Verschillende soorten beloningen in de opvoeding

In de opvoeding van kinderen speelt belonen een cruciale rol bij het stimuleren van gewenst gedrag en het ontwikkelen van sociaal-emotionele vaardigheden. Beloningen kunnen verschillende vormen aannemen, afhankelijk van het doel, de leeftijd van het kind en het type gedrag dat gemotiveerd moet worden. In dit artikel worden de belangrijkste soorten beloningen besproken, waarbij zowel de invloed op het gedrag als de praktische toepassing in de opvoeding centraal staan.

Soorten beloningen in de opvoeding

Er zijn verschillende soorten beloningen die in de opvoeding kunnen worden gebruikt. Deze worden vaak ingedeeld in categorieën zoals taakbeloningen, prestatiebeloningen, activiteitenbeloningen, sociale beloningen en materiële beloningen. Elke vorm van beloning heeft haar eigen kenmerken en doelen.

Taakbeloningen

Een taakbeloning is een vorm van beloning die gericht is op het uitvoeren van een normale taak, zoals het opruimen van speelgoed of het helpen bij huishoudelijke klusjes. Deze vorm van belonen is gebaseerd op de leeftijd en de ontwikkelingsfase van het kind. Taakbeloningen zijn ideaal om te gebruiken bij kinderen die nog leren hoe ze verantwoordelijkheid kunnen nemen. Bijvoorbeeld, als een kind zijn kamer opruimtprijs, kan dit worden beloond met een knipoog of een complimentje. Het doel van een taakbeloning is om het kind te leren dat bepaalde taken een verantwoordelijkheid vormen die ze zelf moeten uitvoeren.

Prestatiebeloningen

Prestatiebeloningen zijn gericht op het belonen van bijzondere prestaties, zoals het behalen van een goed cijfer of het uitvoeren van een moeilijke opdracht. Deze vorm van belonen is gericht op het stimuleren van het kind om zich te richten op het bereiken van bepaalde doelen. Bijvoorbeeld, als een kind een moeilijk werkstuk goed maakt, kan dit worden beloond met een speciale activiteit, zoals een bezoek aan het pretpark. Prestatiebeloningen kunnen helpen bij het versterken van het zelfvertrouwen van het kind en het stimuleren van intrinsieke motivatie.

Activiteitenbeloningen

Een activiteitenbeloning is een vorm van beloning waarbij het kind een activiteit kan doen die het leuk vindt, zoals een film kijken of een uitstapje maken. Deze vorm van belonen is ideaal voor kinderen die zich moeilijk kunnen laten beïnvloeden door traditionele beloningen. Activiteitenbeloningen zijn vooral effectief wanneer ze worden gebruikt om het kind te stimuleren om bepaalde gedragingen aan te nemen. Bijvoorbeeld, als een kind zich goed gedraagt tijdens een bezoek aan de speelplaats, kan het beloond worden met een extra speeltijd.

Sociale beloningen

Sociale beloningen zijn de meest directe vorm van belonen en omvatten dingen als een knipoog, een compliment of een schouderklopje. Deze vorm van belonen is ideaal voor het versterken van het gevoel van eigenwaarde en het stimuleren van positief gedrag. Sociale beloningen zijn vooral effectief wanneer ze direct worden gegeven na het gedrag dat beloond wordt. Bijvoorbeeld, als een kind een ander helpt, kan dit worden beloond met een complimentje of een knikje. Sociale beloningen zijn een sterk middel om het zelfvertrouwen van het kind te versterken en het positieve gedrag te versterken.

Materiële beloningen

Materiële beloningen zijn beloningen die bestaan uit fysieke voorwerpen, zoals snoepjes, speelgoed of geld. Deze vorm van belonen is ideaal voor kinderen die beter reageren op materialistische beloningen. Materiële beloningen kunnen helpen bij het versterken van het gedrag van het kind, maar ze moeten met mate worden toegepast. Te veel materiële beloningen kunnen leiden tot een situatie waarin het kind alleen maar beloond wordt voor het doen van bepaalde dingen, in plaats van het leren dat het gedrag intrinsiek belangrijk is.

Beloningen en gedragsverandering

Beloningen spelen een belangrijke rol bij de gedragsverandering van kinderen. Ze helpen bij het stimuleren van gewenst gedrag en het leren dat bepaalde gedragingen positieve gevolgen hebben. De hersenen van jongeren tussen 12 en 17 jaar reageren zeer sterk op beloningen. Als zij geld winnen of een compliment krijgen, wordt het beloningsgebied in de hersenen sterk geactiveerd. Daarbij komt de neurotransmitter dopamine vrij. Dit zorgt ervoor dat de persoon in kwestie de beloning herhaaldelijk wil bemachtigen om datzelfde gevoel te krijgen.

