Het belang van voldoende water drinken voor kinderen: Hydratatie als basis voor gezondheid en concentratie

Voldoende water drinken is een essentieel onderdeel van een gezonde levensstijl, en dit geldt met name voor kinderen. Hun lichaam is gevoeliger voor uitdroging en heeft meer vocht nodig om optimaal te functioneren. In het onderwijs, en met name in de kleuter- en basisschool, speelt hydratatie een belangrijke rol in het concentratievermogen, de energie en het algemene welzijn van kinderen. Niet genoeg water drinken kan tot vermoeidheid, hoofdpijn en verminderde leerprestaties leiden. Aan de andere kant kan het te veel drinken ook gevaarlijk zijn, zoals blijkt uit enkele schokkende gevallen in de geneeskunde. In deze artikel wordt ingegaan op de voordelen van water drinken voor kinderen, de aanbevolen hoeveelheden per leeftijdsgroep, de uitdagingen die scholen en ouders tegenkomen bij het stimuleren van water drinken, en hoe men veilig kan zorgen voor een goede hydratatie.

Hydratatie en gezondheid bij kinderen

Het lichaam van een kind is intens actief, en de basis van dit actieve functioneren is voldoende water. Kinderen hebben meer water nodig dan volwassenen, niet alleen vanwege hun relatief klein lichaam, maar ook vanwege hun hogere metabolisme en activiteitenniveau. Volgens het Belgische onderzoek dat is vermeld in de literatuur, drinken 90% van de schoolkinderen dagelijks te weinig water. Dit kan grote gevolgen hebben, zoals vermoeidheid, verminderde focus en zelfs hoofdpijn. Bij een lichaam dat voor ongeveer 70% uit water bestaat, is het van groot belang om dit percentage te behouden door dagelijks voldoende water te consumeren.

Water speelt een centrale rol in verschillende lichaamsprocessen. Het helpt bij het reguleren van de lichaamstemperatuur, het transporteren van voedingsstoffen, en het onderhouden van de stoelgang en de functie van de organen. Ook is het essentieel voor de hersenfunctie. Bij lichte uitdroging is het denken, reageren en leren al aanzienlijk moeilijker. Daarnaast wordt water vaak vergeten als ondersteunend element voor het bewegen van de gewrichten. Kraakbeen, dat aanwezig is in gewrichten en wervelkolom, bestaat grotendeels uit water. Minder water kan leiden tot verminderde beweeglijkheid en pijn.

Aanbevolen hoeveelheid water per leeftijd

De hoeveelheid water die een kind per dag nodig heeft, varieert afhankelijk van de leeftijd, de activiteit en de klimaatomstandigheden. Voor peuters, tussen 1 en 3 jaar oud, is 500 ml aanvullend water naast melk aanbevolen. Kinderen van 3 tot 6 jaar hebben 500 ml tot 1 liter water nodig, terwijl kinderen van 6 tot 12 jaar gemiddeld 1,5 liter per dag moeten drinken. Deze aanduidingen zijn richtlijnen en kunnen variëren per individu. In warme of felle omstandigheden, of bij intensieve fysieke activiteit, kan de behoefte aan water aanzienlijk stijgen.

Een belangrijk punt is dat het drinken van voldoende water niet alleen via drinkflessen of kraanwater kan gebeuren. Ook bepaalde voedingsmiddelen bevatten een hoge waterconcentratie. Voedsel met een watergehalte van meer dan 90%, zoals watermeloen, komkommer, sla, tomaten, grapefruit, aardbeien en courgette, kan een extra bijdrage leveren aan de dagelijkse vochtinname. Deze natuurlijke bronnen zijn niet alleen verfrissend, maar ook rijk aan mineralen, vezels en antioxidanten.

Uitdagingen bij het stimuleren van water drinken op school

Hoewel het belang van water drinken duidelijk is, blijkt het in de praktijk lastig om kinderen op school te laten drinken. Volgens een onderzoek van Senterre, Dramaix en Thiébaut (2014) drinken veel kinderen niet genoeg water tijdens de schooldag. De oorzaken zijn meestal eenvoudig, maar tegelijkertijd lastig te veranderen. Kinderen vergeten vaak om te drinken, omdat ze met andere dingen bezig zijn. Daarnaast kan water soms ‘saai’ worden ervaren, vooral in vergelijking met zoete of frisdrank. Ook hebben sommige scholen beperkte toegang tot drinkwater, wat de aandacht voor water drinken verder belemmert.

