Weerbaarheid bij driejarigen: Hoe ouders en opvoeders kunnen bijdragen aan zelfvertrouwen en grenzen

Weerbaarheid bij jonge kinderen is een essentieel aspect van hun emotionele en sociale ontwikkeling. Een weerbaar kind weet wat het wel en niet wil of kan, kan zijn grenzen aangeven, en leert hoe het zich beter kan wensen in interacties met anderen. Bij driejarigen begint deze vaardigheid zich te ontwikkelen, en is het van groot belang dat ouders en opvoeders hier aandacht aan besteden. Op deze leeftijd leren kinderen niet alleen hun lichaam en omgeving beter te begrijpen, maar ook hoe ze met emoties, conflicten en interacties omgaan. Hieronder vind je een overzicht van wat weerbaarheid inhoudt bij driejarigen en hoe je als ouder of opvoeder kunt bijdragen aan een sterke ontwikkeling.

Wat is weerbaarheid bij driejarigen?

Weerbaarheid bij jonge kinderen betekent dat ze geleidelijk leren hoe ze zich kunnen verdedigen, hun eigen mening kunnen uiten en grenzen kunnen stellen, zowel fysiek als emotioneel. Bij een driejarige is dit vaak nog in de vroege fase van ontwikkeling. Ze kunnen bijvoorbeeld beginnen te begrijpen wat “nee” betekent, leren hoe ze hun gevoelens kunnen uiten en leren zich te concentreren op wat ze willen doen of niet.

Een weerbaar kind:

• Weet wat het wel en niet wil en kan;
• Kan op een goede manier zijn grenzen aangeven;
• Houdt rekening met de wensen en grenzen van anderen;
• Is zich bewust van zijn gevoelens en kan er mee omgaan;
• Weet hoe het conflicten kan oplossen;
• Heeft vertrouwen in zichzelf om onbekende situaties aan te kunnen;
• Kan om hulp vragen wanneer dat nodig is.

Deze vaardigheden zijn belangrijk voor de emotionele en sociale ontwikkeling van kinderen, omdat ze leren hoe ze zich beter kunnen wensen in de wereld en hoe ze relaties kunnen aan gaan en onderhouden.

Hoe ouders en opvoeders kunnen bijdragen aan weerbaarheid bij driejarigen

1. Geef kinderen ruimte om te experimenteren en te leren

Driejarigen hebben veel behoefte aan zelfstandigheid. Ze leren vaak door te doen en fouten te maken. Het is belangrijk dat ouders en opvoeders kinderen de ruimte geven om te experimenteren, te oefenen en te leren van hun ervaringen. Bijvoorbeeld:

• Laat je kind zelf kiezen uit een paar opties, zoals welk shirt het wil aan doen of welk speelgoed het wil uithalen.
• Stimuleer je kind om zijn eigen mening te geven, bijvoorbeeld over welk verhaal het het beste vindt.
• Oefen samen situaties waarin je kind grenzen moet stellen of een keuze moet maken, zoals het leren zeggen: “Ik wil dat niet” of “Ik wil dat wel”.

2. Geef kinderen duidelijke grenzen

Weerbaarheid houdt ook in dat kinderen leren hoe ze zelf grenzen kunnen stellen. Maar om dat te leren, moeten ouders en opvoeders eerst een voorbeeld geven door duidelijke grenzen te stellen. Dit helpt het kind om te begrijpen wat een grens is en hoe het zich erin kan houden. Bijvoorbeeld:

• Stel duidelijke regels in de huishouding, zoals: “We eten hier, we eten niet in de woonkamer.”
• Geef kinderen een voorgevoel van wat er gebeurt als ze tegen de regels ingaan, zoals: “Als je op de tafel klimt, moeten we eerst naar beneden.”

3. Stimuleer het uiten van emoties

Een belangrijk aspect van weerbaarheid is het vermogen om gevoelens te herkennen, te benoemen en ermee om te gaan. Driejarigen beginnen te begrijpen dat ze boos, blij of verdrietig kunnen zijn. Het is belangrijk om dit te ondersteunen:

• Gebruik woorden om emoties te benoemen, bijvoorbeeld: “Je bent boos omdat je niet met het speelgoed van je broertje mag spelen.”
• Laat kinderen weten dat alle emoties normaal zijn en dat het oké is om te voelen.
• Help je kind om rustiger te worden in heftige situaties, bijvoorbeeld door diep adem te halen of zich even terug te trekken.

4. Laat kinderen zien hoe je voor jezelf opkomt

Kinderen leren vaak het beste door voorbeelden. Als ouders en opvoeders zelf leren hoe ze voor zichzelf kunnen opkomen, geven ze een sterk voorbeeld. Bijvoorbeeld:

• Als je een vreemde persoon aan de deur ziet, laat je kind zien hoe je duidelijk zegt: “Ik wil niet over dit onderwerp praten.”
• Gebruik ondertiteling bij je gedrag, zoals: “Ik doe de deur dicht, omdat ik niet wil praten met mensen die ik niet ken.”

