Opvoeding van kinderen bij de Semai in Maleisië: Vreedheid, harmonie en de rol van ouders
juli 11, 2025
Inleiding
De opvoeding en ontwikkeling van kinderen zijn sterk beïnvloed door de culturele context waarin zij zich bevinden. Dit blijkt uit diverse studies en theorieën die zijn geformuleerd in het boek Cultuur en opvoeding. Interculturele pedagogiek vanuit ecologisch perspectief van Eldering. De kern van het onderzoek ligt in het verschil in opvoeding tussen westerse en niet-westerse culturen, en hoe de sociale, economische en religieuze contexten van kinderen invloed hebben op hun ontwikkeling. In dit artikel wordt aandacht besteed aan de verschillen in opvoeding per cultuur, de rol van de ouders en de impact van de ecologische context op het gedrag en de ontwikkeling van kinderen. Daarnaast wordt ingegaan op de invloed van interculturele pedagogiek en de uitdagingen die opduiken bij de overgang van het gezin naar de school.
Verschillen in opvoeding per cultuur
In verschillende landen wordt op verschillende manieren opgevoed. In westerse samenlevingen wordt veel aandacht besteed aan de psychologische ontwikkeling van het kind, aan autonomie en zelfontplooiing. In niet-westerse culturen daarentegen ligt de nadruk vaker op de sociale en morele verantwoordelijkheid van het kind. Dit verschil wordt ook wel de crossculturele studie genoemd, waarin wordt gekeken naar hoe kinderen in verschillende culturen opgroeien. De zesculturenstudie, die onder andere in Noord-Amerika, India, Okinawa, Mexico, Kenia en de Filippijnen werd uitgevoerd, toont aan dat er grote verschillen zijn in de manier waarop kinderen worden opgevoed. In sommige landen wordt er veel tijd besteed aan spelen, terwijl in andere landen de kinderen al vroeg aan werk zijn gesitueerd. Dit heeft invloed op hun dagelijkse activiteiten en hun sociale rol binnen het gezin.
De rol van de ouders in de opvoeding
Ouders spelen een centrale rol in de opvoeding van hun kinderen. In niet-westerse culturen is de rol van de ouders vaak sterker bepaald door traditionele normen en waarden. In veel gevallen is de opvoeding gericht op gehoorzaamheid, respect en het behouden van de culturele en religieuze tradities. Dit verschilt met de opvoeding in westerse culturen, waarin de nadruk ligt op het stimuleren van de persoonlijke autonomie van het kind. In veel niet-westerse culturen wordt de opvoeding ook beïnvloed door het sociaaleconomische niveau van het gezin. Hoewel ouders vaak een sterke verantwoordelijkheid voelen voor het levensonderhoud van hun kinderen, zien zij zich vaak niet als actieve betrokkenheid bij de schoolvoorbereiding van hun kind. Dit komt doordat veel ouders analfabeet zijn of weinig ervaring hebben met het onderwijs.
Ecologische context en invloed op ontwikkeling
Volgens het ecologische model van Bronfenbrenner is de ontwikkeling van een kind sterk beïnvloed door de omgeving waarin het kind zich bevindt. In het kader van de interculturele pedagogiek wordt aangegeven dat de culturele context van het gezin en de wijdere omgeving grote invloed heeft op de opvoeding. De developmental niche is een model dat drie componenten omvat: de settingen waarin het kind leeft, de verzorgings- en opvoedingsgewoonten die cultureel bepaald zijn, en de psychologie van de opvoeders. Deze drie elementen vormen samen de context waarin het kind zich ontwikkelt. In westerse culturen wordt bijvoorbeeld veel aandacht besteed aan de psychosociale ontwikkeling van het kind, terwijl in niet-westerse culturen de focus meer op de sociale en morele opvoeding ligt.
De invloed van de school op de opvoeding
De overgang van het gezin naar de school is een belangrijke ecologische transitie in het leven van een kind. Als de culturele discontinuïteit tussen het gezin en de school groot is, en de ouders nauwelijks contact hebben met de school, kan dit leiden tot problemen bij het aanpassen van het kind aan de nieuwe omgeving. Dit is vooral het geval bij laagopgeleide allochtone ouders uit niet-westerse landen. Ze hebben vaak een positieve houding ten opzichte van de instrumentele functie van het onderwijs, maar staan negatiever tegenover de socialisatiefunctie en de opvoedingsstijl van de school. Er is vaak een botsing tussen de ideeën van ouders en leerkrachten, wat kan leiden tot psychosociale problemen bij kinderen. In veel gevallen is het verschil tussen de verwachtingen van ouders en de praktijk op school groot, waardoor kinderen moeite kunnen hebben met het aanpassen aan de nieuwe omgeving.
