Stagebegeleiding en gelijke kansen in het onderwijs: inzichten van het Verwey-Jonker Instituut

In het onderwijs speelt de stage een cruciale rol in de ontwikkeling van leerlingen, zowel academisch als persoonlijk. Het Verwey-Jonker Instituut onderzoekt al jaren hoe stagebegeleiding, gelijke kansen en het tegengaan van discriminatie binnen het onderwijs kunnen worden gecreëerd. In dit artikel worden de kerninzichten, uitdagingen en aanbevelingen van het onderzoek naar stagediscriminatie en gelijke kansen in het onderwijs behandeld, met aandacht voor zowel het wetenschappelijk als het mbo-onderwijs.

De rol van stages in de ontwikkeling van leerlingen

Een stage is niet alleen een onderdeel van het opleidingsprogramma, maar ook een kans voor leerlingen om praktijkervaring op te doen, kennis te versterken en te leren omgaan met verschillende situaties. Het Verwey-Jonker Instituut onderzoekt hoe de overgang tussen onderwijstypes – zoals de overstap van de basisschool naar het voortgezet onderwijs – kan worden begeleid, zodat leerlingen zich optimaal kunnen ontwikkelen. Daarnaast onderzoekt het instituut hoe de samenwerking tussen onderwijsinstellingen, ouders, wijkteams en andere partijen kan worden verbeterd, met als doel het bevorderen van gelijke kansen voor alle leerlingen.

In het mbo en het hoger onderwijs wordt aandacht besteed aan de kwaliteit van de stagebegeleiding. Er is echter sprake van een gebrek aan structuren, procedures en begeleiding die nodig zijn om te voldoen aan de behoeften van leerlingen, met name in relatie tot gelijke kansen en het voorkomen van discriminatie.

Wat is stagediscriminatie en waarom is het belangrijk?

Stagediscriminatie verwijst naar situaties waarin leerlingen tijdens hun stage ongelijke behandeling ondergaan, bijvoorbeeld op basis van hun afkomst, huidskleur, religie, gender, seksuele oriëntatie, beperking of neurodiversiteit. Dit kan leiden tot belemmeringen in de studievoortgang, persoonlijke ontwikkeling en toegang tot de arbeidsmarkt. Het Verwey-Jonker Instituut heeft onderzoek gedaan naar de omvang en gevolgen van stagediscriminatie, met name in het mbo en het wetenschappelijk onderwijs.

In het mbo is het onderzoek naar stagediscriminatie een belangrijk onderdeel geworden, mede vanwege het Stagepact MBO 2023-2027. Dit pact bevat de ambitie om stagediscriminatie te voorkomen en te bestrijden, en stelt de verwachting dat stagebegeleiders en praktijkopleiders in staat zijn om dit te herkennen en er actief tegen op te treden. Ook in het wetenschappelijk onderwijs is het thema gestaag aan het groeien, met als doel om een eerlijkere toegang tot stages en leerbanen te waarborgen.

Onderzoek naar stagediscriminatie in het wetenschappelijk onderwijs

Het Verwey-Jonker Instituut voert onderzoek uit naar stagediscriminatie binnen het wetenschappelijk onderwijs. In dit onderzoek wordt gekeken naar de manier waarop stages worden georganiseerd, en welke risico’s hierin zitten voor ongelijke kansen en stagediscriminatie. Daarnaast wordt onderzocht in welke mate studenten binnen het wetenschappelijk onderwijs stagediscriminatie ervaren.

De resultaten van dit onderzoek laten zien dat er nog weinig bekend is over de omvang en het soort gedrag dat leidt tot stagediscriminatie. Veel universitair medewerkers hebben geen duidelijke procedures of richtlijnen voor het omgaan met signalen van stagediscriminatie. Daarnaast is er weinig kennis en scholing beschikbaar voor medewerkers die met dit thema te maken hebben. Dit kan leiden tot een situatie waarin signalen niet altijd worden herkend of aangegeven, en soms zelfs worden genegeerd.

In het onderzoek zijn ook gevallen van stagediscriminatie geobserveerd, zoals het afwijzen van studenten met een migratieachtergrond, beperking of internationale studenten. Deels wordt er ook gesproken over het feit dat studenten met een beperking vaak moeilijker een stageplek kunnen vinden, omdat organisaties deze studenten niet willen aannemen vanwege hun beperking. Dit is een duidelijk voorbeeld van hoe stagediscriminatie kan optreden, ook in contexten waarin de diversiteit beperkt is.

Risico’s voor stagediscriminatie in het onderwijs

Uit het onderzoek blijkt dat er een aantal risico’s zijn voor stagediscriminatie in het onderwijs, met name in het mbo en het wetenschappelijk onderwijs. Een van de belangrijkste risico’s is de afwezigheid van procedures en structuur rondom het zoeken, doorlopen, begeleiden en beoordelen van de stage. Dit betekent dat er op veel opleidingen geen richtlijnen zijn voor de ondersteuning van studenten, waardoor de invulling en kwaliteit van begeleiding per universitair medewerker kan verschillen.

Daarnaast is er sprake van een gebrek aan kennis en handelingsverlegenheid bij medewerkers die met het thema stagediscriminatie te maken hebben. Veel medewerkers zijn niet opgeleid om discriminatie te herkennen en te melden, en beschikken niet over een structuur voor het doorverwijzen van studenten wanneer ze ondersteuning nodig hebben. Dit kan leiden tot situaties waarin studenten minder kans hebben om hun potentie te laten zien, en waarin er sprake is van een ongelijke behandeling.

