Kohnstamm Instituut: Onderzoek en invloed op onderwijs en jeugd
juli 11, 2025
In de afgelopen jaren is de samenwerking tussen jeugdzorg, onderwijs en ouders steeds belangrijker geworden, met name bij het omgaan met jeugdproblematiek. De gegevens uit de bronnen laten zien dat het omvangrijke en complexe probleem van jeugdproblemen niet alleen betrekking heeft op het gedrag van jongeren, maar ook op hun ontwikkeling, opvoeding en toekomstperspectieven. De combinatie van maatschappelijke factoren, taalachterstand, sociaal-economische kwetsbaarheid en de beperkte toegang tot passende onderwijs- en jeugdzorg maakt het belangrijk dat er op alle niveaus goed met elkaar wordt gewerkt. Dit artikel bespreekt de huidige situatie, de uitdagingen en mogelijke oplossingen, met een nadruk op de rol van ouders, onderwijs en jeugdzorg.
Problemen bij jeugdigen: Oorzaken en gevolgen
De bronnen tonen aan dat veel jeugdigen te maken hebben met meervoudige problemen, waardoor hun ontwikkeling en toekomstperspectieven beïnvloed worden. Deze problemen kunnen voortkomen uit een combinatie van factoren, waaronder een ongunstige opvoeding, een gebrek aan onderwijskansen, taalachterstand, en sociale kwetsbaarheid. In het bijzonder worden allochtone jeugdigen vaak in een kwetsbare positie geplaatst, met als gevolg dat hun schoolresultaten verhoudingsgewijs achterblijven bij die van autochtone leerlingen. Dit heeft grote invloed op hun toekomstige kansen op de arbeidsmarkt.
Een ander belangrijk aspect is het voortijdig schoolverlaten, dat vooral voorkomt bij allochtone jeugdigen. In 1995 verlaten ongeveer 80.000 leerlingen zonder startkwalificatie het onderwijs, waaronder veel allochtone jeugdigen. Deze groep vormt de harde kern van de voortijdig schoolverlaters. Het is daarom van belang om actief in te grijpen om dit te verminderen, bijvoorbeeld via het opvangen van leerlingen zonder kwalificatieperspectief en het aanbieden van praktijkonderwijs dat leidt naar de arbeidsmarkt.
Samenwerking tussen jeugdzorg en onderwijs
De samenwerking tussen jeugdzorg en onderwijs is essentieel, aangezien de school een belangrijke plek is voor jongeren met leer- en ontwikkelingsproblemen. Het is van groot belang dat docenten de problemen van leerlingen kunnen signaleren en goed geïnformeerd zijn over de mogelijkheden van de jeugdzorg. In sommige gemeenten leidt dit tot een nieuwe formule in de samenwerking tussen onderwijs, jeugdzorg en welzijnsinstellingen. Lokaal onderwijsbeleid beoogt dergelijke samenwerking te bevorderen, met name op het lokale niveau waar gemeenten door decentralisatie meer beleidsruimte krijgen.
Een belangrijk beleidsinstrument is het opstapje en het achterstandenbeleid, die gericht zijn op het verminderen van de taal- en ontwikkelingsachterstanden van allochtone leerlingen. Daarnaast zijn er programma’s zoals Overstap en Stap Door, die gericht zijn op het ondersteunen van leerlingen met problemen. Ook het experiment Verlengde Schooldag heeft ervaring opgedaan met het aanbieden van buitenschoolse activiteiten, waarvan de ervaringen via het NIZW beschikbaar zijn.
Opvoedingsondersteuning en preventie
De opvoeding van kinderen speelt een cruciale rol in hun ontwikkeling. Het onderzoek «Opvoeden in Nederland» laat zien dat opvoeders in het algemeen veel aandacht en zorg aan hun kinderen besteden. Toch zijn er ook gevallen waarin de opvoeding niet voldoende is, wat leidt tot problemen in de samenleving. De overheid en jeugdzorg moeten daarom actief inzetten op het opvangen van kinderen in kwetsbare situaties, zoals kindermishandeling. Het aantal meldingen van kindermishandeling is sinds 1990 met 70% gestegen, wat wijst op een toenemende behoefte aan preventie en ondersteuning.
Een belangrijke maatregel is de inrichting van een Regionale Meld- en Coördinatiefunctie Voortijd Schoolverlaten, waarbij samenwerkende gemeenten zich moeten inzetten voor de registratie en terugleiding van voortijdig schoolverlaters. Daarnaast is er behoefte aan preventieve maatregelen, zoals het aanbieden van educatieve programma’s in peuterspeelzalen en het stimuleren van samenwerking tussen peuterspeelzalen en basisscholen. De commissie Indicatiestelling Onderwijsachterstanden onderzoekt hoe men op de juiste manier kan bepalen of leerlingen achterstand hebben, zodat het onderwijs gerichter kan worden afgestemd op hun behoeften.
Belangrijke thema’s en beleidsmaatregelen
Er zijn meerdere thema’s die in de komende periode aandacht verdienen, met name op het gebied van de samenwerking tussen verschillende sectoren. Beleid ten behoeve van allochtone jeugdigen is daarbij van belang, aangezien zij zich vaak in een kwetsbare positie bevinden. De deelname van allochtone jeugdigen aan het onderwijs is in de afgelopen jaren verbeterd, maar de schoolresultaten blijven achter bij die van autochtone leerlingen. Dit vereist een intersectorale benadering, zodat de aansluitmogelijkheden voor deze groep effectief kunnen worden verbeterd.
Bij het omgaan met jeugdproblemen is het belangrijk om te werken aan een betere afstemming van jeugdzorg, huisvesting en arbeidstoeleiding. Dit geldt met name voor zwerfjongeren, die vaak in een kwetsbare positie verkeren. Er wordt aangeraden om meer differentiatie in de opvang en hulpverlening te nemen, en om projecten van zelforganisaties van zwerfjongeren te ondersteunen. Daarnaast is er behoefte aan een betere informatievoorziening in de curatieve jeugdzorg, zodat het beleid effectiever kan worden uitgevoerd.
Conclusie
De situatie rond jeugdproblematiek is complex en vereist een geïntegreerde benadering. De samenwerking tussen jeugdzorg, onderwijs en ouders is essentieel, met name bij het omgaan met allochtone jeugdigen en het voorkomen van voortijdig schoolverlaten. Het is belangrijk dat er op alle niveaus wordt gewerkt aan een betere afstemming en samenwerking, zodat jongeren de juiste ondersteuning en kansen krijgen om zich te ontwikkelen. De opvoeding van kinderen speelt hierbij een cruciale rol, en het is van belang om actief in te zetten op preventie en ondersteuning.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
