Podcasts over opvoeding: Inzichten, tips en inspiratie voor ouders en onderwijs
juli 10, 2025
De Spartaanse opvoeding was een uniek en streng systeem dat gericht was op het opbouwen van sterke, geharde soldaten. In de Oudheid was Sparta een stadstaat in Griekenland, bekend om haar militaire disciplinair en harde levenswijze. De opvoeding van de jongens en meisjes in Sparta was gericht op het trainen van lichamelijke en morele kracht, maar ook op het opbouwen van een collectieve identiteit. In dit artikel zullen we de historische feiten en tradities van de Spartaanse opvoeding bespreken, met aandacht voor de verschillende fasen van de opvoeding, de rol van de staat, en de invloed van deze opvoeding op de maatschappij.
De Beginfase: De Keuring van Pasgeborenen
In de Oudheid werd de opvoeding van de jongens en meisjes in Sparta al vanaf de geboorte bepaald door de staat. Volgens de bronnen werd er een speciale commissie, de Gerousia, ingezet om de pasgeboren kinderen te beoordelen. Als een kind lichamelijk of geestelijk ongeschikt was, werd het direct weggegooid, vaak vanaf een rots. Dit proces had als doel om alleen de sterkste en gezondste kinderen in leven te laten, zodat ze later konden bijdragen aan de militaire kracht van Sparta. Dit proces werd ook wel de keuring genoemd.
Deze keuring was een vroeg begin van de Spartaanse discipline. De kinderen die het overleefden, werden vanaf hun zevende jaar van hun ouders afgehaald en in de staatsschool geplaatst. Dit was een cruciale stap in hun opvoeding, want vanaf dat moment werd hun leven beheerst door de strenge regels van de staat.
De Opleiding van de Jongens: Militaire Training en Harde Discipline
Vanaf hun zevende jaar begon de militaire opleiding van de jongens. Ze werden ondergebracht in kazernes, waar ze hun dag doorbrachten met sport, oefeningen en harde discipline. Volgens bronnen zoals Spartaans en De Spartaanse maatschappij werd er gekeken naar lichamelijke en morele kracht. De jongens moesten leren om te vechten, te lopen, te springen en te worstelen. Daarnaast werden ze ook getraind in het omgaan met wapens, zoals de zwaard en speer.
Een van de kenmerken van de Spartaanse opvoeding was het gebruik van de zweep. Kinderen werden regelmatig geslagen zonder reden, en pijn tonen werd als een tekortkoming beschouwd. Dit was bedoeld om de jongens te laten wennen aan pijn en om hun wilskracht te versterken. Ook werd er gesproken over het gebruik van bloedsoep als voedsel. Dit was een vreemd maar kenmerkend onderdeel van de Spartaanse maatschappij, waarin de kinderen werden opgeleid om in elke situatie te overleven.
Daarnaast werd er ook gekeken naar de morele kant van de opvoeding. De jongens moesten leren om te gehoorzamen, zich te verantwoorden en te werken voor het collectief. Ze kregen geen vrije tijd, maar werden dagelijks getraind en beoordeeld op hun prestaties. In de bronnen wordt ook verwezen naar het feit dat de jongens werden opgeleid om te stelen. Dit was een vorm van oefening om te leren omgaan met honger en om te leren om te overleven in moeilijke situaties. Als ze betrapt werden, kregen ze straf, maar het was bedoeld om hun scherpte en overlevingskracht te verbeteren.
De Opleiding van de Meisjes: Sterke Vrouwen voor Sterke Zonen
Tijdens de Spartaanse opvoeding werden ook de meisjes opgeleid, al dan niet op dezelfde manier als de jongens. De vrouwen in Sparta hadden meer rechten dan in andere stadstaten, zoals Athene. De Spartanen geloofden dat sterke vrouwen sterke zoons konden baren, en daarom werd de opvoeding van de meisjes gericht op het opbouwen van lichamelijke kracht en morele kracht.
De meisjes bleven in hun vroege jaren bij hun ouders, maar kregen al vroeg te maken met harde omstandigheden. Ze moesten leren om te lopen, te worstelen en te dansen. Ook werden ze opgeleid in het lezen en schrijven, hoewel de klassieke Spartanen weinig teksten nagelaten. Toch werd er ook gekeken naar hun vermogen om te communiceren en om met anderen om te gaan. De vrouwen kregen een rol in het huishouden, maar werden ook opgeleid om de landbouw en het bestuur van het gezin te beheren.
De Rol van de Staat: De Opvoeding als Staatszak
De opvoeding van de jongens en meisjes in Sparta was niet privé, maar volledig in de handen van de staat. De staat was verantwoordelijk voor de opvoeding en het onderwijs van de kinderen. Dit was een unieke situatie in de Oudheid, waarin de opvoeding van de kinderen volledig in de handen lag van de overheid.
De opvoeding was gericht op het opbouwen van een collectieve identiteit. De kinderen werden opgeleid om voor het collectief te werken, en hun individuele vrijheid was beperkt. Ze kregen geen eigen kleren, en moesten in de winter met één kledingstuk door het leven gaan. Ze kregen geen schoeisel, en moesten lopen op blote voeten. Deze sobere leefstijl was bedoeld om de kinderen te leren omgaan met extreme omstandigheden.
De staat zorgde ook voor een zware discipline. De Ephoren, een groep oudere mannen, hadden de taak om de kinderen te controleren en te beoordelen. Ze hadden ook het recht om de kinderen te straffen, en konden zelfs de doodstraf opleggen aan kinderen die niet aan de maatstaven voldeden. Dit zorgde voor een harde en strenge opvoeding, waarin de kinderen werden opgeleid om te vechten, te overleven en om te gehoorzamen.
De Invloed van de Spartaanse Opvoeding op de Maatschappij
De Spartaanse opvoeding had een grote invloed op de maatschappij. De Spartanen waren een militaire elite, en hun levenswijze was gericht op het opbouwen van een sterk leger. De opvoeding zorgde ervoor dat de soldaten sterk, gehard en gehoorzaam waren. Dit maakte Sparta tot een van de sterkste stadstaten in de Oudheid.
Daarnaast had de opvoeding ook gevolgen voor de sociale structuur. De Spartanen vormden een bevoorrechte minderheid, terwijl de Perioiken en Heloten ondergeschikt waren aan de militaire elite. De opvoeding zorgde ervoor dat de Spartanen hun positie als heersende klasse behielden, en dat de ondergeschikte klassen hun rol bleven spelen.
Conclusie
De Spartaanse opvoeding was een uniek en streng systeem dat gericht was op het opbouwen van sterke, geharde soldaten. De opvoeding begon al bij de geboorte, met een keuring van de pasgeboren kinderen. De jongens werden vanaf hun zevende jaar opgeleid in de militaire opleiding, waarbij ze leren om te vechten, te lopen, en te overleven. De meisjes kregen een opvoeding gericht op lichamelijke kracht en morele kracht. De staat was verantwoordelijk voor de opvoeding van de kinderen, en zorgde voor een harde discipline en een sobere leefstijl. De opvoeding had een grote invloed op de maatschappij, en maakte Sparta tot een van de sterkste stadstaten in de Oudheid.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
