Visie op opvoeden in de kinderopvang
juli 12, 2025
In de opvoeding van kinderen zijn verschillende visies en stromingen van toepassing. Deze visies vormen de basis voor het denken en handelen van opvoeders, leraren en onderwijsinstellingen. Het is belangrijk om deze stromingen te begrijpen, zodat ouders en opvoeders beter kunnen inschatten wat er van hen wordt verwacht en hoe ze hun kinderen kunnen begeleiden. De bronnen die beschikbaar zijn, geven een overzicht van de belangrijkste pedagogische visies en stromingen die in Nederland en andere regio’s van toepassing zijn.
De twee polen: Führen of wachsen lassen?
In de geschiedenis van het onderwijs en de opvoeding is er een constante beweging geweest tussen twee uitersten: "Führen" en "wachsen lassen". Dit begrip is afkomstig van de filosoof Theodor Litt, die in zijn beroemde boek deze twee stromingen beschrijft. "Führen" staat voor het leiden en sturen van het kind, waarbij er duidelijke richtlijnen en regels zijn. De nadruk ligt hier op discipline, orde en het volgen van een bepaalde kultuur. "Wachsen lassen" daarentegen betekent dat het kind vrij gelaten wordt om te groeien, waarbij de opvoeder een rol speelt van begeleider en niet van bevelen geven. In dit geval is het belangrijk om het kind in zijn eigen ritme te laten groeien en te vertrouwen op de natuurlijke ontwikkeling van het kind.
Deze twee stromingen vormen de basis voor veel pedagogische visies en bepalen ook het gedrag van leerkrachten en opvoeders. In Nederland is het onderwijs ook in beweging gebleven tussen deze twee uitersten. Aan de ene kant is er een meer gesloten opvatting, waarbij van regeringsniveau uit gestuurd wordt, en aan de andere kant is er een visie op een vrijere opvoeding, waarbij de individuele ontwikkeling van het kind centraal staat.
Pedagogische visies in het onderwijs
Er zijn verschillende pedagogische visies die in het onderwijs worden toegepast. Deze visies zijn ontstaan uit de gedachten van beroemde pedagogen en zijn vaak gericht op het ontwikkelen van de persoonlijke kracht en het zelfstandig leren van kinderen. Hieronder volgt een overzicht van enkele van de bekendste pedagogische stromingen.
Dalton
De Daltonvisie is gebaseerd op de gedachten van Helen Parkhurst. Deze visie is gebaseerd op twee grondprincipes: vrijheid en samenwerking. Kinderen mogen op hun eigen manier leren en worden aangemoedigd om zelfstandig te werken. De leerkracht speelt hierbij een rol van begeleider. Het Daltonmodel is vooral in het vroegere onderwijs van toepassing geweest, maar heeft ook invloed gehad op hedendaagse scholen.
Jenaplan
De Jenaplanvisie is ontstaan in de Oost-Duitse stad Jena en is ontwikkeld door Peter Petersen. Hierbij staat de opvoeding centraal, waarin kinderen van verschillende leeftijden bij elkaar worden geplaatst. De nadruk ligt op het leren door te experimenteren en te ontdekken. De leerkracht helpt het kind bij het oplossen van problemen, maar laat het kind zelf beslissingen nemen.
Freinet
De Freinetvisie is ontstaan uit het gedachtegoed van de Franse pedagoog Célestin Freinet. Hierbij staat het belang van de interesses en de wil van het kind centraal. De leerkracht zorgt ervoor dat het kind op een manier kan leren die past bij zijn eigen ontwikkeling. De visie is gericht op het leren door te doen, waarbij kinderen actief betrokken zijn bij hun eigen ontwikkeling.
Montessori
De Montessori-visie is ontwikkeld door Maria Montessori. Hierbij staat het ontwikkelingsniveau van het kind centraal. De leerkracht helpt het kind bij het leren van nieuwe vaardigheden, maar laat het kind ook zelfstandig werken. De nadruk ligt op het leren door te doen en op het ontwikkelen van de persoonlijke kracht van het kind.
Vrije school
De Vrije School is gebaseerd op de antroposofische opvattingen van Rudolf Steiner. Hierbij staat de intrinsieke ontwikkeling van het kind centraal. De nadruk ligt op het ontwikkelen van de persoonlijke kracht van het kind en op het leren door te doen. De visie is gericht op het leren van de kinderen in een omgeving die aansluit bij hun eigen ontwikkeling.
