Solidaire gemeenschap als ondersteuning bij het opvoeden

De opvoeding van kinderen is een complexe taak waarbij zowel de ouderlijke werkvloer als de omstandigheden een grote invloed hebben. In de bronnen wordt aangegeven dat het opvoedproces niet alleen beïnvloed wordt door de eigen krachten van ouders, maar ook door het sociaal netwerk en de hulpbronnen die beschikbaar zijn. Een solidaire gemeenschap speelt hierbij een cruciale rol, aangezien deze ouders kan helpen bij het overwinnen van uitdagingen en hen een gevoel van steun en verantwoordelijkheid biedt. In dit artikel worden de principes van een solidaire gemeenschap besproken, inclusief de rol die de samenleving speelt bij het ondersteunend opvoeden.

De rol van een solidaire gemeenschap

Een solidaire gemeenschap is een essentieel onderdeel van het opvoedproces. In de bronnen wordt benadrukt dat solidariteit betekent dat ouders met een bepaalde attitude tegemoet worden getreden, ook door de gemeenschap. De overheid luistert, stelt vragen en laat de ouder denken en denkt mee. Hoe kan zij de ouder zó steun bieden dat het grootbrengen een ‘goede ouder’-ervaring kan blijven? Solidair zijn betekent 'blaamvrij' denken over ouders en het ontstaan van opvoedproblemen, en oog willen hebben voor de vraag waar en wanneer steun nodig is. Een solidaire samenleving investeert in professionele steun aan ouders en stimuleert de informele hulpbronnen van ouders.

In de bronnen wordt ook uitgelegd dat een solidaire gemeenschap niet alleen bestaat uit familie of vrienden, maar ook uit een bredere maatschappelijke omgeving. Dit kan zijn de buurt, het dorp, of zelfs het land. Solidair zijn met ouders betekent investeren in alle ouders: niet alleen in ouders met wie het ogenschijnlijk goed gaat, maar ook in ouders met problemen. Dit helpt om een gevoel van ondersteuning en verantwoordelijkheid te creëren, wat cruciaal is voor het opvoedproces.

De betekenis van een sociaal netwerk

Een sociaal netwerk is van groot belang bij het opvoeden van kinderen. In de bronnen wordt uitgelegd dat ouders niet alleen op zichzelf moeten werken, maar ook steun kunnen putten uit hun omgeving. Een sociaal netwerk kan bestaan uit familie, vrienden, buren, of andere ouders die in dezelfde situatie verkeren. Deze mensen kunnen praktische hulp bieden, zoals het oppassen van kinderen, het helpen bij huishouden, of emotionele steun bieden bij moeilijke tijden.

Een sociaal netwerk floreert alleen in een cultuur van vertrouwen. Een kind grootbrengen, dat zit dicht op iemands huid. Persoonlijker kan je bijna niet worden. En niet iedereen gaat even vertrouwelijk om met de informatie die je krijgt als een ouder een inkijkje geeft op het vallen en opstaan op de ouderlijke werkvloer. Een sociale cultuur van roddel, achterklap en schaamte kan ouders in een isolement plaatsen. Maar ook met een cultuur van vertrouwen zijn er altijd ouders die ronduit onhandig zijn met contacten, die het te druk hebben met hun eigen leven, met bijbehorende narigheid, of die zich schamenen die geen steun durven vragen.

Taakverdeling tussen ouders

Een andere belangrijke factor bij het opvoeden is de taakverdeling tussen ouders. Het grootbrengen van een kind is een enorme taak, die niet alleen op de schouders van één ouder ligt. In de bronnen wordt benadrukt dat een goede taakverdeling tussen beide ouders onmisbaar is. Elke ouder heeft eigenlijk hulpouders nodig die (tijdelijk) taken overnemen. Dit helpt om de belasting van ouders te verlichten en zorgt voor een betere balans tussen het opvoeden en andere verantwoordelijkheden.

Het is belangrijk om te beseffen dat ouders niet alleen opvoeders zijn, maar ook partners, kostwinners of vrienden. Ze sporten of hebben andere hobby’s. Ze verzorgen hun ouders, drinken te veel, hebben zorgen, enzovoort. Het opvoedproces is dus niet alleen gericht op het opvoeden van kinderen, maar ook op het omgaan met de eigen verantwoordelijkheden van ouders.

