinderen jonger dan 4 jaar van ouders met psychische problemen. Deze opvang gebeurt vrijwillig en is bedoeld om het kind positieve ervaringen te geven in een vertrouwde en stabiele omgeving. Deze ervaringen zijn belangrijk voor de gezonde ontwikkeling van het kind en bieden ook ruimte voor de relatieopbouw tussen ouder en kind.
Samen oplopen
In de vorm van "samen oplopen" lopen een gezinsvrijwilliger en een professionele hulpverlener op met gezinnen en bieden ondersteuning in de volle breedte. Deze vorm van ondersteuning is maatwerk en gericht op het wegnemen van stress binnen het gezin. Ouders krijgen coaching, hulp bij opvoeding en financiële zorgen, terwijl kinderen gespeeld worden en een luisterend oor krijgen.
Ondersteuning voor migranten- en vluchtelingengezinnen
Migranten- en vluchtelingengezinnen hebben vaak extra hulp nodig bij de opvoeding van hun kinderen. Deze gezinnen kunnen terecht komen bij zowel formele als informele opvoedondersteuning. Onderzoek heeft uitgewezen dat het aanbod van eigen voorzieningen vanuit de migrantengemeenschappen, in combinatie met reguliere voorzieningen, een waardevolle aanvulling is. Deze samenwerking biedt een betere toegang tot opvoedondersteuning en helpt bij het overbruggen van culturele en taalkundige barrières.
Een outreachende werkwijze is hierbij belangrijk, omdat dit drempels verlaagt en de betrokkenheid van ouders verhoogt. Het is van belang dat hulpverleners en begeleiders naar de gezinnen toe gaan, bijvoorbeeld in het buurthuis, op school of in religieuze instellingen. Ook de verloskundige, het consultatiebureau en de huisarts kunnen een rol spelen in het informeren van ouders over het aanwezige aanbod van opvoedondersteuning.
Voorlichtingsmateriaal over opvoedondersteuning is beschikbaar, waarin onder andere de omgang met gezinnen uit andere culturen, de invloed van religie op opvoedpraktijken, en de rollen binnen het gezin worden besproken. Deze informatie helpt bij het begrijpen van culturele verschillen en ondersteunt een gevoelige aanpak van opvoedondersteuning.
De rol van gemeenten
Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het verbeteren van het opvoedkundig klimaat in gezinnen, wijken, buurten, scholen en kinderopvang. Deze verantwoordelijkheid is een gevolg van de decentralisatie, waarbij de jeugdhulp is overgeheveld van het Rijk naar de gemeenten. De kwaliteit en toereikendheid van de zorg die gemeenten bieden, zijn essentieel voor de welzijnsontwikkeling van kinderen.
De vraag hoe gemeenten opvoedsteun effectief kunnen bieden is centraal bij de activiteiten van het Nederlandse Jeugdinstituut (NJI). Het NJi onderzoekt welke praktijken in de praktijk werken en brengt deze in beeld. De focus ligt op preventieve steun, waarbij het doel is om problemen te voorkomen voordat ze groter worden.
Samenvatting
Opvoeden is een essentiële taak die gezinnen, voogden en andere wettelijke verantwoordelijken uitvoeren. Deze taak kan worden ondersteund door zowel professionele als informele opvoeders. Professionele opvoeders, zoals JGZ-medewerkers, opvoedadviseurs en wijkteam-medewerkers, bieden gerichte hulp bij opvoedproblemen. Vrijwilligers zoals buurtgezinnen, meeleefgezinnen en gezinsvrijwilligers ondersteunen gezinnen op een informele manier en bieden extra aandacht en stabiliteit.
Migranten- en vluchtelingengezinnen hebben vaak extra hulp nodig, waarbij een outreachende werkwijze en samenwerking tussen eigen voorzieningen en reguliere voorzieningen essentieel zijn. Gemeenten spelen een centrale rol in het verbeteren van het opvoedkundig klimaat en het bieden van passende ondersteuning aan gezinnen.
De rol van opvoeders is dus niet alleen beperkt tot ouders, maar omvat ook professionals en vrijwilligers die gezinnen ondersteunen bij de zorg, begeleiding en opvoeding van kinderen. Door deze samenwerking kan een positieve invloed worden uitgeoefend op de welzijnsontwikkeling van kinderen en de stabiliteit van gezinnen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
