Onderzoek naar opvoeding in Nederland: uitdagingen, uitkomsten en toekomstperspectieven

De opvoeding van kinderen is een complexe en cruciale taak die zowel individueel als collectief van belang is. In Nederland is het onderzoek naar opvoeding en de uitdagingen die hierbij horen, uitgebreid onderzocht. De opvoedpraktijk van ouders, de invloed van de omgeving, de rol van ondersteunende instellingen en de uitdagingen die ouders ervaren, zijn centraal in het onderzoek. In dit artikel worden de belangrijkste inzichten, resultaten en suggesties uit verschillende onderzoeken samengevat, met name uit het onderzoek Opvoeden in Nederland (OIN), het onderzoek van het Nederlands Tweelingen Register van de Vrije Universiteit Amsterdam, en andere relevante studies.

Onderzoek naar opvoeding in Nederland: de kernvragen

Het onderzoek Opvoeden in Nederland (OIN) is een uitgebreid onderzoek dat gericht is op de opvoedpraktijk van ouders in Nederland. Het onderzoek richt zich op verschillende aspecten van opvoeding, waaronder opvoedingsdoelen, opvoedingsgedrag, ervaringen met opvoeding, de verdeling van zorg- en opvoedtaken tussen partners, het gedrag en de ontwikkeling van het kind, de lichamelijke gezondheid van het kind, de mate van ondersteuning die ouders krijgen, en het gevoel van cohesie en sociale controle in de buurt.

De steekproef omvat huishoudens met tenminste één thuiswonend kind van 0 tot 18 jaar oud. De enquête is gericht op het verkrijgen van inzicht in de praktijk van opvoeding, met als doel om de uitdagingen en behoeften van ouders en kinderen beter te begrijpen.

De invloed van de ouderlijke omgeving op de opvoeding

Een nieuw onderzoek van het Nederlands Tweelingen Register van de Vrije Universiteit Amsterdam toont aan dat de cognitieve en niet-cognitieve vaardigheden van ouders invloed hebben op de onderwijsresultaten van kinderen. De onderzoekers hebben gekeken naar de CITO-scores van de nakomelingen en het hoogst behaalde diploma. Ze gebruikten genetische methoden en benadrukten hoe genetisch onderzoek ons iets kan vertellen over de sociale omgeving.

De onderzoekers keken naar genen die verband houden met cognitieve vaardigheden (zoals intelligentie of IQ) en niet-cognitieve vaardigheden (zoals academische motivatie, sociale vaardigheden, leerstrategieën en doorzettingsvermogen). Ze ontdekten dat deze genen de leerresultaten van kinderen niet alleen direct via genetische transmissie van ouder naar kind, maar ook indirect via de ouderlijke omgeving beïnvloeden.

Uitdagingen in de opvoeding: werk, gezin en zorg

De eerste Nederlandse Staat van het Gezin, opgesteld door Voor Werkende Ouders, het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid en mediaplatform WIJ, laat zien dat gezinnen als nooit tevoren een balanceeract uitvoeren. 89% van de gezinnen vindt Nederland een fijn land om in te leven, blijkt uit het onderzoek. En toch is het leven van ouders die werk, gezin en zorg combineren niet altijd even fijn, blijkt uit de Staat van het Gezin.

De belangrijkste uitdagingen voor gezinnen zijn de combinatie van werk en gezin, tijd voor jezelf, elkaar, de oplopende inflatie en energieprijzen, en een gebrek aan energie en slaap. 72% van de ouders voelt zich aan het eind van de dag moe of kapot, en 66% van de ouders is onzeker over de eigen invulling van het ouderschap. De belangrijkste redenen waarom het niet lukt zijn het ontbreken aan tijd en/of geld en vermoeidheid.

De rol van ondersteuning in de opvoeding

De mate van ondersteuning die ouders krijgen, is van groot belang voor hun opvoedingspraktijk. In het onderzoek Opvoeden in Nederland (OIN) wordt aangegeven dat ouders vaak hulp nodig hebben bij het stellen van grenzen, het straffen en belonen van kinderen, en het omgaan met gedragsproblemen. De mate waarin ouders ondersteuning krijgen vanuit (informele) omgeving en (formele) instanties, is een cruciaal onderdeel van het onderzoek.

