Seksuele opvoeding op scholen: Een essentieel onderdeel van het onderwijs

Seksuele opvoeding is een onmisbaar onderdeel van het onderwijs in Nederland. Vanaf de basisschool worden kinderen op een passende manier geïnformeerd over hun lichaam, relaties, seksualiteit en diversiteit. Deze opvoeding draagt bij aan de seksuele ontwikkeling van kinderen en helpt hen om verantwoord om te gaan met hun lichaam, gevoelens en relaties. In dit artikel wordt uitgelegd wat seksuele opvoeding inhoudt, hoe deze in de praktijk wordt gebracht en waarom het belangrijk is voor ouders, leerkrachten en kinderen.

Seksuele opvoeding in het basisonderwijs

Seksuele opvoeding begint al vanaf groep 1. Kinderen leren op een ontspannen manier over hun lichaam, relaties en grenzen. De inhoud van de lessen is afgestemd op de ontwikkeling van het kind. In de basisschoolleeftijd worden kinderen nieuwsgierig naar relaties en hebben ze vragen over seks. Deze vragen worden serieus genomen. Ouders en leerkrachten spelen hierbij een belangrijke rol in het beantwoorden van vragen en het aanbieden van informatie over seksualiteit.

De meeste scholen geven relationele en seksuele vorming. Ongeveer de helft hiervan gebruikt een door het RIVM erkende lesmethode. Deze methoden zijn afgestemd op de leeftijd van de leerlingen en sluiten aan bij de benadering en levensbeschouwelijke visie van de school. De belangrijkste redenen voor het geven van seksuele opvoeding zijn dat het in de kerndoelen staat en dat het belangrijk is dat kinderen leren hoe je een gezonde relatie kunt aangaan en onderhouden.

Seksuele opvoeding gaat niet alleen over het delen van informatie, maar ook over opvattingen, normen en waarden op het gebied van relaties en seksualiteit. Door met seksuele vorming te starten in het basisonderwijs raken kinderen al op vroege leeftijd vertrouwd met het thema. Kinderen leren over hun eigen lichaam en relaties. Ook leren ze hoe ze respectvol met elkaar kunnen omgaan.

Seksuele opvoeding in het voortgezet onderwijs

In de puberteit verandert er veel op het gebied van seksualiteit en relaties. Jongeren ontwikkelen en ontdekken hun seksuele voorkeur en genderidentiteit. De middelbare school speelt daarin een belangrijke ondersteunende rol, en is daarom verplicht om aandacht te besteden aan thema’s als seksualiteit, seksuele oriëntatie en genderdiversiteit. Deze thema’s worden vaak aangeduid met de afkorting Lhbtqia+.

Een veilige sfeer in de klas is het startpunt voor de ondersteuning van jongeren in hun seksuele ontwikkeling. Als docent zorgt u ervoor dat iedereen zich in de klas gerespecteerd en geaccepteerd voelt. Bijvoorbeeld door met uw leerlingen te praten over elkaars normen en waarden, en te benadrukken dat die van elkaar kunnen verschillen. Geef het goede voorbeeld en creëer vertrouwen door uw leerlingen de mogelijkheid te bieden om erover te praten in de klas of met u alleen.

Lesmaterialen en methoden variëren per school. De school van uw kind maakt waarschijnlijk gebruik van lesmateriaal van bijvoorbeeld Kenniscentrum Rutgers, Veiligwijs of een andere aanbieder. Deze lespakketten over seksualiteit op school zijn afgestemd op de verschillende leeftijden en klassen. Kenniscentrum Rutgers heeft een lespakket Kriebels in je buik ontwikkeld voor basisscholen. De methode Wonderlijk Gemaakt wordt voornamelijk gebruikt op christelijke basisscholen. School & Veiligheid heeft met Gendi lesmaterialen ontwikkeld en een overzicht gemaakt van de andere beschikbare materialen.

