Opvoeden zonder straffen en belonen: Wat werkt wel en wat niet?

In de moderne opvoedingspraktijk worden straffen en belonen vaak als standaardmethoden aangehouden. Het idee is dat kinderen door middel van beloningen en straffen leren wat goed of slecht gedrag is. Echter, volgens een aantal bronnen is dit principe niet altijd effectief en kan het zelfs schadelijk zijn voor de ontwikkeling van kinderen. In dit artikel wordt gekeken naar de nadelen van straffen en belonen, de invloed op de intrinsieke motivatie van kinderen, en alternatieven voor deze opvoedstrategieën.

De nadelen van straffen en belonen

Een van de belangrijkste nadelen van straffen en belonen is dat het de intrinsieke motivatie van kinderen vermindert. Kinderen die vaker beloond worden, leren dat goed gedrag gecorrelateerd is met een beloning. Dit betekent dat ze niet langer leren om iets goed te doen omdat het belangrijk is, maar omdat ze een beloning verwachten. Dit kan leiden tot een afhankelijkheid van beloningen en een gebrek aan zelfstandigheid.

Bij straffen ligt de focus op het gedrag van het kind, maar niet op de achterliggende intentie. Een kind kan iets goed bedoelen, maar het gedrag is ongewenst. Als het dan voor het ongewenste gedrag gestraft wordt, wordt de goedbedoelde intentie genegeerd. Dit kan leiden tot een verkeerd begrip van wat goed gedrag is en het kan het zelfbeeld van het kind negatief beïnvloeden.

Bovendien kan het geven van straffen angst en wantrouwen bij kinderen versterken. Kinderen die vaak gestraft worden, leren dat het gedrag dat ze vertonen, niet acceptabel is. Dit kan leiden tot een gevoel van onveiligheid en onzekerheid. Het kan ook leiden tot het leren liegen, om straffen te vermijden.

De invloed op de intrinsieke motivatie

De intrinsieke motivatie van kinderen is belangrijk voor hun ontwikkeling. Dit is het vermogen om dingen te doen omdat het belangrijk is of omdat het leuk is. Door kinderen te belonen of te straffen, wordt deze intrinsieke motivatie verstoord. Kinderen leren dat ze dingen moeten doen om een beloning te krijgen, in plaats van omdat het belangrijk is.

In plaats van te focussen op straffen, is het belangrijk om gewenst gedrag aan te moedigen en positieve aandacht te geven. Door te focussen op wat het kind goed doet, wordt de kans groter dat het kind zelfstandig wordt en verantwoordelijkheid leert nemen voor zijn gedrag.

Alternatieven voor straffen en belonen

Er zijn alternatieven voor het geven van straffen en belonen. Een van de belangrijkste is het geven van verantwoordelijkheid aan het kind. Door kinderen hun verantwoordelijkheid terug te geven, ontwikkelen ze hun natuurlijke drang naar zelfstandigheid. Dit helpt hen om zichzelf beter te leren kennen en hun vaardigheden op waarde te leren schatten.

Een ander alternatief is het geven van keuzes aan het kind. Door te laten kiezen wat het doet, ontwikkelt het kind een gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen. Dit helpt het kind om te leren denken over zijn gedrag en de gevolgen ervan.

De invloed van straffen op de ontwikkeling van kinderen

Het geven van straffen kan een negatief effect hebben op de ontwikkeling van kinderen. Fysieke straffen, zoals slaan, zijn schadelijk voor de ontwikkeling van kinderen. Er is veel onderzoek gedaan naar het effect van deze vorm van straffen. Deze straffen hebben een grote negatieve invloed op de manier waarop kinderen zich ontwikkelen op verschillende gebieden.

Minder heftige straffen, zoals schreeuwen, beledigen of bedreigen, zijn minder ernstig, maar ook deze straffen blijken slecht voor de emotionele ontwikkeling en het zelfbeeld van kinderen. Jonge kinderen voelen straf als persoonlijke afwijzing. En vaak is het gedrag waarvoor je straft, juist passend bij hun leeftijd en ontwikkeling.

Wat is de beste manier om te corrigeren?

Als ouders willen dat hun kinderen opgroeien tot verantwoordelijke volwassenen, kunnen ze opstandig of destructief gedrag niet accepteren. Ze willen kinderen leren hoe ze met anderen kunnen omgaan. En ze willen hen helpen bij het opgroeien tot een succesvol, respectvol en gelukkig persoon. Het bieden van grenzen en veiligheid is belangrijk.

Een alternatief voor het geven van straffen is het geven van positieve aandacht. Door te focussen op wat het kind goed doet, wordt de kans groter dat het kind zelfstandig wordt en verantwoordelijkheid leert nemen voor zijn gedrag. Het is belangrijk om te weten wat je wilt bereiken met het geven van een beloning. De bedoeling is niet om het kind te manipuleren, maar om het te stimuleren om zelfstandig te worden.

Conclusie

Het geven van straffen en belonen is een veelgebruikte opvoedstrategie, maar het kan ook schadelijk zijn voor de ontwikkeling van kinderen. Het vermindert de intrinsieke motivatie van kinderen en kan leiden tot angst en wantrouwen. Er zijn alternatieven voor het geven van straffen en belonen, zoals het geven van verantwoordelijkheid en keuzes aan het kind. Het is belangrijk om te weten wat je wilt bereiken met het geven van een beloning. De bedoeling is niet om het kind te manipuleren, maar om het te stimuleren om zelfstandig te worden. Door te focussen op wat het kind goed doet, wordt de kans groter dat het kind zelfstandig wordt en verantwoordelijkheid leert nemen voor zijn gedrag.

Bronnen

1. https://jeugdenkinderpraktijkrota.nl/opvoeding-van-kinderen/als-straf-werkt-waarom-is-er-dan-zoveel-van-nodig/
2. https://www.humankind.nl/tips-voor-ouders/ontwikkeling/opvoedtips-straffen-en-belonen-geen-goed-idee-waarom-niet
3. https://www.dietzcoaching.nl/motivatie-waarom-straffen-en-belonen-niet-handig-zijn/
4. https://loeswaanders.com/straffen-en-belonen/
5. https://psychogoed.nl/opvoeden-zonder-straf/
6. https://www.anababa.nl/opvoeding/praktijk/techniek-en-strategie/belonen-en-straffen
7. https://kiind.nl/straffen-belonen/
8. https://www.humankind.nl/tips-voor-ouders/ontwikkeling/opvoedtips-10-x-opvoeden-zonder-straffen-en-belonen
9. https://wij.nl/peuter-kleuter/opvoeding/kind-straffen-wat-werkt-wel-en-wat-niet/