Kinderopvang in Nederland: Uitdagingen, kosten en toekomstplannen
juli 20, 2025
De jeugdgezondheidszorg (JGZ) speelt een cruciale rol in de opvoedingsondersteuning, een vorm van hulp die gericht is op het ondersteunen van ouders bij hun opvoedingsproces. Deze vorm van ondersteuning is gericht op het verbeteren van de opvoedingsomstandigheden van kinderen, het helpen bij het vervullen van opvoedingstaken en het ondersteunen van ouders in hun rol als opvoeder. In dit artikel worden de kernprincipes, taken en functies van opvoedingsondersteuning in de JGZ besproken, gebaseerd op de beschikbare bronnen.
Inleiding
Opvoedingsondersteuning is een vorm van ondersteuning die gericht is op het helpen van ouders bij hun opvoedingsproces. Het gaat om het verbeteren van de opvoedingsomstandigheden van kinderen, het helpen bij het vervullen van opvoedingstaken en het ondersteunen van ouders in hun rol als opvoeder. De JGZ speelt hierin een belangrijke rol, aangezien zij een van de kernpartners is van het Centraal Jeugd- en Gezinbeleid (CJG). In dit artikel worden de kernprincipes, taken en functies van opvoedingsondersteuning in de JGZ besproken, gebaseerd op de beschikbare bronnen.
Wat is opvoedingsondersteuning?
Opvoedingsondersteuning wordt gedefinieerd als het ondersteunen van vaders en moeders bij de opvoeding om een optimale ontwikkeling van kinderen te bevorderen. Het is een verkorte vorm van de omschrijving van opvoedingsondersteuning uit de Jeugdthesaurus: “Opvoedingsondersteuning is voorlichting, advies en hulp aan ouders en opvoeders bij opvoedingsvragen en -problemen ter voorkoming van problemen in de opvoeding en/of ontwikkeling van kinderen of om deze problemen op te lossen en ter versterking van de draagkracht en competenties van ouders en opvoeders; uitgevoerd door onder meer de jeugdzorg, jeugdgezondheidszorg, welzijnsinstellingen, kinderopvang en onderwijs.” Dit sluit aan op de theoretisch gefundeerde begripsomschrijving van Vandenmeulebroecke c.s. (2004): “Opvoedingsondersteuning is op intentionele wijze steun bieden aan ouders (c.q. ouderfiguren) bij hun opdracht en taak als opvoeders.” Die omschrijving berust op de veronderstelling dat de volgende uitgangspunten voor alle ouders en elke gezinsvorm gelden: het geven van informatie en voorlichting over de ontwikkeling en opvoeding van kinderen; het bieden van pedagogische advisering en lichte pedagogische hulp; het signaleren van opvoedproblemen, het vroegtijdig onderkennen hiervan en het verwijzen; het bieden van praktische en instrumentele steun aan ouders bij de opvoeding; het versterken van mogelijkheid tot zelfhulp; het versterken van het sociale netwerk van kinderen en ouders; het bevorderen van een stimulerende pedagogische en fysieke omgeving.
De rol van de jeugdgezondheidszorg
De jeugdgezondheidszorg heeft zich, zoals Hermanns (2007) dat betitelt, ontwikkeld tot de “expert van het gewone leven”, die als de spin in het web van het CJG kan functioneren. Zij is nu een van de kernpartners van het CJG, samen met de gedragswetenschappers en de maatschappelijk werkers. Vooruitlopend op de transitie van de jeugdzorg komt deze richtlijn in dat perspectief tot stand.
De functies van opvoedingsondersteuning in de JGZ zijn: het geven van informatie en voorlichting over de ontwikkeling en opvoeding van kinderen; het bieden van pedagogische advisering en lichte pedagogische hulp; het signaleren van opvoedproblemen, het vroegtijdig onderkennen hiervan en het verwijzen; het bieden van praktische en instrumentele steun aan ouders bij de opvoeding; het versterken van mogelijkheid tot zelfhulp; het versterken van het sociale netwerk van kinderen en ouders; het bevorderen van een stimulerende pedagogische en fysieke omgeving.