Seksuele en genderdiversiteit

Seksuele en genderdiversiteit is een belangrijk onderdeel van seksuele opvoeding. Het gaat over verschillende vormen van sekse, seksuele oriëntatie en genderidentiteit, vaak aangeduid met de term ‘queer’ of de afkortingen Lhbtq, Lhbtq+, Lhbtq+ of Lhbtqia+. De school is verplicht om aandacht te besteden aan seksuele en genderdiversiteit. Dit gebeurt door de inhoud van de lessen aan te passen aan de leeftijd van de leerlingen en door hen te leren omgaan met verschillende meningen en manieren van leven.

In de onderbouw van de middelbare school ligt de nadruk op het respecteren van verschillende meningen en manier van leven. En er is aandacht voor respectvol omgaan met relaties, seksualiteit en seksuele diversiteit. De school moet zorgen voor een gezonde en veilige seksuele ontwikkeling van kinderen. Dit gebeurt door hen te leren hoe ze hun eigen grenzen kunnen stellen en hoe ze respectvol met elkaar omgaan.

Ouders en seksuele opvoeding

Ouders spelen een belangrijke rol in de seksuele opvoeding van hun kind. Ze informeren hen via een nieuwsbrief, schoolkrant, e-mail of app. Ook zijn er scholen die een informatiebijeenkomst organiseren. De helft van de scholen ervaart weerstand van ouders tegen de seksuele vorming. Meestal komt die weerstand van een tot vijf ouders per school.

Een veilige sfeer in de klas is het startpunt voor de ondersteuning van jongeren in hun seksuele ontwikkeling. Als docent zorgt u ervoor dat iedereen zich in de klas gerespecteerd en geaccepteerd voelt. Bijvoorbeeld door met uw leerlingen te praten over elkaars normen en waarden, en te benadrukken dat die van elkaar kunnen verschillen. Geef het goede voorbeeld en creëer vertrouwen door uw leerlingen de mogelijkheid te bieden om erover te praten in de klas of met u alleen.

Onderwijs en wetenschappelijk onderzoek

Er is wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de effectiviteit van seksuele opvoeding. Het kwalitatieve onderzoek ‘Gewoon, het taboe eraf halen’ (2019) toont aan dat leerlingen willen dat seksuele vorming op middelbare scholen over meer gaat dan alleen alleen voortplanting. Het moet ook gaan over onderwerpen als seksuele identiteit, wensen en grenzen, sexting en plezier in seks. Ook willen zij meer les in de bovenbouw, omdat er juist dan veel gebeurt in hun seksuele ontwikkeling.

De meeste scholen geven relationele en seksuele vorming. Ongeveer de helft hiervan gebruikt een door het RIVM erkende lesmethode. Deze methoden zijn afgestemd op de leeftijd van de leerlingen en sluiten aan bij de benadering en levensbeschouwelijke visie van de school. De belangrijkste redenen voor het geven van seksuele opvoeding zijn dat het in de kerndoelen staat en dat het belangrijk is dat kinderen leren hoe je een gezonde relatie kunt aangaan en onderhouden.

Conclusie

Seksuele opvoeding is een onmisbaar onderdeel van het onderwijs in Nederland. Vanaf de basisschool worden kinderen op een passende manier geïnformeerd over hun lichaam, relaties, seksualiteit en diversiteit. Deze opvoeding draagt bij aan de seksuele ontwikkeling van kinderen en helpt hen om verantwoord om te gaan met hun lichaam, gevoelens en relaties. De meeste scholen geven relationele en seksuele vorming. Ongeveer de helft hiervan gebruikt een door het RIVM erkende lesmethode. Deze methoden zijn afgestemd op de leeftijd van de leerlingen en sluiten aan bij de benadering en levensbeschouwelijke visie van de school. De belangrijkste redenen voor het geven van seksuele opvoeding zijn dat het in de kerndoelen staat en dat het belangrijk is dat kinderen leren hoe je een gezonde relatie kunt aangaan en onderhouden.

Bronnen

1. Hoe maak je seksuele en genderdiversiteit bespreekbaar op school?
2. Meeste scholen geven seksuele vorming
3. Wat betekent seksuele oriëntatie
4. Seksuele voorlichting
5. Gewoon, het taboe eraf halen
6. Seksualiteit
7. Positieve en inclusieve seksuele vorming in het voortgezet onderwijs
8. Seksuele vorming in het voortgezet onderwijs
9. Relationele en seksuele vorming