Transactionele analyse in de opvoeding: een model voor interactie en ontwikkeling
juli 10, 2025
Opvoeding is een complex proces dat kinderen helpt om zich te ontwikkelen tot zelfstandige, verantwoordelijke en betrokken personen. Het is een dynamisch proces waarin ouders, verzorgers en onderwijskundigen samenwerken om kinderen te begeleiden in hun ontwikkeling. In dit artikel wordt ingegaan op de invloed van Sigmund Freud op de opvoeding, met name in het licht van zijn theorieën over de psychoseksuele ontwikkeling van kinderen. De bronnen tonen aan dat de opvoeding van kinderen niet alleen gericht is op het leren van kennis en vaardigheden, maar ook op het versterken van sociale, emotionele groei. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de verschillende fasen van de psychoseksuele ontwikkeling en de invloed van de opvoeding daarop.
De rol van Sigmund Freud in de opvoeding
Sigmund Freud, de grondlegger van de psychoanalyse, had een grote invloed op de opvoeding van kinderen. Hij stelde de theorie van de psychoseksuele ontwikkeling voor, waarin hij drie belangrijke fasen noemt: de anale fase, de fallische fase en de latente fase. Deze fasen worden gekenmerkt door verschillende driften en verantwoordelijkheden die het kind moet ontwikkelen.
De anale fase
De anale fase is de eerste fase in de psychoseksuele ontwikkeling van een kind. Deze fase vindt plaats in het tweede tot derde levensjaar van een kind. Tijdens deze fase is de erogene zone de anus. Een kind doorloopt deze ontwikkelingsfase en leert dat het de sluitspieren kan controleren, waardoor het een zekere reinheid kan bereiken. Dit proces oefent kinderen in het leren van controlemechanismen, die onder geen beding verstoord mogen worden. Als ouders te veel druk uitoefenen bij het aanleren van zindelijkheid, kan dit volgens Freud leiden tot psychische stoornissen en obsessieve persoonlijkheidstypen. Dit kan zich manifesteren in gierigheid, sadistische wraakverlangens of genitale schaamte.
De fallische fase
De volgende fase is de fallische fase, ook wel de oedipale fase genoemd. Deze fase vindt plaats in het derde tot zesde levensjaar van een kind. Tijdens deze fase staat het genitale gebied centraal. Kinderen verkennen hun eigen genitaliën en spelen ermee. Ze tonen ook grote belangstelling voor de genitaliën van het andere geslacht. In deze periode ontdekken jongens tot hun schrik dat meisjes hun penissen missen. Terwijl dit hen bang maakt voor katers, leidt dit besef bij meisjes tot zogenaamde penisnijd. Volgens Freud is het Oedipuscomplex een belangrijk onderdeel van deze fase. Het Oedipuscomplex verwijst naar de rivaliteitsstrijd van de zoon tegen de vader om de moeder. Dit verhaal wordt vaak gebruikt om de psychologische dynamiek van de kinderjaren te verklaren.
De latente fase
De latente fase vindt plaats vanaf het zesde levensjaar tot aan de puberteit. Tijdens deze fase wordt het libido onderdrukt en dus slapend gehouden. Rond deze fase gaan kinderen normaal gesproken naar school en beginnen zij zich zorgen te maken over het maken van vrienden, het vinden van hobby’s en het ontwikkelen van andere interesses. Het superego blijft ontwikkelen in deze fase, terwijl de id onderdrukt wordt. Deze fase is cruciaal voor de ontwikkeling van de persoonlijkheid en de sociaal-emotionele groei van het kind.
De invloed van de opvoeding op de ontwikkeling van kinderen
De opvoeding speelt een cruciale rol in de ontwikkeling van kinderen. Het is een proces waarin ouders, verzorgers en onderwijskundigen samenwerken om kinderen te begeleiden in hun ontwikkeling tot zelfstandige, verantwoordelijke en betrokken personen. Dit gebeurt door het bieden van liefde, veiligheid, kennis en richting, zodat kinderen leren omgaan met zichzelf, anderen, de samenleving.
