Opvoeding van Syrische Ouders in Nederland: Uitdagingen, Oplossingen en Ondersteuning

In Nederland ontmoeten veel Syrische ouders een ander opvoedingsmodel dan ze gewend zijn. Dit leidt tot uitdagingen, maar ook tot kansrijke situaties waarin ouders hun kinderen op een manier kunnen ondersteunen die zowel hun culturele achtergrond als de Nederlandse samenleving weerspiegelt. Uit onderzoek en praktijkervaringen blijkt dat Syrische ouders vaak last hebben van onzekerheid over het Nederlandse onderwijssysteem, de opvoedstijl, en de balans tussen hun eigen waarden en de normen die in Nederland heersen. Dit artikel bespreekt de belangrijkste uitdagingen, de rol van ondersteuning, en de mogelijke oplossingen voor Syrische ouders in Nederland.

Onderwijs en Opvoeding: Een Nieuw Patroon

In mei 2023 organiseerde de welzijnsorganisatie ElkWelzijn een bijeenkomst voor Syrische ouders met schoolgaande kinderen. Tijdens deze avond stond onderwijs en opvoeding centraal. Ahmed Bensaddik, wijkcoach van ElkWelzijn, benadrukte dat veel ouders hun kinderen graag willen ondersteunen, maar het Nederlandse onderwijssysteem niet goed begrijpen. “Het Nederlands onderwijs is heel anders opgebouwd dan in Syrië. Als je dat niet goed kent, voelt het alsof je buitenspel staat,” legt hij uit. Dit suggereert dat ouders zich vaak onzeker voelen over hun rol bij de opvoeding van hun kinderen.

De bijeenkomst ging in op de structuur van het Nederlandse onderwijs, van de basisschool tot het voortgezet onderwijs. Ook werd besproken wat kinderen nodig hebben in hun schoolcarrière, met name bij de overstap naar het voortgezet onderwijs. Dit laat zien dat ouders zich zorgen maken over de opvoedingsuitdagingen die ze kunnen tegenkomen, maar ook dat ze bereid zijn om actief te worden bijgedragen aan de opvoeding van hun kinderen.

Opvoedproblemen en Onzekerheid

Een van de belangrijkste uitdagingen die Syrische ouders tegenkomen, is de onzekerheid over de toekomst van hun kinderen. In het onderzoek van Chaimae Essyad, dat gericht is op de behoeften van Syrische ouders in een grootstedelijke context, blijkt dat ouders vaak twijfelen over de juiste opvoedstijl. Ze vragen zich af of ze hun kinderen moeten laten wennen aan de Nederlandse cultuur, of dat ze hun eigen culturele normen en waarden moeten handhaven. Dit leidt tot een soort spagaat: het balanceren tussen hun eigen waarden en de normen van de Nederlandse samenleving.

De tijdelijke verblijfsvergunning speelt hierbij een rol. Ouders vragen zich af of ze hun kinderen moeten opvoeden op een manier die hen voorbereidt op een eventuele terugkeer naar Syrië, of dat ze zich moeten richten op de Nederlandse opvoeding. Dit is een complexe situatie waarin ouders vaak niet weten wat het juiste antwoord is. Het vereist van hen dat ze zich heroriënteren op hun rol als ouder en opvoeder.

Puberteit en de Uitdaging van Vrijeheid

Een ander belangrijk thema is de puberteit. Syrische ouders vinden het lastig om om te gaan met de grote mate van vrijheid die hun kinderen in Nederland ervaren. In het onderzoek van Chaimae Essyad blijkt dat ouders zich zorgen maken over het feit dat hun kinderen in contact komen met gewoontes die ze in Syrië niet gewend zijn, zoals het drinken van alcohol of het aangaan van romantische relaties. Deze situatie leidt tot opvoedonzekerheid: hoe pak je dit aan? Hoe leg je uit waarom er verschillen zijn en waarom er bepaalde gedragsregels zijn?

Veel ouders zijn niet gewend om deze waarom-vragen van hun kinderen te beantwoorden. Ze zijn bang om hun autoritaire positie te verliezen en om hun kinderen kwijt te raken zodra ze de puberteit ingaan. Dit suggereert dat ouders hun rol als opvoeder moeten aanpassen, en dat ze op een andere manier met hun kinderen moeten communiceren. Het vereist van hen dat ze open staan voor nieuwe denkwijzen en dat ze hun kinderen kunnen helpen bij het begrijpen van de wereld om hen heen.

De Rol van Ondersteuning

Ondersteuning is cruciaal voor Syrische ouders in Nederland. Uit het onderzoek van Chaimae Essyad blijkt dat ouders vaak geen grote opvoeduitdagingen ervaren, maar wel spanningen op twee gebieden: de tijdelijke verblijfsvergunning en de overgang naar de puberteit. Daarom is er behoefte aan opvoedondersteuning, zowel op individueel als op groepsniveau.

