Stotteren bij een kind van drie jaar: herkennen, begrijpen en omgaan

Stotteren bij kinderen is een veelvoorkomend fenomeen dat vaak optreedt tussen de tweede en vijfde levensjaar. Bij een kind van drie jaar kan het beginnen met enkele onvloeiende uitspraken of herhalingen. Het is belangrijk om te weten dat niet elk stotterend kind direct hulp nodig heeft, maar dat het wel degelijk een aandachtspunt kan zijn, afhankelijk van de mate van stotteren, de mate van frustratie en de omgeving. In dit artikel worden de oorzaken, signalen, invloeden op het kind en mogelijke hulpvormen besproken, met het oog op een beter begrip van stotteren bij kinderen van drie jaar.

Herkennen van stotteren bij een driejarig kind

Stotteren bij jonge kinderen kan zich op verschillende manieren openbaren. De meest voorkomende vormen zijn:

• Herhaling van klanken, lettergrepen of woorden, zoals “b-b-b-baby” of “Ik wil-ga-weg”.
• Verlenging van klanken, bijvoorbeeld “Sssssoms vind ik dat leuk.”
• Blokkeren, waarbij het kind even geen geluid produceert, bijvoorbeeld: “Ik wil (pauze) naar buiten.”
• Frustratie of zelfkritiek bij het stotteren, zoals het kind zegt: “Ik kan het niet uitbrengen” of “Zeg het maar voor me.”

Deze tekenen kunnen af en toe optreden en zijn niet altijd een teken van een blijvend spraakprobleem. Bij 50 tot 80% van de kinderen die beginnen te stotteren, verdwijnt het spontaan binnen een jaar of twee. Echter, als het stotteren zich blijft voordoen en het kind er last van lijkt te hebben, is het verstandig om de situatie serieus te nemen.

Oorzaken van stotteren bij jonge kinderen

Er zijn verschillende mogelijke oorzaken die bijdragen aan het ontstaan van stotteren bij kinderen. Deze kunnen los van elkaar of in combinatie voorkomen:

• Snelheid en complexiteit van spraakontwikkeling: Kinderen die snel leren praten en langere zinnen vormen, kunnen moeite hebben met het sturen van hun spraakmechanismen.
• Stress of spanning: Grote veranderingen in het leven van het kind, zoals verhuizen, een nieuwe broer of zus, of problemen op school, kunnen leiden tot spanning die zich uitzet in stotteren.
• Genetische factoren: Er is een genetische component aan stotteren. Als één van de ouders stottert, is de kans dat het kind stottert ongeveer 25% hoger.
• Reacties van anderen: Als een kind opgemerkt wordt op het stotteren, bijvoorbeeld door mede-kinderen of zelfs door volwassenen, kan dat leiden tot schaamte en versterken van het stotteren.

De invloed van stotteren op het kind

Stotteren heeft niet alleen invloed op de spraak, maar ook op het emotionele en sociale welzijn van het kind. Kinderen die stotteren kunnen:

• Frustratie en zelfkritiek ondervinden, zoals beschreven in een post op Babybytes, waarin een moeder vertelt dat haar dochter zich soms in haar gezicht slaat als ze niet uitkomt.
• Schaamte en angst voelen om te praten, vooral als ze worden uitgelachen of nagedaan.
• Moeite met communicatie en sociale contacten hebben, wat op de lange termijn kan leiden tot faalangst of teruggetrokken gedrag.

Een kind dat stottert kan dus ook emotioneel en sociaal worden beïnvloed. Het is daarom belangrijk om niet alleen het spraakprobleem aan te pakken, maar ook de emotionele aspecten te ondersteunen.

Hoe kunnen ouders en opvoeders helpen?

