Verbeter de wereld, begin bij de opvoeding: een visie op democratisch burgerschap en menselijke verbondenheid
juli 11, 2025
Inleiding
Het alcoholgebruik van jongeren is een belangrijk onderwerp in de gezondheidszorg en opvoeding. Volgens onderzoek van het Trimbos-instituut is het gedrag van ouders van grote invloed op het alcoholgebruik van hun kinderen. Ouders die een strengere opvoedstijl hanteren, hebben minder kans dat hun kinderen vroeg beginnen met drinken of te veel alcohol consumeren. Bovendien speelt het gedrag van broers en zussen ook een rol in het gebruik van alcohol. De opvoedingsstijl van ouders, het aanbieden van alcohol aan kinderen, en het monitoren van het gedrag van het kind zijn cruciale factoren bij het voorkomen van schadelijk alcoholgebruik bij jongeren. In dit artikel worden de belangrijkste inzichten uit de bronnen besproken, met aandacht voor de rol van ouders, de invloed van opvoeding, en de consequenties van alcoholgebruik voor jongeren.
De invloed van de opvoedingsstijl van ouders
De opvoedingsstijl van ouders speelt een belangrijke rol bij het bepalen van het alcoholgebruik van hun kinderen. Er zijn vier verschillende opvoedstijlen die worden onderscheiden:
- Autoritaire opvoedstijl: hoge verwachtingen voor het kind, veel controle, streng, weinig warmte en emotionele steun;
- Autoritatieve opvoedstijl: betrokkenheid, emotionele steun, het stellen van grenzen, open communicatie;
- Permissieve opvoedstijl: veel vrijheid voor het kind, vermijden van strikte regels en straffen, compromissen maken, weinig eisen stellen;
- Verwaarlozende opvoedstijl: weinig interesse in de ontwikkeling van het kind, weinig warmte en verwachtingen.
Uit onderzoek blijkt dat ouders die een autoritatieve opvoedstijl hanteren, een positieve invloed hebben op het alcoholgebruik van hun kind. Ze stellen duidelijke grenzen en geven emotionele steun, waardoor het kind zich veiliger voelt en minder kans heeft om vroeg met drinken te beginnen. Daarentegen kunnen ouders met een permissieve of verwaarlozende opvoedstijl erin voorzorgen dat hun kind vroeger begint met drinken en meer kans heeft op schadelijk alcoholgebruik.
Het gedrag van ouders en het invloed van andere volwassenen
De invloed van ouders op het alcoholgebruik van hun kinderen is niet alleen afhankelijk van hun opvoedingsstijl, maar ook van hun eigen gedrag. Ouders die alcohol drinken, kunnen hun kinderen beïnvloeden door te laten zien dat het normaal is om alcohol te drinken. Een onderzoek uit 2023 van het Trimbos-instituut toont aan dat jongeren die zien dat hun ouders alcohol drinken, vaker beginnen met drinken of te veel alcohol consumeren.
Bijvoorbeeld, uit onderzoek blijkt dat de meerderheid (63,3%) van de ouders meestal of altijd thuis alcohol in het zicht van het kind heeft staan. Dit kan bijdragen aan een positievere houding ten opzichte van alcohol en uiteindelijk tot vaker en risicovol drinken van jongeren. Ook het aanbieden van alcohol door ouders aan hun kinderen kan leiden tot een positiever beeld van alcohol. Uit het Peilstationsonderzoek Scholieren bleek dat een kwart van de 12- tot 16-jarige scholieren die alcohol drinken, meestal alcohol van hun ouders krijgt.
Het invloed van de omgeving en leeftijdsgenoten
Naast de invloed van ouders speelt ook de omgeving van het kind een rol bij het alcoholgebruik. De invloed van vrienden, leeftijdsgenoten, en andere volwassenen is belangrijk. Ouders die hun kinderen in contact houden met andere ouders die anders denken over alcoholgebruik, kunnen hierin invloed op uitoefenen. Ouders die hun kinderen helpen om een goede omgang te leren met andere ouders, kunnen zo bijdragen aan een veiliger en gezonder gedrag van hun kind.
Een ander belangrijk punt is het feit dat jongeren die anderen zien drinken, vaak ook zelf (meer) drinken. Dit wordt beïnvloed door de sociale omgeving, zoals school, vrienden en media. Ouders kunnen hierdoor invloed uitoefenen door hun kinderen te begeleiden bij het leren omgaan met sociale druk en het bepalen van hun eigen grenzen.