De rol van interculturele pedagogiek
Interculturele pedagogiek richt zich op het beschrijven en verklaren van verschijnselen, het ontwikkelen van interventies en het werken aan een normatief kader. De pedagogiek is gericht op de belevingswereld van de kinderen en de invloed van de culturele context op hun ontwikkeling. In Nederland is de interculturele pedagogiek van groot belang, vooral bij allochtone kinderen. De ouders van deze kinderen komen vaak uit samenlevingen met een andere cultuur, waardoor hun kinderen opgroeien in een biculturele context. De allochtone ouders moeten zich aanpassen aan de nieuwe waarden en normen van de Nederlandse samenleving, terwijl zij tegelijkertijd hun eigen culturele en religieuze tradities behouden. Dit proces van accultureren kan invloed hebben op de opvoeding en het gedrag van het kind.
De invloed van de culturele context op het gedrag van kinderen
De culturele context heeft een grote invloed op het gedrag en de ontwikkeling van kinderen. In collectivistische culturen wordt aan de familie meer waarde gehecht dan aan het individu. Kinderen in zulke culturen worden opgevoed met socialisatiewaarden die de solidariteit en het behoud van de familie moeten waarborgen. Gehoorzaamheid aan en respect voor ouders en ouderen worden als belangrijker gezien dan de ontplooiing en autonomie van het individu. In deze culturen is de emotionele interdependente relatie binnen de familie sterker, ook bij urbanisatie en afhankelijkheid van loonarbeid. Dit verschijnsel is gebleken in verschillende studies, waaronder die van Kagitcibasi.
De impact van de opvoedingsstijl op de schoolprestaties
De opvoedingsstijl van ouders heeft invloed op de schoolprestaties van kinderen. In westerse culturen is er een toename van de aandacht voor intentioneel opvoeden, waarbij ouders reflecteren op hun opvoedingsstijl en actief in het proces zitten. In veel niet-westerse culturen is de opvoeding meer gericht op het geven van normen en waarden, en op het stimuleren van het gedrag van het kind. In veel gevallen is de invloed van ouders op de schoolprestaties beperkt, omdat zij geen directe rol spelen in het onderwiener proces. Daarnaast is de kwaliteit van de informele educatie in het gezin van invloed op de cognitieve ontwikkeling van het kind. De thuistaal, de gelegenheid tot geletterdheid en de kwaliteit van de instructie bij het voorlezen in het gezin, hingen samen met de leesprestaties van kinderen, maar niet met de rekenprestaties.
De invloed van de ecologische context op de ontwikkeling van kinderen
De ecologische context van een kind bepaalt in hoge mate de ontwikkeling van het kind. Dit wordt ook wel het ecologisch ontwikkelingsmodel genoemd, waarin de context waarin een kind opgroeit, grote invloed heeft op de ontwikkelingen en het gedrag van het kind. De ecologische context omvat de fysieke, sociale en culturele settingen waarin het kind leeft. Deze settingen kunnen sterk verschillen tussen culturen. Bijvoorbeeld: in sommige culturen wordt er veel tijd besteed aan spelen, terwijl in andere culturen de kinderen al vroeg aan werk zijn gesitueerd. Dit heeft invloed op hun dagelijks gedrag en hun sociale rol binnen het gezin. Ook de psychologie van de opvoeders speelt een rol in de ontwikkeling van het kind. In veel niet-westerse culturen is de opvoeding bepaald door traditionele normen, terwijl in westerse culturen de nadruk ligt op de psychosociale ontwikkeling van het kind.
De rol van opvoeding in allochtone gezinnen
In allochtone gezinnen speelt de opvoeding een cruciale rol bij de ontwikkeling van het kind. De ouders in deze gezinnen komen vaak uit culturen met een andere opvattingswijze van opvoeding. De opvoeding in allochtone gezinnen is vaak gericht op het behouden van de culturele en religieuze waarden, terwijl de school vooral gericht is op de cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van het kind. Hierdoor kan er een botsing ontstaan tussen de verwachtingen van ouders en de praktijk van de school. Dit kan leiden tot problemen bij de aanpassing van het kind aan de nieuwe omgeving. De opvoedingsstijl van ouders is daarbij van invloed op de schoolprestaties van het kind, en ook op de psychosociale ontwikkeling van het kind.
Conclusie
De opvoeding en ontwikkeling van kinderen zijn sterk beïnvloed door de culturele context waarin zij zich bevinden. In westerse culturen wordt veel aandacht besteed aan de psychologische ontwikkeling van het kind, terwijl in niet-westerse culturen de nadruk ligt op de sociale en morele verantwoordelijkheid van het kind. De ecologische context, inclusief de rol van ouders en de invloed van de school, speelt een cruciale rol in de ontwikkeling van het kind. De interculturele pedagogiek richt zich op de belevingswereld van de kinderen en de invloed van de culturele context op hun ontwikkeling. De opvoeding in allochtone gezinnen is daardoor van invloed op de schoolprestaties en de psychosociale ontwikkeling van het kind. Het is belangrijk dat ouders en leerkrachten bewust zijn van deze culturele verschillen, zodat kinderen zich goed kunnen aanpassen aan de nieuwe omgeving.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
