Mediaopvoeding: Een evenwicht vinden tussen scherm en werkelijkheid

De opkomst van digitale media heeft het onderwijsonderevenement van kinderen en jongeren aanzienlijk beïnvloed. Vanaf de geboorte tot en met de tienerjaren zijn kinderen steeds vaker in contact met digitale media, waaronder apps, spellen, sociale media en streamingdiensten. Dit vereist van ouders, opvoeders en onderwijsinstellingen een actieve rol in de mediaopvoeding. De kern van deze opvoeding is om kinderen te leren omgaan met media op een veilige, kritische en gezonde manier. De MediaDiamant, een handvatten voor ouders, biedt vijf basisprincipes die helpen bij het vinden van een evenwicht tussen scherm en werkelijkheid. In dit artikel wordt ingegaan op de kernprincipes van de MediaDiamant, de rol van ouders en opvoeders, en de invloed van media op de ontwikkeling van kinderen.

De kernprincipes van de MediaDiamant

De MediaDiamant is een handvatten dat helpt bij de mediaopvoeding van kinderen van 0 tot 18 jaar. Het bestaat uit vijf basisprincipes, die elk een belangrijk onderdeel van mediaopvoeding vormen. Deze principes zijn: Plezier, Veiligheid, Samen, Inhoud en Balans.

Plezier – Geniet van de mogelijkheden

De eerste stap in de mediaopvoeding is het aanbieden van media in een positieve context. Kinderen moeten leren dat media niet alleen gericht zijn op schermgebruik, maar ook kunnen bijdragen aan ontdekking, creativiteit en leren. Door samen met het kind te spelen, te lachen en te leren, wordt de media-ervaring positief gecreëerd. De MediaDiamant benadruit dat kinderen de mogelijkheden van media moeten kunnen genieten, zonder dat er direct sprake is van beperkingen of restricties.

Veiligheid – Voorkom risico’s

Een van de belangrijkste aspecten van mediaopvoeding is het voorkomen van risico’s. Kinderen moeten leren om veilig om te gaan met internet, sociale media en digitale content. Dit omvat onder meer het bepalen van geschiktheid van inhoud, het vermijden van onveilige websites en het leren omgaan met beveiligingsinstellingen. De MediaDiamant benadrukt dat ouders en opvoeders hierbij moeten helpen door bijvoorbeeld te kijken naar de inhoud van apps, spellen en video’s en te zorgen voor een veilige omgeving.

Samen – Begeleid je kind

De mediaopvoeding kan niet los van het gezin. Ouders en opvoeders moeten actief betrokken raken bij het gebruik van media door met hun kinderen te praten, te spelen en te leren. Dit helpt bij het opbouwen van een vertrouwensrelatie en het geven van steun bij het omgaan met media. De MediaDiamant benadrukt dat het samenkomen met het kind een belangrijk onderdeel is van de opvoeding. Door samen met het kind te spelen, te kijken en te leren, ontstaat er een betere begripssfeer.

Inhoud – Weet welke media geschikt zijn

Niet alle media zijn even geschikt voor kinderen. De MediaDiamant benadrukt dat ouders en opvoeders moeten weten welke media geschikt zijn voor de leeftijd van het kind. Dit omvat het kiezen van geschikte apps, spellen, filmpjes en websites. De MediaDiamant adviseert om te kiezen voor media die passen bij de ontwikkeling van het kind en die kunnen bijdragen aan leren, ontdekken en creativiteit.

Balans – Momenten met en zonder scherm

Een belangrijk onderdeel van de mediaopvoeding is het vinden van een evenwicht tussen scherm en werkelijkheid. Kinderen moeten leren dat media een onderdeel van hun levens zijn, maar niet het enige. De MediaDiamant benadrukt dat er regelmatig momenten moeten zijn waarin het kind zonder scherm speelt, leert en ontspannen. Dit helpt bij het opbouwen van een gezonde levensstijl en het voorkomen van overmatig gebruik.

De rol van ouders en opvoeders in de mediaopvoeding

De opvoeding van kinderen in de digitale tijd vereist een actieve rol van ouders en opvoeders. Volgens de MediaDiamant is de opvoeding van kinderen in de media een samenspel tussen ouders, opvoeders en kind. De opvoeders moeten hierbij helpen bij het kiezen van geschikte media, het begeleiden van het gebruik en het opbouwen van een gezonde omgeving.

Actief meewerken aan het gesprek over media

Een van de belangrijkste taken van ouders en opvoeders is het aanbieden van een open gesprek over media. Dit helpt bij het leren omgaan met de risico’s en voordelen van digitale media. De MediaDiamant adviseert om regelmatig met het kind te praten over wat het ziet, wat het leuk vindt en waarom. Dit helpt bij het opbouwen van een beter begrip van de media-ervaring van het kind.

Kiezen voor geschikte media

Ouders en opvoeders moeten actief betrokken raken bij het kiezen van geschikte media voor hun kind. Dit omvat het kiezen van apps, spellen, filmpjes en websites die passen bij de leeftijd van het kind en de ontwikkeling. De MediaDiamant benadrukt dat ouders en opvoeders moeten weten welke media geschikt zijn voor hun kind, en dat ze hierbij hulp kunnen inroepen van deskundigen of experts.

Begeleiden van het gebruik van media

De opvoeders moeten het gebruik van media actief begeleiden. Dit omvat onder meer het stellen van grenzen, het bepalen van de hoeveelheid schermtijd en het leren omgaan met risico’s. De MediaDiamant benadrukt dat ouders en opvoeders hierbij moeten helpen door bijvoorbeeld te kijken naar de inhoud van apps, spellen en video’s en te zorgen voor een veilige omgeving.

