Seksuele opvoeding bij peuters: Wat ouders en opvoeders moeten weten

De seksuele ontwikkeling van jonge kinderen begint al vanaf hun geboorte. Baby’s verkennen hun lichaam, peuters worden zich bewust van hun eigen lichaam en kleuters hebben vragen over liefde en seks. Als ouder of opvoeder is het belangrijk om te weten wat er tijdens die ontwikkeling normaal is, waarover je je zorgen moet maken en wat je kinderen met vragen het beste kunt adviseren. In dit artikel worden de kernpunten van de seksuele opvoeding bij peuters behandeld, op basis van informatie uit betrouwbare bronnen.

Seksuele ontwikkeling van baby’s en peuters

De seksuele ontwikkeling van jonge kinderen begint al bij de geboorte. In grote lijnen verloopt dat zo: Baby’s worden graag aangeraakt en geknuffeld. Dat geeft hen een veilig gevoel en draagt positief bij aan de hechting. Vanaf zes maanden beginnen ze hun eigen lichaam te verkennen; ze pakken bijvoorbeeld hun neus, voeten en tenen vast. Ook kunnen ze hun geslachtdeel gaan aanraken. Jongens kunnen een erectie krijgen. Ook meiden ontdekken dat het fijn is om hun geslachtdeel aan te raken en doen dat vanaf negen maanden bewust. Dat geeft hen een fijn gevoel, net zoals sommige andere plekken op het lichaam. Het aanraken van de eigen geslachtdeelen heeft op deze leeftijd dus niets te maken met volwassen seksuele gevoelens. Het voelt simpelweg fijn en hoort bij de verkenning van hun eigen lichaam.

Seksuele opvoeding bij peuters (2-4 jaar)

Rond de leeftijd van 2 jaar beseffen kinderen dat er jongetjes en meisjes zijn. Kinderen zijn nieuwsgierig naar de geslachtdeelen van zichzelf en van anderen. Ze willen ontdekken door te kijken en aan te raken. Dit hoort bij de normale ontwikkeling. Kinderen ontdekken meestal per toeval dat het aanraken van hun geslachtdeel een fijn gevoel geeft. Als ze dit merken, kunnen ze het steeds gerichter gaan aanraken. Jongetjes ontdekken dat hun piemeltje hard kan worden als ze eraan komen. Dat is natuurlijk erg interessant, dus kunnen ze dit vaker gaan doen. Je hoeft hier niet van te schrikken. Verbied dit gedrag niet. Laat het toe, maar leer je kind wel waar hij dit mag doen. Bijvoorbeeld als hij alleen is of op zijn eigen kamer. Peuters schamen zich nog niet, dus leer dat dit niet iets is om te doen waar anderen bij zijn.

Seksuele opvoeding bij kleuters (4-6 jaar)

Kleuters zijn erg geïnteresseerd in het lichaam van anderen. Ze zijn nieuwsgierig naar de verschillen tussen jongens en meisjes en willen elkaars lichaam ontdekken. Dit zullen ze veelal doen in spel, bijvoorbeeld door doktertje of vader en moedertje te spelen. Laat dit gebeuren, maar spreek wel regels af. Kleuters gaan verder op onderzoek uit, bijvoorbeeld door met andere kinderen doktertje te spelen. Ook worden ze zich steeds meer bewust van seksuele normen. Ze leren op deze leeftijd ook regels. Wat mag wel en wat niet? Als ouder leer je hen daarmee om te gaan.

Wat is seksuele opvoeding?

De seksuele opvoeding van je jonge kind betekent dat je ervoor zorgt dat je kind op een ontspannen manier stappen kan zetten in de seksuele ontwikkeling. Die stappen neemt je kind uit zichzelf. Als ouder geef je het daarvoor ruimte en veiligheid, stel je regels, beantwoord je vragen. Ook breng je je kind waarden en normen bij als de tijd daarvoor rijp is. Dat betekent bijvoorbeeld:

• Het lichaam ontdekken: Kinderen zijn bezig met het ontdekken van hun lichaam. Daardoor gaan ze zich vertrouwd voelen met hun eigen lichaam. Interesse in hun geslachtdeelen en deze aanraken zijn hier een onderdeel van. Dit is geen seksuele handeling, maar hoort bij de lichamelijke ontwikkeling van je kind en is normaal. Het is wel belangrijk dat kinderen beseffen dat het niet gedaan wordt waar andere mensen bij zijn. Benoem waar dit wel kan.
• Verschillen: Kinderen leren omgaan met de verschillen tussen jongens en meisjes. Ze ontdekken dat hun lichaam anders is dan dat van andere kinderen. Ze leren ook omgaan met de normen rond seksualiteit, zoals wat wel en niet mag.

Hoe ga je ermee om?

Sommige ouders voelen zich erg ongemakkelijk als hun kindje geregeld met het geslachtsdeel speelt. Belangrijk om te bedenken is dat hier voor je kindje geen seksuele betekenis aan zit. Hij weet immers nog helemaal niet wat seks is. Voor je kleine ontdekker is het simpelweg een ontdekkingstocht van zijn lichaam. Bovendien hebben peuters nog geen gêne, dus hij heeft helemaal niet door dat hij iets doet wat niet zo netjes is. Het besef van sociale normen moet namelijk nog groeien. Het beste is om er normaal over te doen. Laat het gewoon gebeuren. Het is belangrijk dat je kindje ervaart dat het gewoon mag en dat jij het niet afkeurt. Wel is het handig om je peuter te leren waar en wanneer hij het verkennen van zijn geslachtdeel kan doen. Bekijk onderstaande tips om te zien hoe je dit aanpakt.

