Ouders, opvoeding en jeugdcriminaliteit: Wat weten we nu?

In Nederland wordt steeds vaker gesproken over jeugdcriminaliteit, en de rol van ouders in dit proces staat centraal. De vraag hoe opvoeding en ouderschap bijdrragen aan het voorkomen van crimineel gedrag is daarom van groot belang voor ouders, onderwijs, jeugdbescherming en andere betrokkenen. Uit meerdere onderzoeken en rapportages blijkt dat de relatie tussen opvoeding en criminaliteit complex is. Het is niet eenduidig te zeggen dat ouders de enige verantwoordelijke zijn, noch dat hun rol onbelangrijk is. In dit artikel worden de kernpunten uit de beschikbare bronnen besproken, met aandacht voor de rol van ouders, de invloed van gezinsstructuur, en de invloed van jeugdcultuur op het gedrag van jongeren.

Ouders en hun rol bij jeugdcriminaliteit

De rol van ouders in de opvoeding van hun kinderen is van groot belang, maar het is niet zo dat ze de enige factor zijn die bepalen of een kind crimineel gedrag vertoont. Uit onderzoek naar jeugdcriminaliteit blijkt dat er sprake is van een complexe samenloop van factoren, waaronder gezinsomstandigheden, maatschappelijke invloeden, en het gedrag van leeftijdsgenoten.

Een belangrijk punt is dat de manier waarop ouders toezicht houden op hun kinderen, regels stellen en de relatie met hun kind beïnvloedt, het risico op jeugddelinquentie kan beïnvloeden. Onderzoek van Mike Loef van het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) toont aan dat het belangrijk is dat ouders hun kinderen laten delen wat ze doen, dat ze regels stellen en dat ze een goede relatie met hun kind hebben. Vooral het laatste, namelijk dat kinderen hun ouders vertellen waar ze mee bezig zijn, hangt samen met een kleiner risico op jeugddelinquentie.

Echter, de benadering waarbij ouders bestraft worden voor het gedrag van hun kinderen, zoals in sommige landen het geval is, blijkt in Nederland tegenstrijdig te zijn. Zo stelt Rosemarijn Dral van de VVD voor om ouders te straffen, bijvoorbeeld via verplichte opvoedcursussen of schadevergoedingen. Maar onderzoek wijst uit dat zulke maatregelen juist kunnen bijdragen aan stress in gezinnen en de relatie tussen ouder en kind onder druk kunnen zetten. Dit kan juist leiden tot een groter risico op jeugddelinquentie.

De invloed van gezinsstructuur

Een ander belangrijk aspect is de invloed van de gezinsstructuur op het gedrag van jongeren. Onderzoek van Kroese laat zien dat kinderen die opgroeien in een eenoudergezin een verhoogd risico lopen op het plegen van criminaliteit. Dit geldt zowel voor kinderen uit een gescheiden gezin als voor die uit een overleden ouder. Daarnaast blijkt dat de leeftijd van het kind een rol speelt: hoe jonger het kind is bij het ontstaan van een eenoudergezin, hoe groter het risico op crimineel gedrag. Ook het opgroeien bij een moeder, zowel bij zonen als dochters, zorgt voor een verhoogde kans op criminaliteit.

Daarnaast blijkt dat er een tijdelijke verhoging is van de kans op het plegen van criminaliteit vlak na een scheiding van de ouders. Daarentegen laat Kroese ook zien dat kinderen die door een scheiding niet meer bij een criminele ouder wonen, een lagere kans hebben op criminaliteit. Dit duidt erop dat een scheiding dus niet per se nadelig is, mits de situatie van het kind zich verbeterd.

De rol van jeugdcultuur

Een ander aspect dat in het oog moet vallen is de invloed van de jeugdcultuur op het gedrag van jongeren. Onderzoek van Marinus Traas toont aan dat de cultuur onder jongeren een grote rol speelt bij het ontstaan van crimineel gedrag. Dit omvat bijvoorbeeld groepsidentiteit, gebruik van geweld, experimenteergedrag met alcohol en drugs, en het beeld van jongens over meisjes. Deze factoren kunnen leiden tot een groter risico op jeugddelinquentie, ook al is de opvoeding van de ouders goed.

Uit dit oogpunt is het belangrijk dat er aandacht is voor de omgeving waarin jongeren terechtkomen. Het is belangrijk dat jongeren in een veilige omgeving opgroeien en dat er sprake is van positieve invloeden van leeftijdsgenoten en andere sociale groepen.

Samenwerking met ouders

In de aanpak van jeugdcriminaliteit is samenwerking met ouders essentieel. Uit meerdere bronnen blijkt dat een goede relatie tussen professionals en ouders leidt tot betere resultaten bij het voorkomen en aanpakken van jeugddelinquentie. Ouders en professionals hebben hetzelfde doel: ervoor zorgen dat de jongere weer goed terechtkomt. Het is van belang om samen grenzen te stellen en duidelijk te maken dat criminaliteit niet oké is. Ouders hebben soms hulp en ondersteuning nodig over hoe zij grenzen kunnen aangeven en hun kind kunnen begeleiden.

Een belangrijk punt is dat professionals en ouders elkaar moeten leren kennen en gelijkwaardig moeten samenwerken. Dit kan bijdrragen aan een betere samenwerking bij het voorkomen en aanpakken van jeugdcriminaliteit. Daarnaast is het belangrijk dat ouders betrokken worden bij het werk dat met hun kind gedaan wordt. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren door hen te informeren over positieve ontwikkelingen van hun kind, of door hen om advies te vragen over het benaderen van hun kind.

Conclusie

De relatie tussen opvoeding en jeugdcriminaliteit is complex en wordt beïnvloed door veel factoren. Ouders spelen een belangrijke rol in de opvoeding van hun kinderen, maar het is niet zo dat zij de enige verantwoordelijke zijn. Daarnaast speelt de gezinsstructuur, de jeugdcultuur en de omgeving waarin jongeren terechtkomen een belangrijke rol. Samenwerking met ouders is essentieel bij het voorkomen en aanpakken van jeugddelinquentie. De rol van ouders is dus belangrijk, maar het is niet de enige factor die het gedrag van jongeren beïnvloed.

Bronnen

1. Nederlands Jeugdinstituut (NJi) - Ouders straffen helpt niet
2. Nederlands Jeugdinstituut (NJi) - Jeugdcriminaliteit: 'Ouders straffen helpt niet'
3. Nederlands Jeugdinstituut (NJi) - Samenwerken met ouders in preventie en aanpak van jeugdcriminaliteit
4. NSCR - Parenting, criminogenic settings and delinquency
5. Nijmegen Universiteit - Onderzoek naar het opgroeien in eenoudergezinnen en jeugdcriminaliteit
6. Zorgwelzijn - Jeugdcultuur belangerijk dan opvoeding bij crimineel gedrag
7. Nederlands Jeugdinstituut (NJi) - Jeugdcriminaliteit – Lessen uit de praktijk
8. Nederlands Jeugdinstituut (NJi) - Partnerschap met ouders: wat werkt
9. Nederlands Jeugdinstituut (NJi) - Samenwerken met ouders: een voorwaarde voor preventie van middelengebruik onder jongeren