De visie van de opvang
De opvang speelt een belangrijke rol in de opvoeding van kinderen. In veel gevallen wordt de opvang gezien als een aanvulling op de ouderbetrokkenheid. De opvang is hierbij een afspiegeling van de multiculturele omgeving waarin de locatie zich bevindt. Het is belangrijk dat kinderen leren omgaan met een diversiteit aan culturen. Daarbij leren kinderen ook functioneren in een groep, waarbij ze leren omgaan met een evenwicht tussen individuele belangen en groepsbelangen.
De opvang ziet zichzelf als medeopvoeder, en vindt het belangrijk dat er sprake is van wederzijds respect. Het is belangrijk dat het kind serieus wordt genomen en dat er sprake is van zelfvertrouwen, zelfredzaamheid en sociale redzaamheid. De opvang helpt kinderen om zich te ontwikkelen in een omgeving waarin ze zich veilig en geaccepteerd voelen.
De visie op opvoeden
De opvoeding is een doelbewuste activiteit van de opvoeder om een kind te helpen volwassen te worden. In de hedendaagse maatschappij is er veel aandacht voor kwaliteit in de opvoeding. Ouders zijn bereid om naar hun eigen "bagage" te kijken, en hebben de wens om zichzelf te bevrijden. Hierdoor zijn ze beter beschikbaar voor hun kinderen.
In de opvoeding zijn er processen die het samenspel tussen ouders en kind beïnvloeden. Kinderen reageren heel sterk op de (in)congruentie in het gedrag van de ouders. Ze weten feilloos wanneer een "ja" een "ja" is, en een "nee" een "nee". Kinderen zijn in staat door middel van hun gedrag ouders daar heel precies in te spiegelen. Opvoeden is door het gedrag van je kind heen kijken en je laten leiden door de zielsvraag van het kind.
De visie op onvoorwaardelijk ouderschap
De visie op onvoorwaardelijk ouderschap is een stroming die zich richt op het geven van ruimte en vertrouwen aan kinderen. Hierbij wordt niet gewerkt met straffen of beloningen, maar wordt er op geïnformeerd dat het kind op een manier kan groeien waarin het zich veilig en geaccepteerd voelt. De nadruk ligt op het geven van ruimte en het vertrouwen op de natuurlijke ontwikkeling van het kind.
Deze visie is in veel gevallen in conflict geraakt met de traditionele opvoedingsstijl, waarbij er duidelijke regels en beperkingen zijn. Toch is de visie op onvoorwaardelijk ouderschap een belangrijke stroming geweest, die veel invloed heeft gehad op het denken over opvoeding.
De visie op opvoeding en het leren
In de opvoeding is het belangrijk om te weten dat kinderen in hun eigen ritme groeien. Het leren is een proces dat in interactie met de omgeving plaatsvindt. De nadruk ligt op het leren door te doen en op het ontwikkelen van de persoonlijke kracht van het kind. In de hedendaagse opvoeding is er sprake van een beweging naar een meer individueel en adaptief onderwijs, waarin de individuele ontwikkeling van het kind centraal staat.
De opvoeding is een complex verschijnsel, waarin zowel de persoonlijke kracht van het kind als de omgeving waarin het kind leeft, een rol speelt. Het is belangrijk dat ouders en opvoeders zich bewust zijn van deze processen, zodat ze hun kinderen op de juiste manier kunnen begeleiden.
Conclusie
De opvoeding van kinderen is een complex proces dat beïnvloed wordt door verschillende visies en stromingen. Er zijn verschillende pedagogische stromingen, zoals de Daltonvisie, de Jenaplanvisie, de Freinetvisie, de Montessori-visie en de Vrije School, die in het onderwijs worden toegepast. Daarnaast zijn er ook visies op opvoeding, zoals de visie op onvoorwaardelijk ouderschap, en visies op de opvang, die belangrijk zijn voor het ontwikkelen van de persoonlijke kracht van het kind.
Het is belangrijk dat ouders en opvoeders zich bewust zijn van deze stromingen, zodat ze hun kinderen op de juiste manier kunnen begeleiden. De opvoeding is een doelbewuste activiteit, waarin het kind op een manier wordt begeleid die past bij zijn eigen ontwikkeling. Het is belangrijk dat ouders en opvoeders zich bewust zijn van de processen die het samenspel tussen ouders en kind beïnvloeden, zodat ze hun kinderen op de juiste manier kunnen ondersteunen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