5. Versterk het zelfvertrouwen van je kind

Weerbaarheid is ook sterk verbonden met zelfvertrouwen. Kinderen die zich veilig en gesteund voelen, leren beter hoe ze voor zichzelf kunnen opkomen. Hier zijn enkele manieren om het zelfvertrouwen van je kind te versterken:

• Geef positieve bevestiging, zoals: “Ik vind het fijn dat je dit hebt gedaan.”
• Laat je kind weten dat het goed is om hulp te vragen, bijvoorbeeld: “Het is oké om te vragen of je iets niet weet.”
• Geef vertrouwen in de vaardigheden van je kind, zoals: “Ik weet dat je dit kunt.”

6. Spel en interactie als middel om weerbaarheid te ontwikkelen

Spelen is een natuurlijke manier waarop driejarigen leren. Door middel van spel kunnen kinderen leren hoe ze met anderen omgaan, hoe ze grenzen kunnen stellen en hoe ze emoties kunnen uiten. Bijvoorbeeld:

• Speel samen met je kind en geef het de leiding op bepaalde momenten, bijvoorbeeld: “Jij mag nu bepalen wat we gaan doen.”
• Laat je kind leiden in bepaalde situaties, zoals: “Jij mag nu het verhaal uitleggen.”
• Laat je kind ook leren hoe het een keuze kan maken, bijvoorbeeld: “Je kunt kiezen of je met deze blokken of met deze puzzel wilt spelen.”

7. Maak afspraken zonder angst

Het is belangrijk om kinderen te beschermen, maar het is ook belangrijk om dit te doen zonder angst of onzekerheid te veroorzaken. Bijvoorbeeld:

• Maak afspraken over veiligheid, zoals: “Als je ergens bent waar je niet meer weet hoe je terugkomt, kom je gewoon naar mij.”
• Gebruik positieve manieren om kinderen te leren hoe ze zich veilig kunnen voelen, bijvoorbeeld: “Het is oké om hulp te vragen van mensen die je vertrouwt.”

De rol van opvoeders in het ontwikkelen van weerbaarheid

Ouders zijn niet de enige beïnvloedende factor in de ontwikkeling van weerbaarheid. Opvoeders in kinderdagverblijven, kleuterscholen of kinderopvangcentra spelen ook een belangrijke rol. Hier zijn enkele manieren waarop opvoeders kunnen bijdragen:

• Stimuleer kinderen om hun eigen mening te geven en hun eigen keuzes te maken.
• Geef kinderen duidelijke grenzen en regels, maar laat ze ook leren hoe ze deze zelf kunnen stellen.
• Gebruik positieve communicatie en bevestiging om kinderen te versterken.
• Maak ruimte voor interactie en samenwerking met andere kinderen.
• Laat kinderen zien hoe ze met emoties om kunnen gaan, bijvoorbeeld door ze te helpen rustiger te worden of hun gevoelens te benoemen.

De ontwikkeling van weerbaarheid bij driejarigen: Een langdurig proces

Weerbaarheid is geen vaardigheid die in één keer ontwikkelt. Het is een langdurig proces dat zich geleidelijk ontwikkelt. Bij driejarigen is het belangrijk om de basis te leggen. Hier zijn enkele aandachtspunten:

• Driejarigen leren vaak door te doen, dus het is belangrijk om hen ruimte te geven om te oefenen.
• Weerbaarheid is verbonden met zelfvertrouwen en het vermogen om grenzen te stellen.
• Het is belangrijk om kinderen te ondersteunen in hun ontdekkingen en te laten zien dat het oké is om fouten te maken.
• Ouders en opvoeders moeten een sterke basis leggen, maar ook geduld hebben bij het ontwikkelen van deze vaardigheden.

Conclusie

Weerbaarheid bij driejarigen is een belangrijk aspect van hun emotionele en sociale ontwikkeling. Het helpt kinderen om zich beter te kunnen wensen in interacties, om hun eigen mening te kunnen geven en om grenzen te leren stellen. Ouders en opvoeders spelen een cruciale rol in het ontwikkelen van deze vaardigheden. Door kinderen ruimte te geven, grenzen te stellen, emoties te stimuleren en positieve voorbeelden te geven, kunnen ouders en opvoeders een sterke basis leggen voor de ontwikkeling van weerbaarheid. Het is een langdurig proces, maar met geduld en aandacht kan het een waardevolle vaardigheid worden die kinderen hun hele leven begeleidt.

Bronnen

1. Wat te doen met kind 3 jaar België
2. Webinar hoe wordt mijn kind weerbaarder
3. Zelfregulatie en autonomie
4. Zelfvertrouwen en weerbaarheid bij kinderen
5. KNLTB en Super Chill
6. Je kind beschermen tegen kinderlokkers
7. Krachtige dagen weerbaarheid
8. Wat moet een kind van 3 jaar kunnen
9. Sova
10. Weerbaar kind
11. Weerbaarheid in organisaties
12. Week van de lentekriebels