Coeliakie is een aandoening die steeds vaker wordt gediagnosticeerd, ook bij kinderen. Het is een auto-immuunziekte waarbij het lichaam reageert op gluten, een eiwit dat voorkomt in tarwe, rogge en gerst. Deze reactie veroorzaakt schade aan het slijmvlies van de dunne darm, wat leidt tot een verminderde opname van voedingsstoffen. Hoewel coeliakie geen allergie is, kan het wel een aanzienlijke impact hebben op de gezondheid en het welzijn van een kind. Ongeveer 1 op de 100 mensen in Nederland heeft coeliakie. Dit artikel biedt een overzicht van de symptomen, diagnose en behandeling van coeliakie bij kinderen, gebaseerd op beschikbare informatie.
Wat is Coeliakie?
Coeliakie, ook wel glutenintolerantie genoemd, is een chronische darmziekte die wordt gekenmerkt door een ontstekingsreactie in de dunne darm na inname van gluten. Het is belangrijk te benadrukken dat coeliakie geen glutenallergie is. Bij een allergie is de reactie direct en kan acuut zijn, terwijl coeliakie een auto-immuunreactie is waarbij de eigen darmcellen worden aangevallen. Zelfs een kleine hoeveelheid gluten kan bij iemand met coeliakie al klachten veroorzaken.
Gluten zijn eiwitten die in verschillende graansoorten voorkomen, zoals tarwe, rogge, gerst, spelt en kamut. Deze eiwitten zorgen voor de elasticiteit van brood en andere graanproducten. Coeliakie kan op elke leeftijd beginnen, zelfs bij baby's zodra ze voedsel met gluten gaan eten.
Symptomen van Coeliakie bij Kinderen
De symptomen van coeliakie kunnen sterk variëren en zijn niet altijd even duidelijk. Bij sommige kinderen zijn de symptomen mild, terwijl anderen ernstige klachten ervaren. Het is belangrijk om te weten dat niet alle kinderen met coeliakie symptomen vertonen.
Veel voorkomende symptomen bij kinderen zijn:
- Buikpijn
- Diarree of juist obstipatie
- Opgeblazen gevoel en een bolle buik
- Vermoeidheid
- Weinig eetlust
- Vaak misselijk zijn en overgeven
- Groeiachterstand
- Donkere kringen onder de ogen
Naast deze gastro-intestinale klachten kunnen ook extra-intestinale symptomen voorkomen, zoals groeiachterstand, vertraagde puberteit, en in sommige gevallen, jeukende huiduitslag (dermatitis herpetiformis). Een recent onderzoek liet zien dat 92% van de kinderen met coeliakie symptomen rapporteerde, waarvan 74,5% ten minste één gastro-intestinaal symptoom had. Buikpijn werd het vaakst genoemd (50%), gevolgd door een te laag gewicht (34%), groeiachterstand (32%), een opgezette buik (28%) en chronische diarree (25%).
Diagnose van Coeliakie
De diagnose van coeliakie wordt gesteld door een arts, meestal een kinderarts of een maag-darm-leverarts. De diagnose bestaat uit verschillende stappen:
- Bloedonderzoek: Er wordt bloed afgenomen om te zoeken naar antistoffen tegen de dunne darm (Tissue Transglutaminase Antistoffen) en om de erfelijke aanleg voor coeliakie (HLA-typering) te bepalen. De aanwezigheid van antistoffen suggereert coeliakie, maar is niet doorslaggevend. De HLA-typering geeft aan of het kind de genetische aanleg heeft, maar zegt niets over de daadwerkelijke ontwikkeling van de ziekte.
- Darmonderzoek (gastroduodenoscopie): Als de bloedwaarden afwijkend zijn, wordt een darmonderzoek uitgevoerd. Hierbij wordt een klein stukje weefsel (biopt) uit de dunne darm genomen om te onderzoeken op schade aan het slijmvlies. Dit onderzoek wordt meestal onder narcose of sedatie uitgevoerd, afhankelijk van de leeftijd van het kind.
Het is belangrijk om te weten dat een negatieve testuitslag niet betekent dat coeliakie definitief is uitgesloten, omdat de ziekte zich later in het leven nog kan ontwikkelen.
Behandeling: Een Glutenvrij Dieet
De enige behandeling voor coeliakie is een strikt glutenvrij dieet. Dit betekent dat alle producten die gluten bevatten moeten worden vermeden. Dit is een levenslange verplichting. Door gluten te vermijden, herstelt het darm slijmvlies en kunnen de klachten verdwijnen.
Een glutenvrij dieet vereist een zorgvuldige selectie van voedingsmiddelen. Producten die vermeden moeten worden zijn onder andere brood, pasta, koek, gebak, pizza en veel bewerkte voedingsmiddelen. Er zijn steeds meer glutenvrije alternatieven beschikbaar, zoals rijst, maïs, boekweit, quinoa en glutenvrije haver.
Het is belangrijk om samen te werken met een diëtist om ervoor te zorgen dat het kind een uitgebalanceerd dieet volgt dat alle essentiële voedingsstoffen bevat.
Omgaan met Coeliakie in de Praktijk
Het leven met coeliakie vereist aanpassingen in het dagelijks leven. Het is belangrijk om de omgeving van het kind (familie, school, vrienden) op de hoogte te stellen van de glutenintolerantie, zodat zij hier rekening mee kunnen houden.
- Op school: Informeer de school en leerkrachten over de voedselbeperkingen van het kind en zorg ervoor dat ze weten waarmee ze rekening moeten houden, bijvoorbeeld bij traktaties.
- Uit eten: Kies voor restaurants die rekening houden met mensen met een glutenintolerantie. Steeds meer restaurants bieden glutenvrije opties aan.
- Kruisbesmetting voorkomen: Het is belangrijk om kruisbesmetting te voorkomen, bijvoorbeeld door aparte snijplanken, pollepels en opbergbakjes te gebruiken.
- Non-food producten: Let op gluten in non-food producten zoals waskrijt, verf, lijm, schmink en zonnebrandcrème.
Familieonderzoek
Als een kind gediagnosticeerd wordt met coeliakie, is het verstandig om ook andere gezinsleden te laten testen. Er is een grotere kans dat zij ook coeliakie hebben of ontwikkelen.
Follow-up en Controle
Na de diagnose en start van het glutenvrije dieet, is regelmatige controle door een arts noodzakelijk. In het eerste jaar na de diagnose worden controles elke 3 tot 6 maanden uitgevoerd om de klachten, groei en bloedwaarden te beoordelen. Als het kind goed reageert op het dieet en geen klachten meer heeft, kan de frequentie van de controles worden verminderd tot 1 keer per 1 of 2 jaar.
Conclusie
Coeliakie is een auto-immuunziekte die bij kinderen kan leiden tot diverse klachten, variërend van buikpijn en diarree tot groeiachterstand en vermoeidheid. Een tijdige diagnose en een strikt glutenvrij dieet zijn essentieel voor het herstel en het voorkomen van complicaties. Het is belangrijk om de omgeving van het kind op de hoogte te stellen en samen te werken met een arts en diëtist om een optimale behandeling te garanderen.