De rol van regels en afspraken
Strenge regels over alcoholgebruik bij kinderen dragen bij aan uitstel van beginnen met drinken en een lagere alcoholconsumptie bij jongeren. Ouders vinden het soms moeilijk om regels te stellen en afspraken te maken met hun kind over alcoholgebruik. Uit onderzoek blijkt dat ongeveer een derde van de ouders een ‘niet drinken én niet roken tot 18 jaar (NIX18)’-afspraak met hun kind heeft gemaakt. Een groot deel van de ouders heeft geen niet roken en/of niet drinken afspraak gemaakt en is dat ook niet van plan. Redenen zijn bijvoorbeeld: liever een goed gesprek, het kind wil zelf niet drinken of de angst dat het stiekem gebeurt.
Ouders die regels en afspraken stellen, helpen hun kinderen om een duidelijk beeld te krijgen van wat wel en niet mag. Bijvoorbeeld, het stellen van regels dat het kind geen alcohol mag drinken als ouders thuis zijn, in het weekend of op een feestje, kan bijdragen aan een lagere kans op schadelijk alcoholgebruik. De invloed van regels is dus belangrijk in de opvoeding van jongeren.
De invloed van het gedrag van broers en zussen
Bijna de helft van de ouders (45,3%) mag hun kind zeker geen alcoholvrij bier of wijn drinken. Dit percentage is iets hoger dan in 2021 (39,3%). Ook het gedrag van broers en zussen speelt een rol in het gebruik van alcohol. Ouders die hun kinderen helpen bij het bepalen van hun eigen grenzen, kunnen hierin invloed uitoefenen.
De invloed van de opvoeding in stedelijke en landelijke gebieden
Het Trimbos-instituut onderzocht ook het verschil in opvoeding over alcohol tussen stedelijke en landelijke gebieden. Ouders uit een dorp of het platteland zijn minder streng over hun opvoeding over alcohol dan ouders uit de stad. Dit biedt aanknopingspunten voor preventie. Jongeren uit landelijke gebieden (zoals dorpen of het platteland) drinken meer alcohol dan jongeren uit stedelijke gebieden. Ouders uit de stad hebben meer vertrouwen in hun opvoeding over alcohol.
De invloed van het gebruik van alcohol tijdens de zwangerschap
Een ander belangrijk punt is het gebruik van alcohol tijdens de zwangerschap. Ouders die hun kinderen helpen bij het bepalen van hun eigen grenzen, kunnen hierin invloed uitoefenen. 52% weet dat alcoholgebruik tijdens de zwangerschap de kans op een miskraam, huilbaby én leer- en gedragsproblemen bij het kind verhoogt. 25% van alle vrouwen heeft alcohol gedronken, toen zij nog niet wisten, dat zij zwanger waren.
De invloed van het gebruik van alcohol op de hersenontwikkeling
Alcoholgebruik bij jongeren heeft een negatieve invloed op de hersenontwikkeling. Het Trimbos-instituut onderzocht de invloed van alcoholgebruik op de hersenontwikkeling. Uit onderzoek blijkt dat alcoholgebruik de groei van de hersenen remt. Dit kan leiden tot leer- en gedragsproblemen bij het kind.
De invloed van het gebruik van alcohol op de gezondheid
Het gebruik van alcohol heeft ook invloed op de gezondheid van jongeren. Het Trimbos-instituut onderzocht de schadelijke effecten van alcoholgebruik. 37% is zich bewust dat alcoholgebruik het risico op kanker vergroot. 32% weet dat het drinken van 1 glas alcohol per dag de kans op borstkanker vergroot. De relatie tussen overmatig alcoholgebruik en mentale problemen is veelal onbekend.
De invloed van het gebruik van alcohol op de mentale gezondheid
Ouders kunnen ook bijdragen aan een betere mentale gezondheid van hun kinderen door het gebruik van alcohol te beïnvloeden. De relatie tussen overmatig alcoholgebruik en mentale problemen is veelal onbekend. Ouders die hun kinderen helpen bij het bepalen van hun eigen grenzen, kunnen hierin invloed uitoefenen.
Conclusie
Het alcoholgebruik van jongeren is een belangrijk onderwerp in de gezondheidszorg en opvoeding. De invloed van ouders, de opvoedingsstijl, het gedrag van broers en zussen, en de omgeving van het kind zijn cruciale factoren bij het voorkomen van schadelijk alcoholgebruik bij jongeren. Ouders die een strengere opvoedstijl hanteren, hebben minder kans dat hun kinderen vroeg beginnen met drinken of te veel alcohol consumeren. Bovendien speelt het gedrag van broers en zussen ook een rol in het gebruik van alcohol. De opvoedingsstijl van ouders, het aanbieden van alcohol aan kinderen, en het monitoren van het gedrag van het kind zijn cruciale factoren bij het voorkomen van schadelijk alcoholgebruik bij jongeren.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