In de cursus ‘Train de Trainer Opvoeden en Opgroeien in Nederland’ die Riad en Hafez volgden, leerden ouders hoe ze gespreksavonden kunnen organiseren en hoe ze met hun kinderen kunnen communiceren. Dit soort programma’s bieden ouders de kans om ervaringen uit te wisselen en elkaar te ondersteunen bij het opnieuw vormgeven van hun opvoeding. In het programma ‘Weerbaar Opvoeden’ komen deze onderwerpen uitgebreid aan bod. Binnen ‘Opvoedambassadeurs aan Zet’ wordt meer aandacht besteed aan de uitdagingen van de opvoeding in twee culturen.

Cultuur en Opvoeding: Een Balans Zoeken

De opvoeding die in Syrië werd gehanteerd, is kenmerkend voor een collectivistische cultuur, waarin conformiteit en gehoorzaamheid belangrijke waarden zijn. In Nederland ligt de nadruk meer op autonomie en individueel denken. Dit verschil in opvoedstijl kan leiden tot onzekerheid en verwarring bij ouders. Het is daarom belangrijk dat ouders zich realiseren dat ze hun eigen waarden kunnen combineren met de normen van de Nederlandse samenleving.

De mate waarin Syrische ouders de Nederlandse of Engelse taal beheersen, is gerelateerd aan de diversiteit binnen de antwoorden. Hoe beter ze de talen beheersen, hoe meer ze bekend zijn met de Nederlandse opvoedstijl en hoe vaker ze gebruik maken van de beschikbare opvoedondersteuning. Dit suggereert dat taalkennis een belangrijke factor is in de opvoeding van kinderen.

Ondersteuning voor Vluchtelingenkinderen

Vluchtelingenkinderen zijn kwetsbaarder voor problemen dan hun autochtone leeftijdsgenoten. Soms hangt dat samen met hun culturele of religieuze achtergrond, vaker met de sociaal-economische omstandigheden waaronder zij opgroeien. Het is daarom belangrijk dat ouders en professionals samenwerken om deze kinderen te ondersteunen. In het Trimbos-instituut is de belangrijkste opvoeddilemma’s van Syrische ouders in kaart gebracht en gebundeld in de Infosheet ‘Abi, ik ben bang in bed’. Hiermee krijgen hulpverleners handvatten voor de beantwoording van vragen en knelpunten van deze groep ouders.

De kwaliteit van familiebanden is van grotere invloed op de psychische gezondheid van een kind dan het aantal traumatische oorlogservaringen. Warm en liefdevol ouderschap kan veel negatieve ervaringen bufferen. Het is dus van groot belang om vluchtelingouders te ondersteunen in hun ouderschap. Zo kunnen deze ouders hun kinderen weer een goede jeugd bieden en de kinderen hun dromen najagen in plaats van in hun nachtmerries te stranden.

Samenwerking Tussen Ouders en School

Er is veel miscommunicatie tussen school en ouders, wat leidt tot onnodige problemen. Saskia Sliedrecht, gz-psychologe bij YOIN, benadrukt dat alleen vertalen vaak onvoldoende is. “Bij een term als ‘ouderparticipatie’ bijvoorbeeld is het van belang om het begrip uit te leggen. Nederlandse scholen hebben vaak niet in de gaten wat voor de ander ‘normaal’ is, daardoor ontstaan onnodige problemen.” Dit benadruidt het belang van duidelijke communicatie en samenwerking tussen ouders en school.

Conclusie

De opvoeding van Syrische ouders in Nederland is een complexe situatie waarin veel uitdagingen en tegelijkertijd ook veel kansen liggen. Ouders moeten zich heroriënteren op hun rol als opvoeder en moeten leren omgaan met de verschillen tussen hun eigen culturele normen en de normen van de Nederlandse samenleving. Ondersteuning, zowel op individueel als op groepsniveau, is daarbij cruciaal. Het is belangrijk dat ouders en professionals samenwerken om de opvoeding van kinderen te verbeteren en de psychische gezondheid van de kinderen te waarborgen. Met de juiste ondersteuning en samenwerking kunnen Syrische ouders hun kinderen goed ondersteunen en een veilige jeugd bieden.

Bronnen

1. Syrische ouders praten over onderwijs en opvoeding
2. Masterscriptie opvoedondersteuning Syrische ouders afgerond
3. Behoeften van Syrische ouders in grootstedelijke context
4. Opvoeddilemma’s van Syrische ouders
5. Verhaal van Riad en Hafez
6. Syrische ouders praten over onderwijs en opvoeding
7. Opvoedinformatie in verschillende talen voor vluchtelingenouders
8. Website van Shauli Zacks
9. Interculturele mediatoren of cultuurtolken?
10. Kinderen in migrantengezinnen