Een beloning kan ook effect hebben op de intrinsieke motivatie van jongeren om hun gedrag te veranderen of hun sociaal-emotionele vaardigheden te verbeteren. Een voorbeeld van een werkzaam element is het ervaren van zelfbeschikking. Een beloning die jongeren ruimte geeft om zelf keuzes te maken verhoogt hun intrinsieke motivatie. Ook een beloning die gekoppeld is aan het eigenbelang en persoonlijke doelen van jongeren heeft daar invloed op. Door uitleg te geven over het nut van bepaald gedrag zal de jongere het gedrag internaliseren en het zich eigen maken. Daarmee heeft belonen mogelijk een duurzaam effect op de sociaal-emotionele vaardigheden en het gedrag van jongeren.

Beloningen in de praktijk

In de praktijk is het belangrijk om een balans te vinden tussen verschillende vormen van belonen. Te veel of te weinig belonen is niet goed. Te veel belonen kan leiden tot negatief gedrag, terwijl te weinig belonen kan leiden tot een gebrek aan motivatie. Het is daarom belangrijk om te weten welke vorm van belonen het beste werkt voor het specifieke kind.

Een effectief beloningssysteem kan helpen bij het stimuleren van gewenst gedrag. Een beloningssysteem is een methode waar veel ouders al eens over gehoord hebben. Regelmatig gebruiken ouders de methode om nieuw gedrag bij kinderen aan te leren, dingen te stimuleren of ongewenst gedrag af te leren. De kinderen in de leeftijdsfase 3 tot ongeveer 10 jaar zijn het meest gevoelig voor beloningen en zijn daarmee het meest geschikt om deze methode (tijdelijk) te gebruiken.

Een beloningssysteem werkt het beste bij kinderen vanaf 3 jaar. Het is belangrijk om concreet te zijn met de doelen die je wilt bereiken. Spreek vooral concreet gedrag en concrete doelen af. Wees heel duidelijk in het gedrag dat je wenst te zien. Bijvoorbeeld, in plaats van “als we bij oma zijn dan gedraag je je”, is het beter om te zeggen “als we straks bij oma komen wil ik dat je met je auto’s gaat spelen en als je iets wilt bij mij komt om het te vragen”. Zorg ervoor dat je in kleine, overzichtelijk stappen werkt: bouw het op, zodat het kind wel de succeservaringen kan behalen en niet al bij voorbaat denkt dat het toch nooit zal lukken.

Beloningen en de invloed op het gedrag

Beloningen hebben een positief effect op het gedrag van jongeren. Een verhoogde beloningsgevoeligheid van jongeren is direct te linken aan meer sociaal gedrag, zoals geld geven aan een goed doel, samenwerken of helpen van een ander. Deze effecten zijn gevonden kort na het inzetten van de beloning. Of het ook op de langere termijn werkt, is niet bekend.

Een beloning kan ook effect hebben op de intrinsieke motivatie van jongeren om hun gedrag te veranderen of hun sociaal-emotionele vaardigheden te verbeteren. Een voorbeeld van een werkzaam element is het ervaren van zelfbeschikking. Een beloning die jongeren ruimte geeft om zelf keuzes te maken verhoogt hun intrinsieke motivatie. Ook een beloning die gekoppeld is aan het eigenbelang en persoonlijke doelen van jongeren heeft daar invloed op. Door uitleg te geven over het nut van bepaald gedrag zal de jongere het gedrag internaliseren en het zich eigen maken. Daarmee heeft belonen mogelijk een duurzaam effect op de sociaal-emotionele vaardigheden en het gedrag van jongeren.

Conclusie

Belonen is een krachtig middel in de opvoeding van kinderen. Er zijn verschillende soorten beloningen, waaronder taakbeloningen, prestatiebeloningen, activiteitenbeloningen, sociale beloningen en materiële beloningen. Elke vorm van belonen heeft haar eigen kenmerken en doelen. Beloningen spelen een belangrijke rol bij de gedragsverandering van kinderen en helpen bij het stimuleren van gewenst gedrag en het leren dat bepaalde gedragingen positieve gevolgen hebben. Het is belangrijk om een balans te vinden tussen verschillende vormen van belonen en een effectief beloningssysteem te gebruiken om gewenst gedrag te stimuleren.

Bronnen

1. Sociaal-emotionele vaardigheden en beloningen bij jongeren
2. Goed gedrag belonen: begrijpelijk maar gevaarlijk
3. Belonen kinderen
4. Belonen en straffen
5. Beloningssystemen
6. Opvoeden: hoe doe ik het goed?
7. Straffen en belonen van kinderen
8. Beloningssysteem bij kinderen
9. Beloningssysteem bij kinderen
10. Het beloningssysteem