De schooldag is intensief: kinderen moeten rekenen, lezen, spelen en meewerken in groepen. Ze verliezen snel water, vooral tijdens de actieve momenten op de speelplaats. Het is dus cruciaal dat scholen dit aspect van kinderzorg niet vergeten. Bijvoorbeeld de school it Skriuwboerd in Surhuisterveen is een voorbeeld van een instelling die actief water drinken bevordert. Hier krijgen kinderen een eigen Dopper, en wordt er regelmatig aandacht besteed aan het belang van water drinken. Op het schoolplein is zelfs een watertappunt aangelegd, zodat zowel kinderen als buurtbewoners kunnen drinken.

Hoe zorgen ouders ervoor dat hun kind voldoende drinkt?

Zowel op school als thuis is het van belang om kinderen te ondersteunen bij het drinken van voldoende water. Een aantal praktische tips is hierbij beschikbaar. Eén van de effectiefste manieren is het maken van water drinken leuk. Geef kinderen bijvoorbeeld een kleurrijke en aantrekkelijke drinkfles. Dit kan hun motivatie om te drinken verhogen. Daarnaast is het belangrijk om herinneringen te bieden. Leer kinderen om voor en na elk lesuur een paar slokjes water te nemen, en zorg voor vaste momenten, zoals tijdens de pauze of de lunch, waarin water drinken automatisch wordt geassocieerd.

Als ouder of verzorger is het ook belangrijk om het goede voorbeeld te geven. Kinderen leren doordat ze kijken naar het gedrag van volwassenen. Als zij regelmatig water drinken, is de kans groot dat kinderen dit gedrag zullen overnemen. Een aanvullende strategie is het toevoegen van smaak aan water. Citroen, limoen of bessen kunnen helpen om het drinken van water leuker te maken, vooral voor kinderen die het puur water niet zo lekker vinden. Dit is een aanbevolen aanpak, zoals vermeld in diverse bronnen.

Voor jonge kinderen, zoals baby’s of peuters, kan het leren drinken uit een fles of beker extra uitdagingen met zich meebrengen. Het wennen aan de smaak van gewoon water kan een geleidelijke aanpak vereisen. Het aanbieden van water tijdens eetmomenten en meerdere keren per dag kan helpen bij het ontwikkelen van een positieve relatie met water. Bovendien is het belangrijk om het drinken niet te associëren met zoete of frisdrank, want dit kan de voorkeur voor water verstoren.

De gevaren van te veel water drinken

Hoewel het belang van water drinken duidelijk is, is het eveneens belangrijk om het risico van overmatige waterinname te kennen. Te veel water drinken kan leiden tot hyponatriëmie, een aandoening waarbij het natriumgehalte in het lichaam te laag wordt. Dit kan het gevolg zijn van te veel vochtinname in een korte tijd, zoals 1,4 liter water binnen een uur. Hyponatriëmie kan leiden tot hersenzwelling, omdat het lichaam niet in staat is om het overschot aan water te verwerken. In extreme gevallen kan dit zelfs fataal zijn.

Er zijn alarmerende gevallen bekend van mensen die aan hyponatriëmie zijn overleden. Een van deze gevallen is die van Sean O'Donnell, een vader van drie kinderen die in 2020 overleed aan watervergiftiging na een routinematige ziekenhuisprocedure. Ook is er geruchtmakend gesuggereerd dat de vechtsporter Bruce Lee mogelijk is overleden aan overmatige waterinname. In deze gevallen was het drinken van water, in combinatie met medicatie of fysieke inspanning, de oorzaak van een verlaagd natriumgehalte en een te grote wateropname.

Hydratatie en concentratie in de klas

Het verband tussen water drinken en concentratie is duidelijk vastgesteld. Kinderen die voldoende water drinken, tonen beter functioneren op cognitief niveau. Lichte uitdroging kan het denkvermogen verstoren, wat direct invloed heeft op leerprestaties. Tijdens een intensieve schooldag is het dus van belang dat kinderen regelmatig worden aangemoedigd om te drinken. De aanwezigheid van drinkflessen in de klas, en de aanbeveling van vaste momenten voor water drinken, zijn effectieve manieren om dit te bevorderen.

