Seksuele Opvoeding: Een Basis voor Gezondheid, Weerbaarheid en Positieve Relaties
juli 12, 2025
Inleiding
In het voortgezet onderwijs is lichamelijke opvoeding (LO) een verplicht onderdeel van het curriculum. De wet en regelgeving bepalen welke leerlingen een ontheffing kunnen krijgen voor dit vak, en wanneer een vervangende taak kan worden geïmplementeerd. De regels zijn onderverdeeld in verschillende categorieën: leerlingen met een lichamelijke of psychische aandoening, topsporters, en leerlingen die tijdelijk of langdurig niet in staat zijn om LO te volgen. De regels zijn geregeld in wetten zoals de Wet voortgezet onderwijs (WVO) en de Uitvoeringsbesluiten, en worden bepaald door het schoolbestuur. In dit artikel worden de voorwaarden voor vrijstelling van LO, de procedures voor het aanvragen van een ontheffing, en de mogelijke vervangende taken besproken.
Voorwaarden voor vrijstelling van lichamelijke opvoeding
Volgens de Wet voortgezet onderwijs (WVO) en de Uitvoeringsbesluiten is een leerling in aanmerking voor een ontheffing van LO als deze lichamelijk of psychisch niet in staat is om aan de eisen van het vak te voldoen. Dit is geregeld in artikel 2.33 van de WVO. Een leerling kan bijvoorbeeld een lichamelijke handicap hebben die het onmogelijk maakt om gymlessen te volgen. In zulke gevallen kan de school besluiten om de leerling een ontheffing te verlenen.
Daarnaast kunnen leerlingen met psychische klachten ook een ontheffing krijgen, mits de directeur dit beoordeelt. De leerling moet dan in staat zijn om aan de eisen van het andere onderwijs te voldoen. Dit is belangrijk, omdat de ontheffing geen vervanging is voor het onderwijs in LO, maar een tijdelijke oplossing.
Voor topsporters die op een reguliere school zitten, gelden aparte regels. Sinds 2020 kan een leerling op een reguliere school een ontheffing krijgen voor LO, mits de school aan bepaalde voorwaarden voldoet en toestemming krijgt van de minister. Dit is geregeld in de Beleidsregel verstrekking licentie topsporttalentschool VO 2020. Topsporters die op een Topsporttalentschool zitten, kunnen daarnaast een ontheffing krijgen voor LO. Dit geldt echter alleen als de sport niet op het programma staat van de school.
Aanvragen van een ontheffing voor LO
De aanvraag voor een ontheffing moet worden gedaan bij de school. De leerling, ouders of verzorgers kunnen dit initiatief nemen. De school beoordeelt of de leerling aan de voorwaarden voldoet. In sommige gevallen is een medische uitsluiting van een arts of psycholoog vereist. Dit is het geval bij leerlingen met een ernstige lichamelijke of psychische aandoening.
Voor leerlingen die tijdelijk niet in staat zijn om LO te volgen, is een aanvraag mogelijk. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij een blessure of tijdelijke psychische klachten. In dat geval moet de school overleg plegen met de teamleider en de betreffende docent LO. De leerling moet in principe wel aanwezig zijn bij de lessen, tenzij een langdurige vrijstelling is verleend.
Een langdurige vrijstelling kan alleen worden verleend als de leerling een door een arts ondertekende verklaring heeft waaruit blijkt dat deze op medische gronden niet in staat is om LO te volgen. De school moet dit verzoek beoordelen en beslissen of de ontheffing wordt verleend.
Vervangende taken en alternatieven voor LO
Als een leerling een ontheffing krijgt voor LO, hoeft hij geen onderwijs te volgen of examen te doen. Echter, in sommige gevallen moet de leerling wel een ander vak ervoor in de plaats volgen. Dit is het geval als de ontheffing niet volledig is, of als de school dat als vereiste stelt. Het vervangende vak moet even zwaar zijn als het vak waarvoor de ontheffing is verleend. Dit hangt af van het aantal uren dat er voor dat vak staat.
Voor leerlingen met een lichamelijke of psychische beperking is het mogelijk om een vervangende taak te kiezen. Dit kan bijvoorbeeld een werkstuk zijn, of een andere vorm van onderwijs dat past bij de mogelijkheden van de leerling. De school bepaalt welke vervangende taken geschikt zijn.
Verplichtingen en beoordelingen in LO
Lichamelijke opvoeding is een verplicht onderdeel in het voortgezet onderwijs. De eisen zijn vastgelegd in de kerndoelen en eindtermen. Voor het voortgezet onderwijs zijn er duidelijke urennormen voor LO. Deze zijn als volgt:
- vmbo: minimaal 333 klokuren
- havo: minimaal 360 klokuren
- vwo: minimaal 400 klokuren
Deze normen zijn van kracht sinds de reparatiewet van 2024, die duidelijkheid bracht in de urennormen. De wet stelt nu duidelijke landelijke urennormen vast voor lichamelijke opvoeding per schoolsoort.
De beoordeling van LO gebeurt in de meeste gevallen met «goed», «voldoende» of «onvoldoende». Voor leerlingen die hun benen niet kunnen gebruiken, mag niet worden verwacht dat ze een toets in hoogspringen op dezelfde wijze afleggen als leerlingen zonder deze beperking. De beoordeling moet rekening houden met de mogelijkheden van de leerling.
Profielwerkstuk en LO in het eindexamen
Het profielwerkstuk is een verplicht onderdeel voor leerlingen op de theoretische en gemengde leerweg. Het wordt beoordeeld met «goed», «voldoende» of «onvoldoende». Voor leerlingen op de basisberoepsgerichte, kaderberoepsgerichte of gemengde leerweg is het profielwerkstuk niet verplicht.
Bij de beoordeling van LO en het profielwerkstuk geldt dat de leerling minstens «voldoende» moet behalen. Dit is belangrijk, omdat de beoordeling van deze onderdelen geen cijfer bevat, maar «goed», «voldoende» of «onvoldoende».
Vrijstelling voor examenvakken en LO
Soms hoef je in 1 of meerdere vakken geen examen te doen. Je bent dan vrijgesteld of je hebt een ontheffing voor dit vak. De school beslist over de ontheffing. En meldt de ontheffing aan de Inspectie van het Onderwijs.
Voor sommige vakken kun je onder bepaalde voorwaarden vrijgesteld worden. Een voorbeeld hiervan is:
- Door een lichamelijk handicap kun je niet meedoen met de gymlessen. Je kunt dan een ontheffing krijgen voor het vak lichamelijke opvoeding. Je hoeft geen vervangend vak te volgen. De school beslist over de ontheffing.
Hoewel LO een verplicht onderdeel is, is het mogelijk om een ontheffing te krijgen als de leerling niet in staat is om aan de eisen van het vak te voldoen. Dit geldt ook voor leerlingen met een ernstige lichamelijke of psychische aandoening.
Conclusie
Lichamelijke opvoeding is een verplicht onderdeel in het voortgezet onderwijs. De regels zijn geregeld in wetten zoals de Wet voortgezet onderwijs (WVO) en de Uitvoeringsbesluiten. Leerlingen kunnen in bepaalde gevallen een ontheffing krijgen voor LO, mits zij lichamelijk of psychisch niet in staat zijn om aan de eisen van het vak te voldoen. De school beslist over de ontheffing en stelt eventuele vervangende taken vast. De beoordeling van LO gebeurt in de meeste gevallen met «goed», «voldoende» of «onvoldoende». Voor leerlingen met een ernstige lichamelijke of psychische aandoening is het mogelijk om een ontheffing te krijgen, mits de school dit beoordeelt.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
