Tijdelijke pleegzorg en het opvoeden van kinderen: Een samengesteld opvoederschap
juli 11, 2025
Het geven van straffen is een veelvoorkomend onderdeel van de opvoeding, maar het effect hiervan is in veel gevallen beperkt. Veel bronnen tonen aan dat straffen geen duurzame oplossing zijn voor het aanpakken van gedragproblemen bij kinderen. In plaats van dat kinderen leren nadenken over hun gedrag, leiden straffen vaak tot angst, onzekerheid en zelfs opstandigheid. In dit artikel bespreiden we de verschillen tussen straffen en consequenties, de effecten van straffen op het gedrag en het zelfbeeld van kinderen, en alternatieven voor straffen.
De werking van straffen
Een veelvoorkomend vooroordeel is dat straffen effectief zijn bij het aanpakken van ongewenst gedrag. Volgens bron [2] werkt straffen in de zin dat het het gedrag op dat specifieke moment kan stoppen. Echter, het is een korte termijnoplossing. Het nadeel van straffen is dat het een gedragsaanpassing is vanuit angst, in plaats van dat het kind daadwerkelijk iets leert van de situatie. Uit onderzoek blijkt dat straffen vaak bijdragen aan een negatief zelfbeeld. Daarnaast zorgt het ervoor dat het kind zich niet gezien of gewaardeerd voelt. Dit heeft vervolgens weer een negatief effect op de relatie tussen ouder en kind.
Wat is het verschil tussen straffen en consequenties?
Een veel gestelde vraag is: wat is het verschil tussen straffen en consequenties? In bron [3] wordt uitgelegd dat een consequentie een logisch gevolg is van een gebeurtenis. Bijvoorbeeld, als je geen wekker zet, kan het zijn dat je je verslaapt. Een straf daarentegen is iets wat bedacht is. Het is een machtsmiddel om te dwingen iets te doen of juist te laten. In de opvoeding werkt dat ook zo. Bij het geven van straf maak jij gebruik van je macht. En je doet het om iets af te dwingen bij je kind. Consequenties zijn gewoon ervaringen die deel uitmaken van het leerproces.
De effecten van straffen op kinderen
Volgens bron [4] zijn fysieke straffen en verbaal geweld (zoals schreeuwen of bedreigen) schadelijk voor de ontwikkeling van kinderen. Zelfs milde straffen zoals time-outs of iets afpakken, kunnen nadelig zijn. Zeker jonge kinderen voelen straf als persoonlijke afwijzing. En vaak is het gedrag waarvoor je straft, juist passend bij hun leeftijd en ontwikkeling. Denk bijvoorbeeld aan de nee-fase tijdens de peuterpuberteit.
Bij bron [4] wordt ook opgemerkt dat straffen de emoties van kinderen kunnen beïnvloeden. Veel kinderen worden boos als ze straf krijgen. Sommige kinderen worden nog opstandiger, terwijl anderen zich terugtrekken of helemaal overstuur raken. Kinderen willen in principe dat hun ouders trots op ze zijn. Ook al is dit misschien niet altijd meteen te zien aan het gedrag van kinderen. Toch is dit de onderliggende behoefte van elk kind. En als kinderen straf krijgen, dan voelen ze het als een afwijzing. En dat terwijl ze het vaak niet verkeerd bedoelen.
Het geven van straffen en de invloed op het zelfbeeld
De effecten van straffen op het zelfbeeld van kinderen zijn duidelijk zichtbaar. Volgens bron [4] worden kinderen door straffen onzeker en angstig. Ze worden afhankelijk van de omgeving om zich goed te gedragen. Het geven van straffen kan leiden tot een laag zelfbeeld. Ook als het kind boos of opstandig wordt, dan gaat er achter dit gedrag vaak onzekerheid of angst schuil. Je kunt je afvragen of dit de juiste condities zijn om je kind ander gedrag aan te leren?
De invloed van straffen op het gedrag
Een ander nadeel van straffen is dat het het gedrag van kinderen kan verergeren. Volgens bron [4] kan het geven van straffen leiden tot liegen. Kinderen gaan liegen om onder een straf uit te komen. Of om te voorkomen dat hun vader of moeder boos op ze wordt. Liegen is een manier om een straf te ontwijken. Het heeft een negatief effect op de relatie tussen ouders en kinderen. Het kan de sfeer in een gezin onder druk zetten. Op lange termijn heeft dit veel nadelen.
Alternatieven voor straffen
Er zijn alternatieven voor straffen, die effectiever zijn. Volgens bron [4] is het geven van consequenties een betere manier om kinderen te leren omgaan met hun gedrag. Consequenties zijn logische gevolgen van een gebeurtenis. Ze helpen kinderen om te leren dat hun gedrag gevolgen heeft. In plaats van dat kinderen straf krijgen, kunnen ze leren wat er gebeurt als ze iets doen. Dit helpt kinderen om zelf te leren nadenken over hun gedrag.
Wat wil je met een straf bereiken?
Een vraag die je jezelf kunt stellen is wat je met je straf wilt bereiken. Gaat het erom dat je kind gehoorzaamt? Vroeger was het vaak het allerbelangrijkste dat kinderen hun ouders gehoorzaamden. Kinderen moeten precies doen wat de ouder zegt. Ongeacht hoe ze zich voelen en wat ze zelf vinden. En als dat het doel is, dan kan een straf heel goed werken. Je kind leert door een straf wat jij wel en niet goedkeurt.
Tegenwoordig denken veel ouders een stapje verder. Ouders willen kinderen niet alleen leren wat zij goed en fout vinden, maar ouders willen hun kind zelf leren nadenken. Zodat ze opgroeien tot een zelfstandig en verantwoordelijk persoon. Hiernaast willen veel ouders dat hun kind gelukkig is. Dat is een heel ander doel dan gehoorzamen.
Conclusie
In dit artikel hebben we besproken wat het verschil is tussen straffen en consequenties, de effecten van straffen op het gedrag en het zelfbeeld van kinderen, en alternatieven voor straffen. Het blijkt dat straffen niet effectief zijn bij het aanpakken van gedragproblemen bij kinderen. In plaats van dat kinderen leren nadenken over hun gedrag, leiden straffen vaak tot angst, onzekerheid en zelfs opstandigheid. Er zijn alternatieven voor straffen, die effectiever zijn. De keuze voor straffen of consequenties hangt af van het doel dat je met je opvoeding wilt bereiken.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
