Samenwerking tussen School en Thuis: Een Essentiële Rol in de Ontwikkeling van het Kind

De ontwikkeling van een kind wordt in belangrijke mate gevormd door de interactie tussen school en thuis. Leraren spelen een cruciale rol in dit proces, maar hun effectiviteit wordt vergroot door een constructieve samenwerking met ouders of verzorgers. Dit artikel belicht de verschillende aspecten van deze samenwerking, de uitdagingen die kunnen ontstaan, en de manieren waarop scholen en ouders elkaar kunnen ondersteunen om de ontwikkeling van het kind optimaal te bevorderen.

De Rol van de Leraar en Ouder

Traditioneel ligt de focus in contacten tussen leraren en ouders vaak op de schoolse prestaties van het kind. Echter, het is van belang te erkennen dat ouders een essentiële informele rol spelen in de ontwikkeling van hun kind. Scholen dienen zich te realiseren dat de opvoeding thuis een belangrijke context vormt en hierop in te spelen (Bakker et al., 2013). Ouders kunnen leraren ondersteunen door thuis de leerstof te bespreken, te helpen met huiswerk en een positieve leeromgeving te creëren. Leraren kunnen ouders op hun beurt informeren over de vorderingen van hun kind, en hen begeleiden in het ondersteunen van de ontwikkeling van het kind.

Verschillen in Achtergrond en Verwachtingen

De verwachtingen die ouders hebben ten aanzien van het onderwijs kunnen sterk verschillen, afhankelijk van hun eigen achtergrond, cultuur en sociaaleconomische status. In sommige culturen wordt bijvoorbeeld een grotere nadruk gelegd op autoriteit en discipline, terwijl in andere culturen meer waarde wordt gehecht aan autonomie en zelfstandigheid. Ook de ervaringen die ouders hebben met onderwijs in hun land van herkomst kunnen van invloed zijn op hun verwachtingen. Zo kunnen ouders verwachten dat leerkrachten veel eisen stellen en veel huiswerk geven, omdat dit in hun land van herkomst gebruikelijk was (Pharos, 2023). Het is belangrijk dat leraren zich bewust zijn van deze verschillen en hier rekening mee houden in hun communicatie met ouders.

De Status van de Docent

In Nederland bestaat het beeld dat het docentschap een dalende status heeft. Uit onderzoek blijkt dat de status van de middelbare schooldocent de afgelopen tien jaar is gedaald (Sociologie Magazine, 2017). Dit in tegenstelling tot Finland, waar docenten een hoge status genieten en gewaardeerd worden. Dit verschil wordt toegeschreven aan een andere houding ten aanzien van kinderen en opvoeding. In Finland wordt het opvoeden van kinderen als zeer belangrijk beschouwd en staat het kind meer centraal in het onderwijs. De nadruk ligt daar meer op pedagogiek dan op didactische vaardigheden.

Samenwerking Bevorderen: Concrete Stappen

Om een effectieve samenwerking tussen leraar en ouders te realiseren, zijn er verschillende concrete stappen die gezet kunnen worden. Het is belangrijk dat leraren werken vanuit een visie die uitnodigt tot samenwerking met alle ouders (Krijnen, 2021). Ouders die zich uitgenodigd voelen door de leraar, zullen eerder over de drempel stappen (Hoover-Dempsey & Sandler, 2005). Regelmatige gesprekken met ouders, waarin de aandacht wordt gericht op de ontwikkelingsstappen die het kind kan zetten, zijn essentieel. Deze gesprekken moeten niet alleen plaatsvinden als er problemen zijn, maar idealiter aan het begin van elk schooljaar.

Extra Ondersteuning voor Ouders

Sommige leerlingen leven in situaties waarin er meer risico's op hun ontwikkeling kunnen zijn. In die gevallen is het goed als de leraar de ouders van deze leerlingen extra op maat faciliteert. Dit kan bijvoorbeeld door de taalomgeving thuis te leren kennen, zoals de thuistaal van het gezin en de talige interacties (Van der Pluijm, 2020). Leraren kunnen ouders stimuleren tot interactie met behulp van praatplaten (De la Rie, 2018) of digitale prentenboeken (Fikrat-Wevers et al., 2021). Ook het waarderen en inzetten van de thuistalen van leerlingen in de klas kan de samenwerking bevorderen (Agirdag, 2020; Cummins, 1992).

