Opvoeding van de Saarlooswolfhond: Belangrijkheid, methoden en uitdagingen
juli 10, 2025
De evolutietheorie van Charles Darwin heeft niet alleen de biologie, maar ook de psychologie en pedagogiek diep geraakt. In het licht van deze theorie wordt de ontwikkeling van het kind en de opvoeding vanuit een evolutionair perspectief bekeken. De evolutie van het kind wordt niet alleen gezien als een biologisch proces, maar ook als een sociaal, cultureel en psychologisch proces dat zich ontwikkelt in reactie op de omgeving. In dit artikel worden de kernideeën van opvoeding in het licht van de evolutietheorie besproken, inclusief de historische context, de rol van de natuurlijke selectie, de invloed van de evolutie op de ontwikkelingspsychologie, en de hedendaagse praktijk van opvoeding.
Historische context en de opvoeding in de evolutie
De opvoeding in de evolutie wordt vaak gezien als een spiegel van de beschaving. In het boek Opvoeding als spiegel van de beschaving (Koops et al., 2008) wordt benadrukt dat het doel en de inrichting van opvoeding afhankelijk zijn van de sociaalhistorische context. De evolutietheorie, die in 1859 werd geïntroduceerd door Darwin, heeft ook invloed gehad op de kijk op opvoeding. In de geschiedenis van de opvoeding zijn er verschillende stromingen geweest, waarvan de invloed van de evolutietheorie niet te ontkennen valt.
In de zestiende eeuw was Erasmus een voorloper van het humanisme, waarin men geloofde dat kinderen in alle opzichten maakbaar waren. Ruim honderd jaar later was Rousseau van mening dat kinderen individuen zijn met unieke eigenschappen, waarvoor een opvoeding die lichte sturing biedt voldoende is. In de 18e eeuw kwamen er nieuwe ideeën over opvoeding, waaronder de visie van Rousseau in zijn werk Émile ou de l’éducation, waarin hij stelde dat kinderen in hun natuurlijke omgeving moeten worden opgevoed. Deze visie beïnvloedde de hedendaagse opvoeding, waarin de natuur een belangrijke rol speelt.
De biologische en psychologische evolutie van het kind
De biologische antropologie ziet een kind als een animal educandum (opvoedbaar dier), dat op opvoeding aangeweest is om op een goede manier volwassen te worden. In de biologische antropologie wordt gekeken naar de dierlijke trekken in de mens, maar de nadruk ligt op de verschillen tussen mensen en dieren. Dit is in tegenstelling met de evolutietheorie van Darwin, waarin hij stelt dat we afstammelingen zijn van dieren. Scheler schrijft in zijn boek dat zowel planten, dieren als mensen een gevoelsdrang hebben. Alleen dieren en mensen hebben een bepaalde mate van bewustzijn. Volgens Scheler verschillen mensen van dieren doordat dieren in een gesloten wereld leven, terwijl mensen in een open wereld met verschillende betekenissen werken.
De evolutie van het kind wordt ook beïnvloed door de natuurlijke selectie. In de 19e eeuw was de kindersterfte massaal, en werd deze door sommige wetenschappers gezien als een vorm van natuurlijke selectie. Dit betekende dat kinderen die niet voldoende aangepast waren, minder kans hadden om te overleven. Dit idee is in de geschiedenis van de opvoeding terug te vinden in de theorieën van Spencer en Darwin, die zagen dat de evolutie van het kind in het licht van de natuurlijke selectie plaatsvindt.
De invloed van de evolutietheorie op de ontwikkelingspsychologie
De evolutietheorie heeft ook invloed gehad op de ontwikkelingspsychologie. De recapitulatietheorie van Haeckel, die stelt dat de ontwikkeling van het individu een herhaling is van de ontwikkeling van de soort, heeft geleid tot het ontstaan van de ontwikkelingspsychologie als universitaire discipline. De biogenetische wet, die in de 19e eeuw in omloop was, stelde dat embryo’s van verschillende soorten op elkaar lijken, wat duidde op een gemeenschappelijke evolutionaire voorganger. Hoewel deze theorie tegenwoordig niet meer als geldig wordt beschouwd, zijn er wel restanten van de recapitulatietheorie zichtbaar in de hedendaagse ontwikkelingspsychologie.
