Zeer moeilijk opvoedbare kinderen: Inzicht, ondersteuning en hulpopties
juli 14, 2025
Het opvoeden van kinderen is een complexe, emotionele en verantwoordelijke taak. Een van de kernaspecten van goede kinderopvoeding is het bijbrengen van normen en waarden. Deze vormen de basis van het gedrag, de keuzes en het persoonlijke karakter van kinderen. In dit artikel worden waarden en normen gedefinieerd, worden voorbeelden gegeven van wat ze inhouden en wordt uitgelegd hoe ouders en opvoeders deze effectief kunnen doorgeven aan kinderen. Het artikel richt zich op de praktische toepassing van normen en waarden in de opvoeding, met aandacht voor christelijke waarden en het belang van het goede voorbeeld tonen.
Wat zijn normen en waarden?
Normen en waarden vormen samen de moraal en het gedragskader van mensen. Ze zijn essentieel bij het vormgeven van het karakter van een kind en bepalen hoe het zich gedraagt in de samenleving.
Waarden zijn algemene ideeën of idealen die mensen belangrijk vinden. Ze vormen de fundamenten van gedrag en beslissingen. Voorbeelden van waarden zijn respect, eerlijkheid, liefde, vrijheid, veiligheid en gelijkwaardigheid. Deze waarden zijn meestal abstract en gelden voor groepen mensen, culturen of maatschappijen.
Normen zijn daarentegen concretere richtlijnen of regels die ervoor zorgen dat waarden in het dagelijks leven worden toegepast. Normen kunnen positief zijn (geboden) of negatief (verboden). Ze zijn vaak ongeschreven en hangen af van de sociale, culturele en religieuze achtergrond van een persoon. Voorbeelden zijn: niet stelen, iemand helpen die gevallen is of eerlijk delen.
Elke norm is terug te leiden naar een waarde. Zo is het norm dat iedereen meehelpt met opruimen (bijvoorbeeld de tafel opruimen) gebaseerd op de waarden samenwerking en gelijkheid.
Waarden en normen in de opvoeding van jonge kinderen
Het bijbrengen van normen en waarden begint al op jonge leeftijd, doorgaans rond de 1½ jaar. Kinderen leren op die leeftijd al dat bepaald gedrag onaanvaardbaar is, zoals eten op de grond gooien of spullen van anderen afpakken. In deze fase is het belangrijk om kinderen te leren om te gaan met de normen van de maatschappij, zoals het respecteren van eigendom en het tonen van respect voor anderen.
De allereerste normen en waarden die kinderen leren, zijn vaak gerelateerd aan het respecteren van eten, het delen van speelgoed en het niet sluiten of stelen. Deze normen worden gevoed door waarden als zuinigheid, eerlijkheid en respect. Als ouders deze normen consistent en duidelijk doorgeven, leren kinderen hoe ze zich in hun omgeving moeten gedragen.
Een belangrijk aspect van het leren van normen en waarden is het goede voorbeeld tonen. Kinderen leren vooral door waarnemen en imiteren. Als ouders bijvoorbeeld respectvol met elkaar en met anderen omgaan, zullen kinderen dit gedrag overnemen. Daarentegen, als ouders bijvoorbeeld ruziëren of onrespectvol gedrag vertonen, kan dat een negatieve invloed hebben op de waardenontwikkeling van het kind.
Het bijbrengen van normen en waarden in de praktijk
Het doorgeven van normen en waarden gebeurt op meerdere manieren. Hier zijn enkele concrete voorbeelden van hoe ouders en opvoeders deze in de praktijk kunnen toepassen:
Respect tonen: Kinderen leren respect door te zien dat ouders anderen als mensen behandelen. Dit kan bijvoorbeeld zijn door een oudere persoon voor te laten gaan in de rij of door te luisteren naar het mening van anderen. Door dit gedrag te demonstreren en uit te leggen waarom het belangrijk is, leren kinderen de waarde van respect.
Eerlijkheid en gelijkwaardigheid: Door bijvoorbeeld te zorgen dat alle kinderen in een gezin evenveel aandacht krijgen en bij activiteiten meedoen, leren kinderen de waarde van gelijkwaardigheid. Ook het delen van speelgoed of het eerlijk verdelen van taken zoals opruimen, draagt bij aan het begrip van eerlijkheid.