Opvoedingsondersteuning in de praktijk
In de praktijk van JGZ- en andere CJG-professionals houdt dat (op het consultatiebureau (CB), in het CJG, bij ouders thuis of op het spreekuur op school) vooral in: ouders laten praten, samen verkennen en gerichte feedback geven als ouders willen praten over de opvoeding. Dit kan ouders steunen bij hun leerproces op het terrein van het ouderschap. Bovendien kan daar (vroeg)signalering van opvoedingsvragen of -problemen uit voortkomen.
De JGZ richt zich op dagelijkse opvoedingsvragen en de basale opvoedingsvaardigheden van ouders, te beginnen bij aanstaande ouders en doorlopend tot de ouders van pubers en adolescenten. Daarnaast richt opvoedingsondersteuning zich ook op het signaleren van zorgwekkende opvoedings situaties. Uiteindelijk doel is ouders te ondersteunen bij “het gewone opvoeden”, beginnende problemen te signaleren en te interveniëren. Met haar grote bereik kan de JGZ samen met haar CJG-partners met name in de leeftijdsperiode tot 12 jaar een belangrijke rol spelen bij het voorkomen van opvoedingsproblemen, het vroegtijdig signaleren van opvoedingsproblemen en het bieden van interventies bij lichte opvoedproblematiek.
De functies van opvoedingsondersteuning
De functies van opvoedingsondersteuning in de JGZ zijn: het geven van informatie en voorlichting over de ontwikkeling en opvoeding van kinderen; het bieden van pedagogische advisering en lichte pedagogische hulp; het signaleren van opvoedproblemen, het vroegtijdig onderkennen hiervan en het verwijzen; het bieden van praktische en instrumentele steun aan ouders bij de opvoeding; het versterken van mogelijkheid tot zelfhulp; het versterken van het sociale netwerk van kinderen en ouders; het bevorderen van een stimulerende pedagogische en fysieke omgeving.
Daarnaast richt opvoedingsondersteuning zich ook op het signaleren van zorgwekkende opvoedings situaties. Uiteindelijk doel is ouders te ondersteunen bij “het gewone opvoeden”, beginnende problemen te signaleren en te interveniëren. Met haar grote bereik kan de JGZ samen met haar CJG-partners met name in de leeftijdsperiode tot 12 jaar een belangrijke rol spelen bij het voorkomen van opvoedingsproblemen, het vroegtijdig signaleren van opvoedingsproblemen en het bieden van interventies bij lichte opvoedproblematiek.
Opvoedingsondersteuning en de Rechten van het Kind
De Rechten van het Kind (artikel 18) leggen die ondersteuning van ouders als verplichting van de overheid vast. Het is belangrijk dat ouders voldoende ondersteuning krijgen bij hun opvoedingsproces. De JGZ speelt hierin een belangrijke rol, aangezien zij een van de kernpartners is van het CJG.
Conclusie
Opvoedingsondersteuning is een cruciale vorm van ondersteuning die gericht is op het helpen van ouders bij hun opvoedingsproces. De JGZ speelt hierin een belangrijke rol, aangezien zij een van de kernpartners is van het CJG. De functies van opvoedingsondersteuning in de JGZ zijn het geven van informatie en voorlichting over de ontwikkeling en opvoeding van kinderen; het bieden van pedagogische advisering en lichte pedagogische hulp; het signaleren van opvoedproblemen, het vroegtijdig onderkennen hiervan en het verwijzen; het bieden van praktische en instrumentele steun aan ouders bij de opvoeding; het versterken van mogelijkheid tot zelfhulp; het versterken van het sociale netwerk van kinderen en ouders; het bevorderen van een stimulerende pedagogische en fysieke omgeving. Deze vorm van ondersteuning is essentieel voor de optimale ontwikkeling van kinderen en het ondersteunen van ouders in hun rol als opvoeder.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
