Regels en grenzen in de opvoeding: Belang, uitvoering en invloed op het kind
juli 11, 2025
Inleiding
De ontwikkeling van jonge kinderen wordt beïnvloed door een combinatie van factoren, waaronder de cultuur, het sociaaleconomische statusniveau (SES), en het type onderwijs dat ze krijgen. De bronnen tonen aan dat de invloed van de omgeving op kinderen in hoge mate afhankelijk is van de interactie tussen de fysieke en sociale setting, cultuur gereguleerde praktijken, en opvoedingsideeën. Daarnaast speelt de kwaliteit van het onderwijs, zoals voor- en vroegschoolse educatie (VVE), een belangrijke rol bij het verkleinen van opvoedingsachterstanden. In dit artikel worden de belangrijkste thema’s geanalyseerd, waaronder de invloed van cultuur en SES op het gedrag en leren van kinderen, de rol van VVE in het versterken van gelijke kansen, en de impact van onderwijsmethoden op het sociaal-emotionele gedrag.
De invloed van cultuur en SES op het gedrag van jonge kinderen
De ontwikkeling van jonge kinderen wordt sterk beïnvloed door de cultuur waarin ze opgroeien. Volgens de bronnen is er sprake van een "ontwikkelingsniche" (Harkness & Super, 1986), waarin de opvoeding van een kind wordt bepaald door de cultuur. Dit omvat drie subsystemen: de fysieke en sociale setting, de cultuur gereguleerde gewoonten en praktijken, en de opvoedingsideeën. De interactie met deze drie subsystemen bepaalt hoe kinderen zich ontwikkelen en hoe ze zich aanpassen aan hun omgeving.
Een voorbeeld is het verschil in motorische ontwikkeling tussen kinderen in Kenia en Amsterdam. In de Savannes van Kenia groeien kinderen sneller in motorische vaardigheden, terwijl kinderen in Amsterdam meer tijd besteden aan activiteiten die minder directe bewegingsinstructies vereisen. Dit verschijnsel wordt beïnvloed door de fysieke en sociale setting, zoals het wonen in een nomadisch dorp of in een flat.
Het sociaaleconomische statusniveau (SES) heeft eveneens een grote invloed op de ontwikkeling van kinderen. Kinderen met een lagere SES hebben vaker last van opvoedingsachterstanden, wat leidt tot een lagere schoolprestatie en een groter risico op schooluitval. Hierbij speelt ook de taalontwikkeling een rol. Kinderen uit lagere SES-omgevingen lopen vaker achter op hun peers in de taalontwikkeling, wat de toegang tot onderwijs beïnvloedt.
De rol van voor- en vroegschoolse educatie (VVE)
Voor- en vroegschoolse educatie (VVE) wordt gezien als een belangrijk instrument om opvoedingsachterstanden te verkleinen. De bronnen tonen aan dat VVE kan bijdragen aan het versterken van gelijke kansen voor alle kinderen, met name voor kinderen met een lagere SES. Het doel van VVE is het ontwikkelen van basisvaardigheden, zoals sociaal-emotionele rijpheid, taalontwikkeling, en cognitieve vaardigheden.
Er zijn twee soorten VVE-programma’s: home-based en center-based. Home-based programma’s vinden plaats in de woning van de ouders, terwijl center-based programma’s plaatsvinden in een voor- of vroegschool. Center-based programma’s worden vaak als efficiënter beschouwd, omdat ze makkelijker te controleren zijn en beter georganiseerd worden. Vanaf 2010 zijn gemeenten verantwoordelijk voor het aanbieden van VVE, met het doel om 100% van de kinderen te bereiken.
De effectiviteit van VVE wordt ondersteund door onderzoek. James Heckman, econoom, stelt dat VVE grote "rates of return to human capital investment" oplevert. Dit betekent dat kinderen die deel hebben genomen aan VVE een lagere schooluitval hebben, minder criminaliteit vertonen, en minder afhankelijk zijn van sociale voorzieningen. Bovendien is er een verlaagd risico op drugsgebruik.