De rol van de opvoeder
De opvoeder heeft een belangrijke rol in de opvoeding van kinderen. Volgens de bronnen moet de opvoeder het kind veiligheid bieden. Dit wordt vaak als doel gesteld, al is het niet altijd effectief. In veel gevallen wordt de opvoeder ook geconfronteerd met onmacht. Deze onmacht kan de gedachte zijn dat het kind niet volledig beschermd kan worden, gevaren, slechte invloeden, angst en agressie zijn kenmerken die de onmacht kunnen oproepen. Hoe met deze onmacht om te gaan hangt af van de gevoelswaarde. Sommige opvoeders ontkennen de onmacht, terwijl anderen juist zich extra inspannen om het kind te beschermen.
De rol van de samenleving
De rol van de samenleving is gecompliceerd. Er zijn ontwikkelingen zoals de individualisering, die bepaalde gevolgen hebben zoals dat mensen en opvoeders in het bijzonder minder houvast hebben in hun omgeving. Hierdoor zijn ze eerder aangewezen op het vaststellen van hun eigen veiligheid en gezondheid. Aan de andere kant vergroot het de mogelijkheden van vrijheid en creativiteit. Er is daarnaast ook een versterking van angst omdat er meer onzekerheid is doordat ouders vaker gaan scheiden. De onzekerheid bij ouders over hun huwelijk of baan kan omslaan in angst en kan zo worden doorgegeven aan het kind.
De invloed van de opvoeding op de psychologische ontwikkeling
De opvoeding heeft een grote invloed op de psychologische ontwikkeling van kinderen. Het is een complex proces waarin veel factoren een rol spelen. De opvoeding is iets anders dan programmeren. Het laat zich niet vatten in een recept of stappenplan. De uitkomst ligt niet op voorhand vast. Er is altijd afstemming nodig tussen algemene kennis en de individuele situatie van ouders, kinderen en jongeren.
De invloed van de opvoedingsstijl
De opvoedingsstijl heeft een grote invloed op de ontwikkeling van kinderen. Er zijn verschillende opvoedingsstijlen, waaronder de autoritaire, de permissieve en de ontspannen opvoedingsstijl. De autoritaire opvoedingsstijl is gekenmerkt door ferm in verwachtingen, maar ook veel ruimte geven om zelf met nieuw gedrag te experimenteren. De permissieve opvoedingsstijl is gekenmerkt door het feit dat ouders erin geloven dat een kind moet experimenteren met gedrag en daarom zo min mogelijk grenzen stellen. De ontspannen opvoedingsstijl is gekenmerkt door het feit dat ouders een ontspannen houding aanhangen, wat leidt tot een betere relatie met hun kind.
De invloed van de opvoedingsopgaven
De opvoedingsopgaven zijn belangrijk in de ontwikkeling van kinderen. Er zijn verschillende ontwikkelingsfasen te onderscheiden. Kinderen worden in hun ontwikkelingsproces steeds met nieuwe ontwikkelingsopgaven geconfronteerd. De ontwikkeling die kinderen doormaken, vraagt steeds ook om aanpassing van ouders in de vorm van ander opvoedingsgedrag. In elke ontwikkelingsfase moeten ouders afstemmen op wat hun kind kan of nog moet leren.
Conclusie
De opvoeding van kinderen is een complex proces dat niet alleen gericht is op het leren van kennis en vaardigheden, maar ook op het versterken van sociale, emotionele groei. Sigmund Freud's theorieën over de psychoseksuele ontwikkeling van kinderen spelen een belangrijke rol in de opvoeding. De verschillende fasen van de psychoseksuele ontwikkeling, zoals de anale fase, de fallische fase en de latente fase, zijn cruciaal voor de ontwikkeling van de persoonlijkheid en de sociaal-emotionele groei van het kind. De opvoeding speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling van kinderen, en de invloed van de opvoedingsstijl en opvoedingsopgaven is van groot belang. Het is belangrijk dat ouders en opvoeders zich bewust zijn van de invloed van hun gedrag op de ontwikkeling van kinderen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
