Stellingenspel over opvoeding: hoe kinderen leren met grenzen en waarden
juli 11, 2025
In de stad Amsterdam zijn er verschillende scholen die zich richten op het onderwijs en de begeleiding van kinderen die moeilijk op te voeden zijn. Deze scholen, vaak aangeduid als “scholen voor moeilijk opvoedbare kinderen”, bieden een speciaal onderwijs aan dat gericht is op het aanboren van een veilige en ondersteunende leeromgeving. De informatie die in de bronnen beschikbaar is, geeft inzicht in de geschiedenis, organisatie en het aanbod van dergelijke scholen, met name in het noordoosten van Amsterdam.
Geschiedenis van scholen voor moeilijk opvoedbare kinderen
De geschiedenis van scholen voor moeilijk opvoedbare kinderen in Amsterdam is complex en heeft vooral te maken met de maatschappelijke omstandigheden van het begin van de 20e eeuw. In de jaren rond 1915 werd de eerste school opgericht, de August Hermann Franckeschool, die zich richtte op “psychopathische kinderen”. In die tijd werd het idee van een aparte school voor deze kinderen steeds dringender, vooral vanwege de toenemende problemen met gedragsproblemen en de moeilijkheden bij het opvoeden van deze kinderen.
In Amsterdam was de discussie over het oprichten van een dergelijke school al vanaf 1915 actief. De gemeenteraad overwoog de opzet van een “strenge school” in plaats van een school die “psychopaten” onderwezen. In 1939 werd de A.H. Gerhardschool opgericht in Amsterdam Oost, en het was de tweede school van dit type in Nederland. De school was bedoeld voor kinderen met ernstige gedragsproblemen, psychiatrische stoornissen of autistische kenmerken. De naam van de school werd later aangepast naar “School voor Zeer Moeilijk Opvoedbare Kinderen”.
Deze scholen werkten samen met maatschappelijke instanties en hadden een specifieke opzet van onderwijs, waarbij het gedrag en de psychologische ontwikkeling centraal stonden. De leerlingen kregen veel aandacht en werden opgeleid in een omgeving die gericht was op structuur, discipline en het aanleren van basisvaardigheden.
Onderwijs en ondersteuning in Amsterdam
In de hedendaagse context zijn er verschillende scholen in Amsterdam die zich richten op het onderwijs van moeilijk opvoedbare kinderen. Een voorbeeld is de Klimopschool, een school voor speciaal onderwijs in Amsterdam. De school is gericht op zeer moeilijk lerende kinderen en biedt een duidelijke en structuurrijke leeromgeving aan. De Klimopschool is de eerste “Geef me de 5”-school in Nederland, wat inhoudt dat leerlingen in kleinere klassen werken en hun eigen leerproces kunnen bepalen.
De school beschikt over diverse faciliteiten, waaronder ruime gymzalen, keukens en een natuurspeeltuin. De focus ligt op basisvaardigheden zoals rekenen, lezen en schrijven, maar ook op het aanleren van sociale vaardigheden, creativiteit en zelfstandigheid. De leerlingen krijgen een leerplan dat op maat gemaakt wordt, zodat ze in kleine stappen kunnen groeien en bloeien.
Een andere school die in het oog kan vallen is de SBO de Hasselbraam, een school voor speciaal basisonderwijs in Amsterdam Nieuw-West. De school biedt een veilige en pedagogische omgeving aan voor kinderen die extra aandacht en ondersteuning nodig hebben. De Hasselbraam richt zich op het ontwikkelen van de sociaal-emotionele vaardigheden van leerlingen, terwijl er ook veel aandacht is voor basisvaardigheden. De school ziet er naar uit dat iedereen, in kleine stappen, mag groeien en bloeien.
Ondersteuning voor ouders en gezinnen
Een van de kernpunten van scholen voor moeilijk opvoedbare kinderen is het aanbieden van ondersteuning aan ouders en gezinnen. Dit is bijvoorbeeld te zien bij de A.H. Gerhardschool, die in het begin van de jaren 1940 een speciale rol speelde in het onderwijs en de begeleiding van kinderen met ernstige gedragsproblemen. De school had een sterke focus op het samenkomen met ouders en het aanbieden van hulp bij het opvoeden.
In de hedendaagse context is dit nog steeds van belang. Scholen zoals de Klimopschool en de SBO de Hasselbraam werken samen met diverse maatschappelijke instanties, waaronder sport, cultuur, armoedebestrijding en zorg. Deze samenwerking helpt ouders en kinderen om een betere toekomst te bouwen. De school biedt ook ondersteuning aan bij het vinden van passend vervoer, het beheren van leerlingenvervoer en het opstellen van een passend leerplan.
Speciaal onderwijs en passend onderwijs
In Nederland is er sprake van speciaal onderwijs, dat gericht is op leerlingen met een beperking, psychische stoornissen, autistische kenmerken of ernstige gedragsproblemen. De scholen die hierin werken, zoals de Klimopschool, vallen onder het cluster 4 van het passend onderwijs. Dit cluster omvat scholen die gericht zijn op zeer moeilijk opvoedbare kinderen, kinderen met psychiatrische stoornissen en kinderen met autistische kenmerken.
Het passende onderwijs in Amsterdam wordt ondersteund door samenwerkingsverbanden, zoals het Samenwerkingsverband Amsterdam Diemen. Deze verbanden zorgen ervoor dat scholen samenwerken om passend onderwijs te bieden aan alle leerlingen, met name diegene die extra aandacht en ondersteuning nodig hebben.
Samenwerking met andere instellingen
Scholen voor moeilijk opvoedbare kinderen werken vaak samen met andere instellingen, zoals sportverenigingen, cultuurorganisaties, zorginstellingen en jeugdinstellingen. Dit is bijvoorbeeld duidelijk zichtbaar bij de A.H. Gerhardschool, die in de jaren 1940 een sterke band had met de kinderbescherming. Ook de Klimopschool en de SBO de Hasselbraam werken samen met externe organisaties om een breed aanbod van activiteiten te bieden aan leerlingen.
Deze samenwerking zorgt ervoor dat leerlingen niet alleen leren, maar ook kunnen ontdekken wat er in de wereld gebeurt. Ze kunnen actief deelnemen aan sport, cultuur, maatschappelijke betrokkenheid en andere activiteiten, waardoor ze zich beter kunnen ontwikkelen en hun eigen potentieel kunnen bereiken.
Conclusie
In Amsterdam zijn er verschillende scholen die zich richten op het onderwijs en de begeleiding van kinderen die moeilijk op te voeden zijn. Deze scholen bieden een speciaal onderwijs aan, dat gericht is op het aanbouwen van basisvaardigheden, sociaal-emotionele ontwikkeling en het ontwikkelen van zelfstandigheid. De geschiedenis van deze scholen is lang en complex, maar de kern is altijd geweest dat kinderen op een veilige en ondersteunende manier kunnen groeien.
De samenwerking met ouders, andere scholen en maatschappelijke instanties is van groot belang, zodat elk kind de kans krijgt om zijn of haar potentieel te bereiken. De toekomst van deze scholen ziet er hoopvol uit, aangezien er steeds meer aandacht is voor passend onderwijs en het aanbieden van een breed aanbod van activiteiten en ondersteuning.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