De rol van stagebegeleiders en praktijkopleiders

Stagebegeleiders en praktijkopleiders spelen een cruciale rol in het voorkomen van stagediscriminatie. Ze moeten in staat zijn om discriminatie te herkennen en te melden, en actief in te grijpen om ervoor te zorgen dat alle studenten gelijke kansen krijgen. In het mbo is er sprake van een behoefte aan scholing en training voor deze groep, zodat ze in staat zijn om met het thema om te gaan.

In het onderzoek is gebleken dat sommige stagebegeleiders en praktijkopleiders weinig of geen ervaring hebben met het omgaan met het thema stagediscriminatie. Dit kan leiden tot situaties waarin studenten worden afgewezen vanwege hun beperking, religie of andere kenmerken, en waarin het niet duidelijk is of er sprake is van discriminatie. Daarnaast is er sprake van een gebrek aan kennis over de wetgeving rondom gelijke kansen en discriminatie, wat kan leiden tot een verkeerd omgaan met signalen.

Inzichten uit het onderzoek naar stagediscriminatie in het mbo

Het Verwey-Jonker Instituut onderzoekt ook de situatie van mbo-studenten in relatie tot stagediscriminatie. In een aantal onderzoeken zijn dingen gebleken, zoals het feit dat sommige studenten moeilijk een stageplek kunnen vinden, en dat ze vaak moeten solliciteren. Hierbij worden soms studenten met een migratieachtergrond, moslima’s die een hoofddoek dragen, of studenten met een niet-Nederlandse achternaam of die met een dialect spreken, genoemd. Bovendien is er sprake van het feit dat studenten met een migratieachtergrond vaker kiezen om geen stage te lopen als een stage een keuzeonderdeel is. Dit is iets wat veel medewerkers opvallend vinden en waardoor zij zich afvragen of er eerdere ervaringen met discriminatie een rol kunnen spelen in de keuze die sommige studenten maken om geen stage te lopen.

In het mbo is er ook sprake van het feit dat internationale studenten vaker afwijzingen ervaren en vaker moeten solliciteren voordat ze een stageplek hebben. Het is niet altijd duidelijk waar de afwijzing op gebaseerd is, maar het is duidelijk dat er sprake is van ongelijke behandeling.

De impact van stagediscriminatie op leerlingen

Stagediscriminatie kan ernstige gevolgen hebben voor leerlingen. Het kan leiden tot belemmeringen in de studievoortgang, persoonlijke ontwikkeling en toegang tot de arbeidsmarkt. Daarnaast kan het ook de (mentale) gezondheid van studenten schaden. Verschillende internationale onderzoeken tonen aan dat het ervaren van discriminatie en/of racisme een negatief effect heeft op de gezondheid en het welzijn van de student.

In het mbo en het wetenschappelijk onderwijs is het belangrijk om te zorgen dat alle studenten gelijke kansen krijgen en dat er actief wordt ingegrepen tegen stagediscriminatie. Dit vereist dat er scholing, training en ondersteuning beschikbaar is voor stagebegeleiders en praktijkopleiders, zodat ze in staat zijn om met het thema om te gaan.

Aanbevelingen voor het voorkomen van stagediscriminatie

Uit het onderzoek blijkt dat er verschillende maatregelen zijn die kunnen bijdragen aan het voorkomen van stagediscriminatie in het onderwijs. Eén van de belangrijkste aanbevelingen is het aanbieden van scholing en training aan stagebegeleiders en praktijkopleiders. Dit zou hen in staat stellen om discriminatie te herkennen, te melden en actief in te grijpen.

Daarnaast is er een behoefte aan het opstellen van duidelijke procedures en richtlijnen voor het omgaan met signalen van stagediscriminatie. Dit zou ervoor zorgen dat er sprake is van een eerlijker en transparanter omgeving voor alle studenten, en dat er actief wordt ingegrepen tegen ongelijke behandeling.

Conclusie

Stagediscriminatie is een belangrijk onderwerp in het onderwijs, met name in het mbo en het wetenschappelijk onderwijs. Het Verwey-Jonker Instituut onderzoekt dit thema al jaren, en heeft al veel inzichten opgedaan over de oorzaken, gevolgen en oplossingen. Het is duidelijk dat er nog veel gedaan moet worden om ervoor te zorgen dat alle leerlingen gelijke kansen krijgen en dat er actief wordt ingegrepen tegen stagediscriminatie.

Het is belangrijk dat er scholing, training en ondersteuning beschikbaar is voor stagebegeleiders en praktijkopleiders, zodat ze in staat zijn om met het thema om te gaan. Daarnaast is het belangrijk om duidelijke procedures en richtlijnen op te stellen voor het omgaan met signalen van stagediscriminatie, zodat er sprake is van een eerlijker en transparanter omgeving voor alle studenten.

Bronnen

1. Onderwijs en ontwikkeling – Verwey-Jonker Instituut
2. Stagediscriminatie in het wetenschappelijk onderwijs – KIS
3. Verwey-Jonker Instituut
4. Onderzoek naar het tegengaan van stagediscriminatie in het mbo – Kohnstamminstituut
5. Stage lopen bij het Verwey-Jonker Instituut – Verwey-Jonker Instituut
6. Vacatures voor stagiairs – Verwey-Jonker Instituut
7. Stagevacatures – Verwey-Jonker Instituut