De evolutie speelt ook een rol in de ontwikkeling van het denken en het gedrag van het kind. Volgens de hechtingstheorie van John Bowlby, de grondlegger van de hedendaagse hechtingstheorie, is de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen belangrijk voor hun functioneren in de maatschappij. Bowlby stelde een deprivatiehypothese op, waarin hij stelt dat een scheiding tussen moeder en kind later tot gedrag zonder affectie kan leiden. Dit idee is een evolutionaire theorie, waarin het gedrag van het kind wordt beïnvloed door de omgeving en de ervaringen met belangrijke personen.
Opvoeding als een evolutionair proces
De opvoeding wordt vaak gezien als een proces dat zich in het licht van de evolutie ontwikkelt. In het boek De evolutie van een kind (Annemie Ploeger, 2018) wordt uitgelegd dat de ontwikkeling van het kind niet alleen biologisch is, maar ook psychologisch en sociaal. Het boek stelt dat de evolutie van het kind een complex proces is dat moet worden begrepen vanuit een evolutionair perspectief. In dit perspectief wordt de opvoeding gezien als een proces dat gericht is op het ontwikkelen van de mogelijkheden van het kind, zodat het zich kan ontwikkelen tot een zelfstandig en verantwoordelijk individu.
De evolutie van het kind wordt ook beïnvloed door de kijk op het kind in de maatschappij. In de geschiedenis van de opvoeding werd het kind gezien als een spiegel van de beschaving. Tegenwoordig is het kind echter niet alleen een spiegel van de beschaving, maar ook van de evolutie en de culturele ontwikkeling. Dit betekent dat de opvoeding moet worden aangepast aan de veranderende context en de behoeften van het kind.
De rol van de natuurlijke selectie in de opvoeding
De natuurlijke selectie speelt een rol in de opvoeding door de kansen van kinderen te bepalen op basis van hun aanpassingsvermogen. In de 19e eeuw werden kinderen die niet voldoende aangepast waren, als minder geschikt beschouwd voor opvoeding. Dit idee werd ondersteund door wetenschappers als Steinmetz, die dachten dat zuigelingen niet in leven moesten worden gehouden middels bijvoorbeeld een couveuse. In die tijd werd ook geloofd dat alcoholisme een vorm van natuurlijke selectie was.
Tegenwoordig wordt de natuurlijke selectie niet meer op dezelfde manier toegepast in de opvoeding. De opvoeding is gericht op het ontwikkelen van de mogelijkheden van elk kind, ongeacht hun aangeboren eigenschappen. De opvoeding stelt de nadruk op het leren van keuzes, verantwoordelijkheid en verbondenheid met de omgeving.
De invloed van de evolutie op de hedendaagse opvoeding
De evolutietheorie heeft ook invloed gehad op de hedendaagse opvoeding. De opvoeding richt zich niet alleen op het overbrengen van kennis en vaardigheden, maar ook op het versterken van sociale, emotionele groei. Ouders en onderwijskundigen vormen samen een omgeving waarin kinderen leren keuzes te maken, verantwoordelijkheid te nemen en zich verbonden te voelen met hun omgeving.
De evolutie van het kind wordt ook beïnvloed door de kijk op opvoeding in de geschiedenis. In de 18e eeuw kwamen er nieuwe ideeën over opvoeding, waarin het kind gezien werd als een individu met unieke eigenschappen. Dit idee beïnvloedde de hedendaagse opvoeding, waarin de natuur een belangrijke rol speelt. In de opvoeding wordt gekeken naar de natuurlijke ontwikkeling van het kind, waarbij het kind zoveel mogelijk vanuit zijn originele natuur wordt benaderd.
Conclusie
De evolutietheorie van Darwin heeft niet alleen de biologie, maar ook de psychologie en pedagogiek diep geraakt. In het licht van deze theorie wordt de ontwikkeling van het kind en de opvoeding vanuit een evolutionair perspectief bekeken. De evolutie van het kind wordt niet alleen gezien als een biologisch proces, maar ook als een sociaal, cultureel en psychologisch proces dat zich ontwikkelt in reactie op de omgeving. De opvoeding is een proces dat zich ontwikkelt in het licht van de evolutie, waarin de nadruk ligt op het ontwikkelen van de mogelijkheden van elk kind. De hedendaagse opvoeding is gericht op het ontwikkelen van de mogelijkheden van elk kind, ongeacht hun aangeboren eigenschappen, en stelt de nadruk op het leren van keuzes, verantwoordelijkheid en verbondenheid met de omgeving.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