De ondersteuning die ouders krijgen, is echter vaak onvoldoende. Ongeveer 33% van de ouders zegt zich recent zorgen te hebben gemaakt over de opvoeding of ontwikkeling van hun kinderen. Ouders voelen zich er alleen voor staan, en 79% mist aandacht voor ouderschap in de politiek.

De invloed van de opvoedingsstijl

De opvoedingsstijl van ouders heeft een grote invloed op het gedrag en de ontwikkeling van kinderen. In het onderzoek van Loes Janssen en haar collega’s van Klinische psychologie, blijkt dat de manier waarop jongeren opvoedgedrag van hun ouders ervaren, samenhangt met hun stemming. Ook tellen de verschillende perspectieven tussen ouders en jongeren mee.

De jongere kan een bepaalde opmerking van een ouder ervaren als heel kritisch, terwijl de ouder zelf juist vindt dat hij of zij constructief met de jongere mee denkt. Belangrijk is om de verschillen en overeenkomsten tussen de perspectieven van ouders en jongeren over dagelijks opvoedgedrag mee te nemen in onderzoek naar de stemming van jongeren.

De rol van Triple P in de opvoeding

Triple P (Positive Parenting Programme) is een reeks interventies die gericht zijn op het versterken van het opvoedingsgedrag van ouders. Het Trimbos instituut heeft de afgelopen 15 jaar veel onderzoek gedaan naar verschillende interventies van Triple P in Nederland. De onderzoeken tonen aan dat Triple P zowel op korte als lange termijn effectief is in het versterken van competent ouderschap en het verminderen van emotionele en gedragsproblemen bij kinderen.

In het onderzoek van het Trimbos instituut blijkt dat ouders direct na afloop van Triple P, na 6 en 12 maanden, een afname in gedragsproblemen rapporteren en een verbetering van hun opvoedingsvaardigheden. Ouders hebben een positievere opvoedingsstijl, ouders zijn meer tevreden over de opvoeding en hebben meer zelfvertrouwen. Direct na de interventie is een kleine verbetering zichtbaar in geobserveerd ouder-kindgedrag. In de periode daarna (tot 12 maanden) neemt dit verder toe; ouders en kinderen gaan positiever met elkaar om.

De toekomst van de opvoeding in Nederland

De toekomst van de opvoeding in Nederland hangt af van meerdere factoren, waaronder de mate van ondersteuning die ouders krijgen, de kwaliteit van de opvoedingsstijl, en de invloed van de sociale omgeving. De onderzoeken tonen aan dat er veel ruimte is voor verbetering, vooral in de opvoedingspraktijk en de ondersteuning die ouders krijgen.

De organisaties die betrokken zijn bij het onderzoek, pleiten voor een nieuw sociaal contract, waarin gezinnen beter ondersteund worden. Het is belangrijk dat ouders, professionals, en de overheid samenwerken om een betrokken en onderkoepelend gezinsbeleid op te zetten.

Conclusie

De opvoeding van kinderen is een complexe en cruciale taak die zowel individueel als collectief van belang is. In Nederland is het onderzoek naar opvoeding en de uitdagingen die hierbij horen, uitgebreid onderzocht. De opvoedpraktijk van ouders, de invloed van de omgeving, de rol van ondersteunende instellingen en de uitdagingen die ouders ervaren, zijn centraal in het onderzoek. De inzichten uit deze studies tonen aan dat er ruimte is voor verbetering, en dat een betrokken en onderkoepelend gezinsbeleid nodig is om de opvoeding van kinderen te versterken.

Bronnen

1. Opvoeden in Nederland (OIN)
2. Dit onderzoek is uitgevoerd door een internationaal team van onderzoekers
3. Cijfers over opvoedingsproblemen
4. De eerste Nederlandse Staat van het Gezin
5. Triple P onderzoek
6. Google Translate
7. Google Translate
8. Google Translate
9. Hoe ervaren jongeren en ouders de opvoeding in het dagelijks leven
10. Jeugd en opvoeding