Aanvullende Activiteiten en Ondersteuning

Aanvullende activiteiten, zoals huiswerkbegeleiding, bijles of mentoring, kunnen de ontwikkeling van leerlingen verder stimuleren (Consortium Aanvullend onderwijs, 2021). Het is belangrijk dat leraren of andere professionals in de school met de leerling en ouders bespreken welke activiteiten beschikbaar zijn en hoe deze kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van het kind. Ook kan extra steun geboden worden aan ouders met geldzorgen.

De Zorgplicht van Scholen

Scholen hebben een zorgplicht ten aanzien van hun leerlingen. Dit betekent dat ze leerlingen pas mogen verwijderen als een andere school die leerling toelaat (Rijksoverheid, 2023). Scholen moeten ook een schoolondersteuningsprofiel hebben, waarin staat welke extra ondersteuning ze kunnen bieden aan leerlingen en welke doelen ze hebben voor de toekomst. Ouders kunnen dit profiel gebruiken om te bepalen of een school geschikt is voor hun kind.

Samenwerkingsverbanden en Ondersteuningsplannen

Gewone scholen en scholen uit het speciaal onderwijs werken samen in samenwerkingsverbanden. Binnen deze verbanden maken ze afspraken over hoe de extra ondersteuning in de regio geregeld is. Het doel is om ervoor te zorgen dat alle kinderen in de regio een passende onderwijsplek kunnen krijgen. De afspraken staan in een ondersteuningsplan.

De Invloed van de Thuisomgeving

De thuisomgeving heeft een grote invloed op de ontwikkeling van een kind. Het is belangrijk dat ouders belangstelling tonen voor het leren van hun kind en hen aanmoedigen, in plaats van hen te controleren (Hill & Tyson, 2009; Jeynes, 2007). Alle ouders kunnen leerondersteuning bieden, zonder dat ze de leerstof per se hoeven te beheersen (Desforges & Abouchaar, 2003).

Uitdagingen en Oplossingen

Een mismatch tussen de verwachtingen van leraren en ouders kan ontstaan, vooral als er verschillen zijn in sociaaleconomische achtergrond, cultuur en taalgebruik (Vinopal, 2018). Het is belangrijk dat leraren deze verschillen niet als tekorten van ouders definiëren, maar hen juist faciliteren in hun rol (Groff & De Wit, 2022; Manz et al., 2010).

De Belangrijkheid van een Positieve Benadering

Een positieve benadering is essentieel bij het samenwerken met ouders. De focus moet liggen op de sterke punten van het kind en de mogelijkheden voor verdere ontwikkeling. Leerlingen zullen de aandacht van school en ouders beter waarderen als er positieve aandacht is voor hun ontwikkeling, zij zelf regie hebben en geen uitzondering zijn (Lusse et al., 2019; Van der Pluijm, 2020).

Conclusie

De samenwerking tussen school en thuis is van cruciaal belang voor de ontwikkeling van het kind. Leraren en ouders hebben elk hun eigen rol en verantwoordelijkheid, maar door samen te werken kunnen ze elkaar versterken en de ontwikkeling van het kind optimaal bevorderen. Het is belangrijk dat scholen een open en uitnodigende houding hebben ten opzichte van ouders, en dat ze rekening houden met de verschillen in achtergrond en verwachtingen. Door concrete stappen te zetten en extra ondersteuning te bieden, kan de samenwerking tussen school en thuis worden verbeterd, wat uiteindelijk ten goede komt aan alle kinderen.

Bronnen

1. Onderwijskennis.nl, Samenwerken met ouders aan de ontwikkeling van het kind. https://www.onderwijskennis.nl/kennisbank/ouderbetrokkenheid-en-onderwijskansen
2. Sociologie Magazine, Zonder aanzien voor de klas. https://sociologiemagazine.nl/artikel/zonder-aanzien-voor-de-klas
3. Pharos, Welbevinden op school: Waar komt de leerling in mijn groep vandaan? https://www.pharos.nl/welbevinden-op-school/waar-komt-de-leerling-in-mijn-groep-vandaan/voorgeschiedenis-en-situatie-in-land-van-herkomst/
4. Rijksoverheid, Passend onderwijs. https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/passend-onderwijs/zorgplicht-en-samenwerken-scholen-passend-onderwijsverantwoordelijkheid-van-de-scholen