Invloed van media op de ontwikkeling van kinderen

De invloed van media op de ontwikkeling van kinderen is onderwerp van veel onderzoek. Volgens de MediaDiamant is de invloed van media relatief klein vergeleken met de invloed van andere factoren zoals omgang met vriendjes of ouders. Toch zijn er wel bepaalde aspecten waarop media een positieve of negatieve invloed kunnen hebben.

Positieve invloed van media

Media kunnen helpen bij het leren, ontdekken en creativiteit. Kinderen die actief omgaan met media, kunnen hierin leren omgaan met informatie, communicatie en samenwerking. Bovendien kunnen media helpen bij het leren omgaan met verschillende vormen van communicatie, zoals tekst, beeld en geluid. De MediaDiamant benadrukt dat media een positief effect kunnen hebben op de ontwikkeling van kinderen als er goede begeleiding is en de context passend is.

Negatieve invloed van media

Toch kunnen media ook negatief zijn voor de ontwikkeling van kinderen. Dit omvat onder meer het overmatig gebruik van schermen, het blootstellen aan ongeschikte inhoud en het ontstaan van verslaving. De MediaDiamant benadrukt dat ouders en opvoeders hierbij moeten helpen door bijvoorbeeld te kijken naar de inhoud van apps, spellen en video’s en te zorgen voor een veilige omgeving.

Probleemgebruik van sociale media bij jongeren

De mediaopvoeding is niet alleen van toepassing op jonge kinderen, maar ook op jongeren. Het gebruik van sociale media is bij jongeren aanzienlijk toegenomen, en dit kan leiden tot problematisch gebruik. Volgens de MediaDiamant is het probleemgebruik van sociale media gedefinieerd als het voldoen aan zes van de negen stellingen van de Social Media Disorder Scale. Dit omvat onder meer het gevoel van verslaving, het gevoel van verlies bij het niet kunnen gebruiken en het gebruik van sociale media om emoties te vermijden.

Cijfers over het gebruik van sociale media

Volgens de MediaDiamant is ongeveer negen op de tien scholieren (87,2%) in het voorgezet onderwijs bijna dagelijks actief op sociale media. Meer meisjes dan jongens gebruiken dagelijks sociale media. Het probleemgebruik van sociale media is echter niet gelijk verdeeld over alle groepen. Het percentage leerlingen dat (bijna) dagelijks actief is op sociale media is lager onder Vmbo-b/k-leerlingen dan onder leerlingen van de andere schoolniveaus. Scholieren met een niet-Nederlandse herkomst gebruiken minder vaak (bijna) dagelijks sociale media dan scholieren met een Nederlandse herkomst.

Invloed van probleemgebruik van sociale media

Het probleemgebruik van sociale media kan leiden tot negatieve gevolgen voor het welzijn van jongeren. Dit omvat onder meer het verlies van zelfvertrouwen, het gevoel van isolatie en het ontstaan van depressieve symptomen. De MediaDiamant benadrukt dat ouders en opvoeders hierbij moeten helpen door bijvoorbeeld te kijken naar het gebruik van sociale media en te zorgen voor een gezonde omgeving.

Aanbevelingen voor ouders en opvoeders

De MediaDiamant biedt een aantal aanbevelingen voor ouders en opvoeders om kinderen te helpen bij de mediaopvoeding. Deze aanbevelingen zijn gebaseerd op de kernprincipes van de MediaDiamant en de ervaringen van deskundigen.

Kies goede apps, games en websites

Ouders en opvoeders moeten actief betrokken raken bij het kiezen van geschikte media voor hun kind. Dit omvat het kiezen van apps, spellen, filmpjes en websites die passen bij de leeftijd van het kind en de ontwikkeling. De MediaDiamant adviseert om te kiezen voor media die passen bij de ontwikkeling van het kind en die kunnen bijdragen aan leren, ontdekken en creativiteit.

Ga in gesprek met je kind over media

Speel samen met je kind

De MediaDiamant benadrukt dat het samen spelen met het kind een belangrijk onderdeel is van de opvoeding. Door samen met het kind te spelen, te kijken en te leren, ontstaat er een betere begripssfeer. Dit helpt bij het opbouwen van een gezonde omgeving en het voorkomen van overmatig gebruik.

Zorg voor een gezonde balans

De MediaDiamant benadrukt dat er regelmatig momenten moeten zijn waarin het kind zonder scherm speelt, leert en ontspannen. Dit helpt bij het opbouwen van een gezonde levensstijl en het voorkomen van overmatig gebruik.

Conclusie

De mediaopvoeding is een belangrijk onderdeel van de opvoeding van kinderen en jongeren. De MediaDiamant biedt een handvatten met vijf kernprincipes die helpen bij het vinden van een evenwicht tussen scherm en werkelijkheid. De kernprincipes zijn: Plezier, Veiligheid, Samen, Inhoud en Balans. De rol van ouders en opvoeders is cruciaal in de mediaopvoeding, en het is belangrijk om actief betrokken te raken bij het kiezen van geschikte media, het begeleiden van het gebruik en het opbouwen van een gezonde omgeving. De invloed van media op de ontwikkeling van kinderen is onderwerp van veel onderzoek, en het probleemgebruik van sociale media bij jongeren is een belangrijk thema in de huidige tijd. De MediaDiamant biedt aanbevelingen voor ouders en opvoeders om kinderen te helpen bij de mediaopvoeding, en het is belangrijk om actief betrokken te raken bij het gesprek over media en het opbouwen van een gezonde balans tussen scherm en werkelijkheid.