Dehydratatie bij kinderen kan snel optreden, vooral bij weinig drinken gedurende meerdere dagen. De tekenen zijn duidelijk: dorst, droge mond, minder plassen en donkere urine. In ernstiger gevallen kan uitdroging leiden tot spierkrampen, slaperigheid of pijn. Door te letten op deze signalen en actief te zorgen voor voldoende water drinken, kan men de gezondheid van kinderen behouden.

Water drinken en spijsvertering

Water draagt ook bij aan een goede spijsvertering. Het helpt bij het transporteren van voedingsstoffen naar de cellen en de verwijdering van afvalstoffen uit het lichaam. Bij kinderen is dit van extra belang, omdat hun lichaam snel groeit en ontwikkelt. Water kan ook helpen bij het voorkomen van maagklachten, zoals maagzweren of brandend maagzuur. Bovendien ondersteunt het het werk van de nieren, wat helpt bij het voorkomen van nierstenen en andere nierproblemen.

Als kinderen in de overgang van borstvoeding naar vaste voeding zijn, is het belangrijk om hen te wennen aan het drinken van water. Dit kan door water aan hun flesvoeding toe te voegen, of door het aanbieden van water tijdens de maaltijden. Het is eveneens aan te raden om suikerhoudende dranken te vervangen door water, zowel voor gezondheid als voor het voorkomen van overgewicht. Door voldoende water te drinken, voelen kinderen zich langer verzadigd, wat bijdraagt aan een betere voedselinname en minder ongezond gedrag.

De rol van scholen in het bevorderen van water drinken

Voor scholen is het aanmoedigen van water drinken onderdeel van het onderwijsbeleid en de zorg voor een gezond schoolklimaat. Niet alleen is water drinken goed voor de gezondheid, maar het helpt ook bij het creëren van een positieve schoolcultuur. De introductie van drinkwaterpunten, het gebruik van herbruikbare flessen, en educatieve activiteiten over hydratatie zijn belangrijke stappen in de juiste richting.

Sommige scholen, zoals it Skriuwboerd, hebben al concrete maatregelen genomen om het water drinken te stimuleren. Hier wordt een drinkfles meegenomen, en wordt er regelmatig aandacht besteed aan het belang van water drinken. Ook wordt water als alternatief aangemoedigd ten opzichte van zoete drankjes. Dit heeft niet alleen gezondheidsvoordelen, maar ook milieuvoordelen: per schooljaar kunnen zulke maatregelen tot 100.000 pakjes afval voorkomen.

Elektrolyten en hydratatie

Bij het drinken van water is het belangrijk om ook de rol van elektrolyten in overweging te nemen. Elektrolyten zoals natrium, kalium en chloor zijn essentieel voor de balans van vocht in het lichaam. Ze spelen een rol in spierfunctie, zenuwtransmissie en bloeddrukregulatie. Bij intensieve sportactiviteiten of in de zomer, wanneer het lichaam veel vocht verliest via zweet, kan het nuttig zijn om elektrolyten aan te vullen. Dit kan bijvoorbeeld via sportdrankjes of via de voeding. Het is echter belangrijk om dit met mate te doen, want te veel elektrolyten kunnen ook nare effecten hebben.

Samenvatting van tips voor ouders

Voor ouders zijn er verschillende manieren om kinderen te ondersteunen bij het drinken van voldoende water. Een paar effectieve tips zijn:

• Geef je kind een kleurrijke, herbruikbare drinkfles, zodat het er plezier aan heeft om water te drinken.
• Stel herinneringen in, zoals timers of notities, om je kind te aan te sporen om regelmatig water te drinken.
• Maak water drinken een gewoonte door het aan te bieden op vaste tijdstippen, zoals tijdens de pauze of voor de maaltijd.
• Drink zelf voldoende water, zodat je kind jouw voorbeeld volgt.
• Voeg smaken toe aan water met fruit, zoals citroen of bessen, om het drinken aantrekkelijker te maken.
• Vervang suikerhoudende dranken door water of vruchtensap.
• Laat je kind water drinken tijdens sport of fysieke activiteit, om uitdroging te voorkomen.
• Let op de kleur van de urine: lichtgeel duidt op een goede hydratatie, terwijl donkere urine een teken kan zijn van uitdroging.

