Tanden wisselen bij kinderen: Een natuurlijk proces en hoe ouders kunnen helpen

Het wisselen van tanden is een belangrijke fase in de groei van een kind. Het betreft niet alleen een fysieke verandering in het gebit, maar ook een psychologische mijlpaal. Ouders kunnen vaak onzeker zijn over wanneer het wisselen begint, hoe het verloopt en hoe ze hun kind kunnen ondersteunen. In dit artikel bespreken we de ontwikkeling van tanden bij kinderen, de signalen die wijzen op een wisseling, en hoe ouders deze periode het beste kunnen begeleiden.

Wanneer begint het tanden wisselen?

Het tanden wisselen begint doorgaans rond de leeftijd van 6 jaar. Het eerste teken is vaak het doorkomen van de eerste blijvende kiezen achter de laatste melktanden. Deze tanden worden ook wel "achtertanden" genoemd. Tijdens deze fase beginnen de melktanden langzaam te vervangen door de blijvende tanden. Het wisselen verloopt in fasen, waarbij eerst de snijtanden vervangen worden, gevolgd door de kiezen en ten slotte de hoektanden.

De volgorde van het wisselen is bijna altijd hetzelfde, maar de precieze leeftijd kan per kind variëren. Sommige kinderen beginnen al op 5 jaar met het wisselen, terwijl het bij anderen pas rond de 7e of 8e levensjaar begint. Dit is volledig normaal, omdat elk kind zijn eigen ontwikkelingstempo heeft.

De volgorde van het tanden wisselen

Het tanden wisselen verloopt in twee hoofdfases:

Eerste wisselfase

Tijdens de eerste wisselfase beginnen de snijtanden in de onderkaak als eerste los te raken. Deze fase loopt meestal vanaf de leeftijd van 5 tot 8 jaar. Deze tanden worden vervangen door de eerste blijvende snijtanden. Naast het wisselen van de snijtanden, beginnen ook de eerste blijvende kiezen door te komen. Deze kiezen groeien achter de melktanden en zijn geen vervangende tanden, maar blijvende tanden die het kind voor het eerst heeft. Het is belangrijk dat ouders deze tanden goed helpen reinigen, omdat het groefjes en moeilijk te bereiken oppervlakken hebben die zich snel met bacteriën kunnen vullen.

Tweede wisselfase

De tweede wisselfase begint rond de leeftijd van 10 tot 13 jaar. Tijdens deze fase worden de melkkiezen en melkhoektanden vervangen door hun blijvende tegenhangers. Deze fase is meestal minder zichtbaar voor ouders, omdat de tanden die wisselen vaak op een later stadium van de groei zijn. Na deze tweede fase is het kind meestal in bezit van een bijna volledig blijvend gebit, met uitzondering van de verstandskiezen die later, vaak rond de 18e levensjaar, doorkomen.

Signalen van tanden wisselen

Er zijn een aantal duidelijke signalen die wijzen op het wisselen van tanden. De meest voorkomende tekenen zijn:

• Wiebelende tanden: Het meest duidelijke teken is een tand die los raakt. Kinderen merken dit vaak als ze bijten of kauwen.
• Pijn of gevoeligheid: Soms kan het wisselen van tanden pijnlijke momenten opleveren, vooral als de tanden onder druk staan. Een wiebeltand kan bijvoorbeeld pijn doen als het wordt wiebelen.
• Gezwollen tandvlees: Het tandvlees rondom de wisselende tanden kan gezwollen zijn of gevoelig aanvoelen.
• Nieuwe tanden: Kinderen merken vaak dat er nieuwe tanden onder het tandvlees groeien, vooral bij de kiezen.

Hoe ouders kunnen helpen bij het tanden wisselen

Hoewel tanden wisselen een natuurlijk proces is, kunnen ouders een belangrijke rol spelen in het begeleiden van hun kind. Hier zijn een aantal tips:

1. Wees geduldig

Ieder kind wisselt in zijn eigen tempo. Het is belangrijk om niet te snel in te grijpen of druk uit te oefenen op het kind. Sommige kinderen voelen zich ongemakkelijk bij wiebelen of het uithalen van losse tanden, terwijl anderen dit juist leuk vinden. Laat je kind zelf bepalen wat prettig is.

2. Maak het leuk

Gebruik verhalen of fantasie om het proces te verfraaien. Veel ouders introduceren de tandenfee, waarbij kinderen hun losse tand onder het kussen leggen en de volgende dag een klein cadeautje of muntje terugvinden. Dit maakt het wisselen van tanden tot een magische ervaring en vermindert de angst of onzekerheid.

