Positief opvoeden: De kracht van een eigen wasmand in de kamer
juli 10, 2025
In de huidige maatschappelijke context is het belangrijk dat kinderen en jongeren met ernstige meervoudige beperkingen (EMB) voldoende ondersteuning krijgen om hun levenskwaliteit te verbeteren. Dit omvat niet alleen fysieke ondersteuning, maar ook mentale en emotionele ondersteuning. Via cartoons, zoals die van Yrsa, wordt een blik op de dagelijkse ervaringen en uitdagingen van deze jongeren gegeven. Deze cartoons tonen niet alleen de beleving van Yrsa, maar ook de rol van ouder, begeleider en het sociaal milieu in het omgaan met EMB. In dit artikel wordt dieper ingegaan op de thema’s die in de cartoons worden behandeld, zoals keuzemogelijkheden, beweging, communicatie, inclusie en het omgaan met pijn. De informatie is gebaseerd op de bronnen die in het bronnenlijst staan vermeld.
Inleiding
De cartoons van Yrsa geven een unieke blik op de dagelijkse uitdagingen van jongeren met ernstige meervoudige beperkingen. Deze cartoons tonen niet alleen haar ervaringen, maar ook de rol van de omgeving, zoals ouders, begeleiders en het algemene sociaal milieu. De thema’s die hierin worden aangekaart, zijn van groot belang voor ouders, opvoeders en professionals die met deze jongeren werken. De inhoud van deze cartoons biedt waardevolle inzichten in het omgaan met EMB, de rol van keuzemogelijkheden, de noodzaak van beweging en de betekenis van inclusie. Deze inzichten zijn van toepassing op vele gebieden van de kinderopvoeding en gezondheidszorg.
De rol van keuzemogelijkheden bij jongeren met EMB
Een van de kernthema’s in de cartoons is de mogelijkheid van jongeren met EMB om keuzes te maken. Dit is voor veel jongeren met EMB geen vanzelfsprekendheid. Ze zijn vaak afhankelijk van hun directe verzorgers of hulpmiddelen om hun voorkeuren en behoeften te kunnen uiten. Voor sommige jongeren is het maken van keuzes erg moeilijk, en gaat het meer om het kunnen lezen van hun behoeften en daaraan tegemoetkomen. Voor andere jongeren is het maken van eigen keuzes wel haalbaar, maar verbonden aan bepaalde voorwaarden zoals veel herhaling en geduld.
De ouders van Yrsa hebben ervaren dat het belangrijk is om te verkennen wat nog meer aansluit bij de behoeften en interesses van hun dochter. Zo geniet Yrsa van het bedienen van apparaten tijdens bakken en koken, vindt ze het geweldig om in haar rolstoel te racen op de skatebaan en is ze dol op sommige muziek die ze via haar ooggestuurde spraakcomputer zelf kan afspelen. Dit laat zien dat het belangrijk is om activiteiten te kiezen die passen bij de individuele behoeften en interesses van de jongere.
In de praktijk is het vaak lastig om passende activiteiten voor jongeren met EMB te bedenken. Dit heeft tot gevolg dat zij regelmatig teruggrijpen op bekende belevingsgerichte activiteiten zoals snoezelen. Om dit te verbeteren, heeft Nicole, moeder van Yrsa, activiteiten gefilmd en gedeeld met begeleiding. Dit heeft geleid tot een gevarieerd overzicht van activiteiten die aansluiten bij Yrsa en haar (ontwikkel)mogelijkheden.
De betekenis van beweging voor jongeren met EMB
Bewegen is belangrijk voor iedereen, en vooral voor volledig rolstoelgebonden jongeren zoals Yrsa. Bewegen draagt bij aan plezierbeleving, gezondheid, sociaal contact en alerheid. Helaas is bewegen voor jongeren zoals Yrsa niet vanzelfsprekend. Onderzoek en de praktijk laten zien dat personen met EMB over het algemeen erg weinig bewegen en relatief veel zitten en liggen op een dag.
In de cartoons wordt duidelijk gemaakt dat het aanbieden van beweegactiviteiten buiten de rolstoel vraagt om extra investering, zoals handjes, tijd, hulpmiddelen en creativiteit. De ouders van Yrsa hebben ervaren dat het belangrijk is om te verkennen wat nog meer aansluit bij de behoeften en interesses van hun dochter. Zo geniet Yrsa van het bedienen van apparaten tijdens bakken en koken, en vindt ze het geweldig om in haar rolstoel te racen op de skatebaan.
De praktijk toont aan dat bewegen voor jongeren met EMB vaak beperkt is tot activiteiten in de rolstoel of passieve activiteiten. Daarom is het belangrijk om bewustwording te creëren over de noodzaak van beweging voor deze jongeren. Via initiatieven zoals Ik ga EMB! delen ze inspiratie en willen ze bijdragen aan deze bewustwording.
De rol van emoties en communicatie bij jongeren met EMB
Een ander kernthema in de cartoons is het vermogen van jongeren met EMB om emoties te spiegelen. Yrsa heeft een groot talent voor het aanvoelen van emoties bij anderen. Wanneer een persoon in haar omgeving verdrietig is, voelt zij met hem of haar mee. En wanneer de sfeer thuis of op de dagbesteding gespannen is, zie je dat meteen aan Yrsa. Maar ook andersom, wanneer de mensen om haar heen blij zijn, dan is de kans groot dat Yrsa deze emotie overneemt en versterkt.