Ouders en opvoeders spelen een cruciale rol bij het ondersteunen van een kind dat stottert. Het is belangrijk om het kind niet onder druk te zetten, maar juist een rustige en ondersteunende omgeving te bieden. Hier zijn een aantal tips:

• Geen zinnen afmaken: Veel ouders zijn geneigd om hun kinds zin af te maken, maar dit kan het kind het gevoel geven dat zijn woorden niet belangrijk zijn.
• Geduld en rust stralen: Kinderen die stotteren hebben vaak moeite met spanning. Als ouders rust en geduld uitstralen, helpt dat het kind om te gaan met zijn spraakproblemen.
• Geen instructies geven zoals 'adem rustig' of 'praat langzaam': Deze instructies kunnen het kind extra belasten en leiden tot meer spanning.
• Luisteren en begrijpen: Het is belangrijk om het kind serieus te nemen en te luisteren naar wat hij of zij wil zeggen, zonder de nadruk te leggen op het stotteren zelf.
• Communiceren met anderen: Als het kind op school of in de groep wordt uitgelachen of gepest, is het belangrijk om dit aan te kaarten bij de leerkracht of de schoolleiding. Een open gesprek over het stotteren kan helpen om het gevoel van schaamte te verminderen.

Wanneer is professionele hulp nodig?

Niet elk stotterend kind heeft direct professionele hulp nodig. Als het stotteren zich binnen een jaar of twee spontaan verbetert, is er geen reden tot zorg. Echter, als het stotteren:

• Langer dan een half jaar aanhoudt,
• Sterker wordt of meer frequent wordt,
• De kind zich schaamt of frustratie toont,
• Het kind emotioneel of sociaal lijkt te worden beïnvloed,

dan is het verstandig om contact op te nemen met een logopedist of een stottertherapeut. In sommige gevallen kan een korte stottertherapie helpen om het stotteren te verlichten of zelfs volledig te overwinnen. De Del Ferro-methode is bijvoorbeeld een bekende stottertherapie die binnen drie dagen kan helpen bij het overwinnen van stotteren bij kinderen vanaf 5 jaar.

Stotteren en pesten

Een van de grootste uitdagingen voor een kind dat stottert, is het risico op pesten. Kinderen die stotteren kunnen gemakkelijk uitgelachen of nagedaan worden. Dit heeft een negatieve invloed op hun zelfvertrouwen en kan leiden tot faalangst. Een duidelijk voorbeeld is Lars, een achtjarige jongen die een spreekbeurt hield over stotteren. Hij vertelde zijn klas hoe het was om vast te lopen op woorden of letters en hoe het zich aanvoelde om gepest te worden. Na zijn spreekbeurt kreeg hij een groot applaus en zelfs excuses van kinderen die eerder pestten.

Dit voorbeeld laat zien hoe belangrijk het is om stotteren in de openheid te brengen en andere kinderen te leren om te gaan met spraakproblemen. Het creëren van een ondersteunende en begripvolle omgeving kan het kind sterk helpen.

Samenwerken met hulpverleners

Ouders en opvoeders kunnen ook samenwerken met hulpverleners, zoals logopedisten, pedagogisch medewerkers of kinderopvoeders, om het kind het beste te ondersteunen. In de praktijk van kinderopvanginstellingen is het belangrijk om medewerkers te informeren over het stotteren van het kind. Dit helpt om een consistente aanpak te realiseren en het kind te ondersteunen in zijn dagelijks leven.

Conclusie

Stotteren bij een kind van drie jaar is een veelvoorkomend fenomeen dat meestal niet blijvend is. Het is belangrijk om de tekenen te herkennen en het kind op de juiste manier te ondersteunen. Ouders en opvoeders spelen een belangrijke rol bij het creëren van een rustige en begripvolle omgeving waarin het kind zich veilig en begrepen voelt. Als het stotteren aanhoudt of het kind er emotioneel of sociaal last van heeft, is het verstandig om professionele hulp in te schakelen. Door het stotteren te begrijpen en juist om te gaan ermee, kan het kind leren om te gaan met zijn spraakproblemen en zijn zelfvertrouwen groeien.

Bronnen

1. Del Ferro Instituut - Stotteren bij kinderen
2. Libelle - Wat als je kind stottert?
3. Stotterkit - Boeken voor kinderen over stotteren
4. Del Ferro Instituut - Hoe ga je als pmo-er om met een stotterend kind?
5. Stotterinsight - Blog over stotteren
6. Geneeskunde Handleiding Start - Oorzaken en behandelingen van stotteren