3. Oefen goede mondhygiëne

Tijdens het wisselen van tanden is het extra belangrijk om goed te poetsen. Nieuwe tanden zijn vaak gevoeliger en kunnen zich sneller met bacteriën vullen. Ouders kunnen helpen door het poetsen van hun kind te begeleiden of zelfs na te poetsen. Gebruik kindvriendelijke tandenborstels en tandpasta met fluoride. Het poetsen twee keer per dag, ’s ochtends en voor het slapengaan, is aan te raden.

4. Bewaar de tanden

Voor sommige ouders is het bewaren van de eerste losgekomen tanden een mooie traditie. Er zijn zelfs speciale doosjes of lijstjes beschikbaar om tanden te bewaren. Dit kan voor kinderen een bijzondere herinnering worden.

5. Plan een bezoek aan de tandarts

Het is aan te raden om regelmatig met je kind naar de tandarts te gaan, vooral tijdens het wisselen. De tandarts kan controleren of alles goed verloopt en eventuele problemen vroegtijdig opsporen. Bovendien kan het bezoek aan de tandarts een leerrijke ervaring zijn, waarbij het kind leert hoe belangrijk mondhygiëne is.

Tanden wisselen en tandproblemen

Soms kunnen tandproblemen ontstaan tijdens het wisselen. Een bekend voorbeeld zijn de zogenaamde "kaaskiezen". Dit zijn tanden die op een jonge leeftijd (meestal de eerste blijvende kiezen) doorkomen en al beschadigd zijn. Op deze tanden kunnen witte of gele vlekken voorkomen, die op oude kaas lijken. De oorzaak van kaaskiezen is niet volledig duidelijk, maar wordt vermoedelijk gerelateerd aan gezondheidsproblemen in de eerste twee levensjaren van het kind. Omdat het glazuur van deze tanden minder sterk is, zijn ze gevoeliger voor gaatjes. Tandartsen adviseren vaak om deze tanden te "sealen" (afdichten) met een dun laagje plastic, zodat het oppervlak gladder wordt en gemakkelijker schoon te houden.

Tanden wisselen en kinderen met een wiebeltand

Als een tand los is, is het belangrijk om te weten hoe ouders deze situatie het beste kunnen aanpakken. Hier zijn enkele richtlijnen:

• Laat het kind zelf bepalen: Sommige kinderen willen de tand wiebelen, terwijl anderen liever wachten tot het vanzelf loskomt. Respecteer de voorkeur van het kind.
• Gebruik een zachte aanpak: Als het kind bang is, probeer dan geruststellende woorden of verhalen te gebruiken. Bijvoorbeeld: "Als je tand wiebelt, betekent dat dat je groot wordt!"
• Zorg voor een rustige sfeer: Als de tand eruitvalt tijdens het eten, is het normaal dat er wat bloed vrijkomt. Dit is meestal niet gevaarlijk. Ouders kunnen het kind geruststellen door te zeggen dat het snel overgaat.

Tanden wisselen en kinderboeken

Het wisselen van tanden is ook een thema dat vaak terugkomt in kinderboeken. Prentenboeken zoals "De Tandenmuis" en "100 weetjes over tandenfeetjes" helpen kinderen begrijpen hoe tanden wisselen werkt. Deze boeken maken het proces verstaanbaar en soms zelfs leuk. Ze kunnen ook helpen om angst of onzekerheid te verminderen. Het lezen van dergelijke boeken met kinderen kan een fijne activiteit zijn en het wisselen van tanden tot een positieve ervaring maken.

Conclusie

Het wisselen van tanden is een natuurlijk en belangrijk proces in de groei van een kind. Het begint meestal rond de leeftijd van 6 jaar en verloopt in fasen, waarbij eerst de snijtanden vervangen worden, gevolgd door de kiezen en de hoektanden. Ouders kunnen deze fase het beste begeleiden door geduldig te zijn, het proces leuk te maken en de mondhygiëne van hun kind te ondersteunen. Door te luisteren naar de behoeften van het kind en eventueel hulp van de tandarts in te roepen, kan het tanden wisselen een positieve en zelfs magische ervaring worden voor zowel kind als ouder.

Bronnen

1. SchoolTV - Waarom wisselen we onze tanden?
2. De Rode Doos - Tandjes krijgen: wanneer de eerste tandjes van je baby tevoorschijn komen
3. Zwijsen - De Tandenmuis
4. Davitamon - Zet je tanden erin: alles over de ontwikkeling van het kindergebit
5. Stoerleesvoer - 100 weetjes over tandenfeetjes
6. Ouders van Nu - Tanden wisselen van melkgebit naar volwassenen gebit
7. Zooplus - Leeftijd van een hond bepalen
8. Geef Mede 5 - Tanden wisselen
9. Het Gezinsleven - Eerste tandjes wisselen
10. Beeby - De eerste tandjes van je baby
11. Dentalshop - Kindergebit