De ouders van Yrsa hebben ontdekt dat Yrsa deze emoties niet alleen kan spiegelen, maar ook haar eigen kwetsbaarheid kan zijn. Daarom is het belangrijk dat de omgeving van Yrsa zich bewust is van dit vermogen. Het is belangrijk dat ouders en begeleiders deze emoties kunnen herkennen en inspelen op de emoties van Yrsa.
Bij de communicatie met jongeren met EMB is het belangrijk om te kijken naar de manier waarop ze hun gedachten en gevoelens kunnen uiten. Yrsa gebruikt een spraakcomputer om te communiceren, wat haar helpt om haar gedachten en gevoelens over te brengen. Dit toont aan dat het belangrijk is om communicatiemiddelen te kiezen die passen bij de behoeften van de jongere.
De uitdagingen bij het omgaan met pijn en ongemak
In de cartoons wordt ook aandacht besteed aan het omgaan met pijn en ongemak bij jongeren met EMB. Het uitzoeken wat er precies aan de hand is bij pijn of ongemak is vaak een hele zoektocht. Soms blijkt dit door iets heel anders te komen dan verwacht. Bijvoorbeeld toen de nagel van Yrsa’s grote teen dubbelgeklapt in haar schoen zat. Yrsa bleef mopperen en aangeven dat ze pijn had, maar haar ouders en begeleiders kwamen er niet achter wat er aan de hand was. Ze dachten in eerste instantie aan complexere oorzaken, zoals reflux, oorontsteking of epilepsie. Tot ze de schoenen van Yrsa uittrokken en een teen met deels losse nagel en wat bloed zagen. Vanaf dat moment is de omgeving van Yrsa er extra alert op dat pijn en ongemak bij Yrsa soms ook door meer andere en soms meer ‘eenvoudige’ dingen veroorzaakt kunnen worden.
Dit laat zien dat het belangrijk is om bij pijn of ongemak van jongeren met EMB niet alleen naar complexe oorzaken te zoeken, maar ook te kijken naar eenvoudige oorzaken. Dit is van belang voor de gezondheid en welzzijn van de jongere.
De uitdagingen bij het omgaan met testen en evaluaties
In de cartoons wordt ook aandacht besteed aan het omgaan met testen en evaluaties voor jongeren met EMB. Het uitvoeren van testen is voor jongeren zoals Yrsa meestal een flinke uitdaging. Voor veel testen moet je motorische vaardigheden beheersen om aan te tonen dat je iets kunt of begrijpt. En dat is nu precies wat veel van deze jongeren niet kunnen.
De ouders van Yrsa hebben ontdekt dat het belangrijk is om bij testen niet alleen naar de fysieke vaardigheden te kijken, maar ook naar de mentale en emotionele toestand van de jongere. Ze hebben ontdekt dat Yrsa de opdracht (fysiek) niet kon uitvoeren, was (te) snel afgeleid, had meer oog voor haar omgeving, of had zichtbaar moeite met de andere omgeving en mensen. In alle gevallen was de conclusie dat Yrsa het niet kon of begreep.
Dit laat zien dat het belangrijk is om bij testen ook te kijken naar de mentale en emotionele toestand van de jongere, en niet alleen naar de fysieke vaardigheden. Dit is van belang voor de beoordeling van de ontwikkeling en het leren van de jongere.
De rol van inclusie in de maatschappelijke omgeving
Een ander kernthema in de cartoons is de rol van inclusie in de maatschappelijke omgeving. Een samenleving waarin echt iedereen kan meedoen en waarbij alle voorzieningen toegankelijk zijn voor iedereen zou fantastisch zijn. Denk aan dierentuinen waar het hoge ondoorzichtige hek is vervangen door een doorzichtige stevige wand. Of waar het hek is weggehaald en een andere oplossing is gevonden om de dieren niet te dichtbij de mensen te laten komen. Op deze manier kan iedereen de dieren zien, of je nu groter of kleiner bent of in een rolstoel zit.
Een ander voorbeeld is een rolstoeltoegankelijk toilet waarbij de inrichting niet alleen rekening houdt met mensen die een staande transfer kunnen maken, maar ook mensen die liggende verzorging nodig hebben. Zo’n samenleving die toegankelijk is voor iedereen noemen we met een mooi woord: een inclusieve samenleving. En gelukkig is daar ook steeds meer oog voor, maar het kan zeker nog (veel) beter. Een eerste stap naar een inclusieve samenleving is bewustwording, dus dat het belangrijk en nodig is dat iedereen kan meedoen én de wil om hiermee aan de slag te gaan.
Conclusie
De cartoons van Yrsa geven waardevolle inzichten in de dagelijkse ervaringen van jongeren met ernstige meervoudige beperkingen. Deze inzichten zijn van toepassing op vele gebieden van de kinderopvoeding en gezondheidszorg. Het is belangrijk dat ouders, opvoeders en professionals zich bewust zijn van de uitdagingen die deze jongeren te wachten staan, en dat ze passende ondersteuning bieden. De thema’s die in de cartoons worden behandeld, zoals keuzemogelijkheden, beweging, communicatie, inclusie en het omgaan met pijn, zijn van groot belang voor de ontwikkeling en het welzijn van deze jongeren. Door deze thema’s te begrijpen, kunnen ouders en professionals beter omgaan met de uitdagingen en de mogelijkheden die deze jongeren bieden.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