Verantwoordelijkheid en betrouwbaarheid: Kinderen leren verantwoordelijkheid door kleine taken te doen, zoals hun kamer opruimen of hun spullen verzorgen. Dit ondersteunt de waarde van betrouwbaarheid en verantwoordelijkheid.
Liefde en vergeving: In christelijke opvoeding is liefde een kernwaarde. Door kinderen te leren dat het belangrijk is om anderen liefdevol te behandelen, zelfs als ze fouten maken, wordt de waarde van vergeving en liefde versterkt.
Toewijding en dankbaarheid: Door te tonen dat het belangrijk is om dankbaar te zijn voor wat je hebt, bijvoorbeeld door te zeggen “dank je wel” of te erkennen dat andere mensen je hulp hebben geboden, wordt de waarde van dankbaarheid ondersteund.
Privacy en geduld: Ook op de werkvloer of in de opvang gelden normen en waarden. Bijvoorbeeld het respecteren van de privacy van anderen of het geduldig uitleggen van iets als het niet goed wordt begrepen. Deze normen kunnen ook worden overgebracht naar kinderen om hen te leren om te gaan met complexe sociale situaties.
Christelijke normen en waarden in de opvoeding
In veel gezinnen vormen christelijke normen en waarden de basis van de opvoeding. Deze zijn gebaseerd op de leer van Jezus Christus en de Bijbel. Christelijke waarden zoals respect, liefde, vergeving en waarheid spelen een centrale rol in de opvoeding van kinderen. Ouders gebruiken de Bijbel als leidraad om kinderen te leren hoe ze moeten omgaan met anderen en hoe ze zich moeten gedragen in het dagelijks leven.
Een belangrijk aspect van christelijke opvoeding is het voorleven van de waarden. Kinderen leren door het zien van gedrag in de praktijk. Als ouders bijvoorbeeld respectvol met elkaar en met anderen omgaan, zullen kinderen dit gedrag overnemen. Ook het uitdragen van liefde en vergeving in de omgang met anderen is belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen. Door het voorleven van deze principes worden kinderen geholpen om een beter begrip te krijgen van de christelijke waarden en worden ze gestimuleerd om deze waarden zelf ook in praktijk te brengen.
Waarden en normen in de school- en opvangomgeving
Het is belangrijk dat de normen en waarden van de school of opvang goed aansluiten bij die van het gezin. Als er te veel verschillen zijn, kunnen kinderen verwarring ervaren en moeilijk leren omgaan met de regels. Het is daarom verstandig om bij het kiezen van een school of opvangadres te kijken naar de waarden die daar centraal staan.
Een goed voorbeeld van een school die aansluit bij christelijke waarden is een school die respect, eerlijkheid en liefde centraal stelt. Kinderen leren op zo’n school hoe ze zich moeten gedragen, hoe ze met anderen moeten omgaan en hoe ze verantwoordelijk kunnen zijn voor hun eigen gedrag.
De invloed van normen en waarden op de maatschappij
Normen en waarden zijn niet alleen belangrijk op persoonlijk niveau, maar ook op maatschappelijk niveau. Ze vormen de basis van de sociale structuur en bepalen hoe mensen met elkaar omgaan. Kinderen die normen en waarden leren, zullen als volwassenen bijdragen aan een samenleving waarin respect, eerlijkheid en solidariteit centraal staan.
De invloed van normen en waarden op de maatschappij is te zien in het verminderen van conflicten en het versterken van sociale cohesie. Kinderen die leren hoe ze respectvol met anderen omgaan, zullen als volwassenen ook waarschijnlijk een positieve bijdrage leveren aan de maatschappij.
Conclusie
Het bijbrengen van normen en waarden is een essentieel onderdeel van de opvoeding van kinderen. Deze vormen de basis van hun gedrag, keuzes en hun rol in de samenleving. Door het tonen van het goede voorbeeld, het consistent doorgeven van normen en het versterken van waarden zoals respect, liefde en eerlijkheid, helpen ouders en opvoeders kinderen om een sterke morele grondslag te ontwikkelen.
Zowel christelijke als algemene waarden spelen een belangrijke rol in de opvoeding. Het is belangrijk dat de waarden van de school, opvang of omgeving aansluiten bij die van het gezin om verwarring te voorkomen en een consistente leeromgeving te creëren.
Door normen en waarden op een consistente en duidelijke manier te doorgeven, helpen ouders kinderen om zich op een positieve manier te ontwikkelen en een waardevolle bijdrage te leveren aan de maatschappij.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