De invloed van onderwijsmethoden op het gedrag van kinderen
Het gedrag van kinderen wordt beïnvloed door de manier waarop ze worden opgeleid. Er zijn twee belangrijke benaderingen: individualistisch en collectivistisch onderwijs. In het individualistische onderwijs leren kinderen door kennisoverdracht, waarbij de leerkracht directe instructies geeft. Dit is vaak het geval in Westerse landen, waar kinderen meer vrijheid krijgen en zelfstandig leren.
In het collectivistische onderwijs leren kinderen door deel te nemen aan activiteiten en door te observeren. Dit is de meest voorkomende vorm in landen zoals China en Japan, waar respect voor de docent en gehoorzaamheid centraal staan. Er is ook sprake van directief onderwijs, waarbij de docent de kennis overdraagt en de leerling luistert. Dit soort onderwijs is veel voorkomend in traditionele scholen.
De keuze tussen deze benaderingen heeft invloed op het gedrag van kinderen. In een collectiviste cultuur worden kinderen vaak aangemoedigd om samen te werken en hun rol in de groep te bepalen. In een individualistische cultuur wordt de persoonlijke prestatie en zelfstandigheid meer gewaardeerd. De invloed van deze benaderingen op het sociaal-emotionele gedrag van kinderen is groot, en speelt een rol bij hun verdere schoolloopbaan.
De impact van ouders op de ontwikkeling van kinderen
De rol van ouders is cruciaal in de ontwikkeling van jonge kinderen. Ouders die actief betrokken zijn bij het onderwijs van hun kinderen, helpen hiermee bij het versterken van basisvaardigheden en het verminderen van opvoedingsachterstanden. De bronnen tonen aan dat ouders die betrokken zijn bij het leren van hun kinderen, een positieve invloed hebben op de schoolprestaties.
Een belangrijk aspect is de taalontwikkeling. Kinderen die vroeg in contact komen met talen, zoals in een multiculturele omgeving, leren sneller en beter. Daarnaast is het belangrijk dat ouders actief luisteren en hun kinderen aanmoedigen om vragen te stellen. Dit helpt bij het opbouwen van kritisch denkvermogen en zelfvertrouwen.
De betrokkenheid van ouders is ook van invloed op de schoolintrede. Kinderen die zich goed kunnen aanpassen aan de schoolomgeving, hebben een betere kans op succes in de lagere school. Dit geldt met name voor allochtone kinderen, die vaak minder voorbereid zijn op de schoolcultuur. Er is sprake van een discrepantie in de manier waarop ouders en leerkrachten omgaan met onderwijsmethoden, rollen, en taken.
De rol van de leerkracht in het onderwijs
De leerkracht speelt een cruciale rol in het ontwikkelen van de sociaal-emotionele vaardigheden van kinderen. De bronnen tonen aan dat leerkrachten een grote invloed hebben op de relatie tussen de klas/schoolsamenstelling en de leerprestaties. De kwaliteit van het leraargedrag is belangrijk, maar wordt beïnvloed door de percepties van de leerlingen. Als leerlingen de acties van de leerkracht niet goed kunnen waarnemen, heeft dit invloed op hun leerprestaties.
Daarnaast is het belangrijk dat leerkrachten rekening houden met de culturele achtergrond van de leerlingen. In een divers land als Nederland zijn er verschillen in de manier waarop kinderen worden opgeleid. De leerkracht moet hierop inspelen en een inclusieve omgeving creëren waarin elk kind zich veilig en gewaardeerd voelt.
Conclusie
De ontwikkeling van jonge kinderen wordt beïnvloed door een combinatie van factoren, waaronder de cultuur, het sociaaleconomische statusniveau (SES), en het type onderwijs dat ze krijgen. Voor- en vroegschoolse educatie (VVE) is een belangrijk instrument om opvoedingsachterstanden te verkleinen en gelijke kansen te bieden. De invloed van de ouderbetrokkenheid, de keuze van onderwijsmethoden, en de rol van de leerkracht zijn cruciaal voor het succes van kinderen in de lagere school.
Het is belangrijk dat ouders, leerkrachten, en scholen samenwerken om de ontwikkeling van kinderen te ondersteunen. Dit omvat het aanbieden van een divers en inclusief onderwijs, het stimuleren van taalontwikkeling, en het aanbieden van een veilige en ondersteunende omgeving waarin kinderen zich kunnen ontwikkelen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