Hydratatie bij kinderen met medische aandoeningen

In sommige gevallen is het belang van voldoende water drinken nog groter. Kinderen die last hebben van een blaasontsteking of andere urineweginfecties, kunnen voordelen ondervinden uit een verhoogde vochtinname. Water helpt bij het spoelen van de blaas en kan de ontwikkeling van infecties voorkomen. Het is echter belangrijk om dit advies met de arts te bespreken, vooral als het kind al regelmatig medicatie gebruikt. Ook voor kinderen met nierproblemen kan water drinken een dubbele functie hebben: het is nodig voor een goede hydratatie, maar bij nierfalen kan te veel water op lange termijn ook lastig zijn.

Overwegingen bij de keuze van dranken

Niet alle dranken zijn even gunstig voor de hydratatie. Terwijl water de beste keuze is, zijn er ook alternatieven die nuttig kunnen zijn. Bijvoorbeeld vruchtensap, zoals Roosvicee, kan een zachte smaak bieden en bevat vaak vitaminen. Het is echter aan te raden om dit sap met mate te gebruiken, omdat het een hoger suikergehalte kan hebben dan water. Ook thee en koffie kunnen bijdragen aan de vochtinname, maar de invloed van cafeïne moet wel worden overwogen, vooral bij jongere kinderen.

Water drinken en het milieu

Nadat men zich bewust is van het belang van water drinken, is het ook belangrijk om te denken aan de impact op het milieu. Het gebruik van herbruikbare flessen, zoals de Dopper, helpt bij het verminderen van afval en het besparen van plastic. Sommige scholen hebben dit al in praktijk gebracht, wat niet alleen gezondheid, maar ook duurzaamheid bevordert. Ouders kunnen hierbij een rol spelen door kinderen te leren om hun fles bij te vullen in plaats van steeds nieuwe flesjes te kopen.

Conclusie

Voldoende water drinken is essentieel voor de gezondheid van kinderen. Het ondersteunt de concentratie, de lichaamstemperatuur, de spijsvertering en het functioneren van de organen. Kinderen die voldoende water drinken, voelen zich beter en presteren beter op school. Ondertussen is het eveneens belangrijk om voorzichtig te zijn met de hoeveelheid water. Te veel water in korte tijd kan leiden tot hyponatriëmie, een aandoening die kan resulteren in hersenzwelling en in extreme gevallen zelfs in overlijden.

Scholen en ouders spelen een cruciale rol in het bevorderen van goede hydratatie. Door het aanbieden van herbruikbare flessen, het stellen van herinneringen en het creëren van een positieve schoolcultuur rond water drinken, kan men kinderen helpen om deze gewoonte te ontwikkelen. Water drinken is niet alleen belangrijk voor het huidige welzijn van kinderen, maar legt ook de basis voor een gezonde toekomst. Kinderen die vroeg leren om voldoende water te drinken, zijn minder geneigd om later in hun leven suikerhoudende dranken te consumeren.

In een samenleving die steeds meer aandacht besteedt aan gezondheid en duurzaamheid, is het belang van voldoende water drinken voor kinderen meer dan ooit duidelijk. Het is een eenvoudige maar krachtige manier om hun gezondheid te ondersteunen, hun concentratie te verbeteren en hun energie op peil te houden. Zowel thuis als op school is het van belang om water drinken een positieve plek te geven in de dagelijkse routine van kinderen.

Bronnen

1. Eaussential: Het belang van water drinken op school
2. Waterdrop: Hoeveel water moet je per dag drinken en waarom
3. Kinderopvangtotaal: Waarom het zo belangrijk is om kinderen aan het drinken te krijgen
4. Fitzin: Het belang van water drinken
5. GazetaExpress: Een vader van drie kinderen overleed plotseling na te veel water te drinken
6. Babyhobbels: Hydratatie tijdens de zwangerschap
7. PhongnhaExplorer: Hoeveel liter water per dag per leeftijd
8. Biotechdag: Water, het geheim van een gezond lichaam
9. Dimann: Waarom water drinken belangrijk is bij blaasontsteking
10. Topictalks: Het belang van voldoende drinkwater voor kinderen
11. Manly: Te veel water drinken en de gevolgen
12. Gezondvoeding: Waarom moet je kind water op school drinken?
13. Howaboutbaby: Hoe zorg je dat je baby meer water drinkt?
14. Gezond.be: Waarom is het belangrijk om gehydrateerd te blijven?
15. Waldnet: Boost voor waterdrinken op basisschool it Skriuwboerd