Seksuele opvoeding en ontwikkeling van kinderen in de basisschoolleeftijd

Vanaf ongeveer 6 jaar ontwikkelen kinderen gevoelens van schaamte. Ze willen niet meer in het openbaar bloot zijn. Respecteer dit en laat je kind alleen douchen of zich aankleden, als hij of zij dat wil. Kinderen zullen rond deze leeftijd minder vragen gaan stellen over seksualiteit. Ze voelen dat het een beladen onderwerp is. Sommige ouders hebben het idee dat kinderen in de basisschoolleeftijd nog te jong zijn om over seksualiteit te praten, maar dit kan al prima. Doe niet geheimzinnig en praat er juist vaak over. Kinderen leren dan dat ze, ook als ze ouder zijn, met vragen bij jou terecht kunnen. Houd in de gaten wat je kind mee krijgt via televisie of internet, want het kan zijn dat je kind iets verkeerd begrijpt. Praat er open en eerlijk over. Leg uit dat seks gaat over liefde en dat seks iets is wat je allebei fijn vindt.

De rol van gender in de ontwikkeling en opvoeding van je kind

De rol van gender in de ontwikkeling en opvoeding van je kind is belangrijk. Kinderen leren omgaan met de verschillen tussen jongens en meisjes. Ze ontdekken dat hun lichaam anders is dan dat van andere kinderen. Ze leren ook omgaan met de normen rond seksualiteit, zoals wat wel en niet mag. Het is belangrijk dat ouders en opvoeders deze ontwikkeling ondersteunen en open omgaan met vragen over gender en seksualiteit.

Praten met kinderen over diversiteit in gezinnen

Als je als ouder met je kind praat over diversiteit in gezinnen voorkom je vooroordelen en uitsluiting. Maar hoe doe je dat? Het is belangrijk dat je kind begrijpt dat er verschillende soorten gezinnen zijn, zoals gezinnen met ouders van hetzelfde geslacht, gezinnen met een biologische ouder en een adoptieouder, of gezinnen met een adoptieouder. Dit helpt je kind om open te staan voor diversiteit en respect te ontwikkelen voor anderen.

Seksuele opvoeding en het lichaam

Het lichaam van kinderen is een belangrijk onderdeel van de seksuele ontwikkeling. Kinderen zijn bezig met het ontdekken van hun lichaam. Daardoor gaan ze zich vertrouwd voelen met hun eigen lichaam. Interesse in hun geslachtdeelen en deze aanraken zijn hier een onderdeel van. Dit is geen seksuele handeling, maar hoort bij de lichamelijke ontwikkeling van je kind en is normaal. Het is wel belangrijk dat kinderen beseffen dat het niet gedaan wordt waar andere mensen bij zijn. Benoem waar dit wel kan.

Seksuele opvoeding en het aanraken van het lichaam

Kinderen ontdekken meestal per toeval dat het aanraken van hun geslachtdeel een fijn gevoel geeft. Als ze dit merken, kunnen ze het steeds gerichter gaan aanraken. Jongetjes ontdekken dat hun piemeltje hard kan worden als ze eraan komen. Dat is natuurlijk erg interessant, dus kunnen ze dit vaker gaan doen. Je hoeft hier niet van te schrikken. Verbied dit gedrag niet. Laat het toe, maar leer je kind wel waar hij dit mag doen. Bijvoorbeeld als hij alleen is of op zijn eigen kamer. Peuters schamen zich nog niet, dus leer dat dit niet iets is om te doen waar anderen bij zijn.

Seksuele opvoeding en het spelen

Seksueel spel is onschuldig zolang er geen groepsdruk is, de kindjes gelijkwaardig zijn (qua leeftijd, lichaamsgrootte en intelligentie) en het vrijwillig gebeurt. Het draagt zelfs bij aan een gezond lichaamsbeeld en een gezonde seksuele ontwikkeling. Bijvoorbeeld door doktertje of vader en moedertje te spelen. Wat andere kindjes in hun onderbroekje hebben, is voor je kleine heel intrigerend. Het is belangrijk dat ouders en opvoeders dit soort spelletjes niet afstraffen, maar ondersteunen en begeleiden.

Conclusie

De seksuele ontwikkeling van jonge kinderen begint al vanaf hun geboorte. Het is belangrijk dat ouders en opvoeders open en eerlijk omgaan met vragen over seksualiteit en lichaam. Kinderen leren omgaan met de verschillen tussen jongens en meisjes, en ontdekken hun eigen lichaam. Het is belangrijk dat ouders en opvoeders dit soort ontwikkelingen ondersteunen en open omgaan met vragen. Door open te praten over seksualiteit en lichaam, helpen ouders en opvoeders hun kinderen om een gezond lichaamsbeeld en een gezonde seksuele ontwikkeling te krijgen.

Bronnen

1. Seksuele ontwikkeling van jonge kinderen
2. Seksualiteit
3. Seksuele ontwikkeling van je peuter
4. Seksuele ontwikkeling
5. Seksuele opvoeding van jonge kinderen
6. Seksuele ontwikkeling van peuters
7. Seksuele opvoeding van kinderen
8. Wat betekent seksuele oriëntatie
9. Seksuele voorlichting
10. Relationele en seksuele vorming
11. Seksuele ontwikkeling van peuters