De betekenis van steun en hulp

Steun is essentieel voor ouders. In de bronnen wordt uitgelegd dat steun van het informele netwerk niet vanzelfsprekend is en neemt verschillende gedaanten aan. Dit kan praktische hulp zijn, zoals het uitwisselen van kleren, oppas in noodsituaties, of hand- en spandiensten bij wegbrengen en ophalen van kinderen. Emotionele steun is even belangrijk, zoals het aanbieden van waardering of het helpen bij het oplossen van problemen. Ook is het belangrijk dat ouders kunnen kiezen wie ze als ondersteuning kunnen inzetten, aangezien niet iedereen geschikt is om te praten over opvoeden en om samen mee naar een speelplek te gaan.

Niet alle ouders hebben een steunend netwerk. Een netwerk is dan ook iets dynamisch; het ontstaat - of niet. Sommige ouders kunnen putten uit een uitgebreide familie. Of ze bouwen er een op uit 'lotgenoten', andere prille ouders, als het eerste kind is geboren. En ouders zijn altijd selectief bij het samenstellen van hun netwerk. Niet iedereen is geschikt om te praten over opvoeden en om samen mee naar een speelplek te gaan. Niet iedereen is geschikt om je kind daar even achter te laten terwijl je (onverwachts) naar de tandarts moet. Een netwerk moet ook worden onderhouden, en impliceert een precaire balans tussen geven en nemen van steun.

De rol van de overheid

De overheid heeft een belangrijke rol bij het ondersteunend opvoeden. In de bronnen wordt benadrukt dat de overheid niet langer buitenstaander is bij het ontstaan van opvoedproblemen en vanuit die positie kan besluiten bij problemen op de ouderlijke werkvloer wel of niet in te grijpen. In het buffermodel is de overheid een essentieel onderdeel van het opvoeduniversum en heeft zij een taak in het beschermen van de ouderlijke werkvloer. De vraag is dan niet lager òf de overheid een rol heeft, maar hoe aan haar rol de beste vorm te geven.

De overheid onderkent niet dat alle ouders kwetsbaar zijn, en dat de ene ouder meer steun nodig heeft dan de andere. Ouderschap is in het Nederlanse beleid 'ontheemd' (Hoek 2008). Erkenning van de kwetsbaarheid van ouders, zoals Van der Pas die beschrijft, kan een gesprek openen over ouderschap, opvoeden en overheidsbetrokkenheid.

Conclusie

Een solidaire gemeenschap is cruciaal bij het opvoeden van kinderen. De samenleving moet investeren in professionele steun aan ouders en de informele hulpbronnen van ouders. Een sociaal netwerk is van groot belang, aangezien ouders niet alleen op zichzelf moeten werken, maar ook steun kunnen putten uit hun omgeving. Een goede taakverdeling tussen ouders is onmisbaar, en steun is essentieel voor ouders. De overheid heeft een belangrijke rol bij het ondersteunend opvoeden, en moet een actieve rol spelen in het beschermen van de ouderlijke werkvloer.

Bronnen

1. https://www.ouderschapskennis.nl/denk-in-buffers-een-handreiking-aan-ouderbegeleiders/1026359
2. https://www.ensie.nl/betekenis/solidair
3. https://pao.nl/artikel/methodische-ouderbegeleiding/
4. https://pensioenfonds-snsreaal.nl/nieuws/kenmerken-van-de-solidaire-en-de-flexibele-premieregeling
5. https://www.encyclo.nl/begrip/solidair
6. https://www.ikbenik-kindercoaching.nl/een-goede-ouder/
7. https://www.steunpuntpassendonderwijs-povo.nl/inspiratie/het-oudersteunpunt-is-vooral-een-solidaire-gemeenschap/
8. https://nivoz.nl/nl/we-praten-veel-over-wat-we-kinderen-te-bieden-hebben-maar-wat-is-nou-eigenlijk-ok-goed-voor-hun-ouders
9. https://nl.wiktionary.org/wiki/solidair