Opvoeding in het museum: Een unieke manier om kinderen te laten leren en groeien
juli 10, 2025
De opvoeding van kinderen is een complexe taak waarbij zowel het gedrag van het kind als de manier waarop ouders en onderwijzers hiermee omgaan, een cruciale rol spelen. In veel gevallen wordt er overwogen om fysieke correcties, zoals een pedagogische tik, te gebruiken als onderdeel van het opvoedingsproces. Deze methode wordt vaak als een manier gezien om kinderen te leren luisteren en te gehoorzamen. In dit artikel worden de verschillende aspecten van de pedagogische tik besproken, inclusief de voordelen, nadelen, de morele en psychologische impact, evenals de opvattingen van experts en betrokkenen.
De pedagogische tik: Wat betekent dat?
De pedagogische tik wordt gedefinieerd als een fysieke correctie die wordt gegeven met de bedoeling het kind te leren luisteren en zich te gedragen. Deze tik wordt vaak gezien als een manier om kinderen te bepalen in hun gedrag, met name wanneer ze niet luisteren of hun regels overtreden. Het doel is om het kind te leren dat bepaalde gedragingen niet toegestaan zijn. De term “pedagogische tik” verwijst dus naar een beheerste, overwogen vorm van fysieke correctie, die niet als lijfstraf of fysiek geweld wordt gezien, maar wel een vorm van disciplineren is.
Echter, volgens Baartman, een hoogleraar preventie en behandeling kindermishandeling, komt de pedagogische tik niet vaak voor. De meeste gevallen van fysieke correctie die worden gegeven, komen voort uit onmacht en frustratie. Een pedagogische tik is daarom niet hetzelfde als een reflex om het kind te beschermen, zoals wanneer een kind zich dreigt te branden aan een hete oven. In dat geval is het geen pedagogische tik, maar een reflex om het kind te beschermen.
De impact van de pedagogische tik
Er zijn voorstanders van de pedagogische tik, die menen dat het kind niet veel schade kan berokkenen en dat het werkt. Er wordt vaak gezegd dat het kind er niets van overhoudt, maar dat is niet altijd het geval. Bijvoorbeeld, wanneer een kind keer op keer alle pannen uit het kastje trekt of vaak ongeoorloofd gedrag vertoont, kan het geven van een tik het kind schrikken en waarschijnlijk stoppen met het ongewenste gedrag. Toch is dit voor het kind geen leermoment geweest; tachtig procent van de peuters vervalt diezelfde dag nog in het ongewenste gedrag, vijftig procent zelfs binnen twee uur.
Echter, wanneer het kind begrijpt waarom iets niet mag, zal het eerder stoppen met het ongewenste gedrag. Hieruit blijkt dat een pedagogische tik een contradictio in terminis is; wanneer een kind niets leert van een tik, is deze per definitie niet pedagogisch. Soms is er wel een leermoment; het kind imiteert de ouder, zoals hij zoveel leert. Het kind begint te slaan, soms de ouder, vaker broertjes, zusjes of leeftijdsgenoten.
De discussie over pedagogische tik
De discussie over de pedagogische tik is niet nieuw, maar blijft vanwege de morele en psychologische impact van fysieke correctie een onderwerp van debat. In veel gevallen wordt er opgemerkt dat een pedagogische tik niet altijd het beste is. Onderzoek heeft aangetoond dat kinderen tussen 2 en 6 jaar oud positieve effecten kunnen hebben van een pedagogische tik, vooral als dit het uitvoeren van een andere disciplinerende maatregel ondersteunt. Deze kinderen zijn minder agressief en ongehoorzaam en hebben in de adolescentie minder schooluitval en betere schoolresultaten. Echter, bij kinderen jonger dan 2 en ouder dan 6 jaar worden deze positieve effecten niet gevonden. Deze kinderen vertonen juist toegenomen agressief en antisociaal gedrag.
De mening dat elke vorm van lichamelijk disciplineren in elke ontwikkelingsfase schadelijk is, wordt dan ook niet meer algemeen gedeeld. In de populaire pers laait de discussie hierover af en toe op en worden er Kamervragen gesteld als een dominee op grond van het Oude Testament lijfstraffen probeert te verdedigen.
De morele en psychologische impact
De morele en psychologische impact van de pedagogische tik is een belangrijk onderdeel van het debat. Ouders die de pedagogische tik als opvoedingsmiddel inzetten, zullen eerder geneigd zijn tot mishandeling, omdat het kind slaan hen toch al niet vreemd is. Het kind intenser of vaker slaan is dan een kleine stap die snel gezet is. Wanneer een ouder onder druk staat, als het kind ook niet meer gehoorzaamt na een tik, of juist ook als er resultaat gezien wordt – het kind stopt met het ongewenste gedrag – zullen deze ouders meer geneigd zijn harder of vaker te slaan.
Ouders die zelf als kind vaak een pedagogische tik kregen of mishandeld zijn, bevinden zich in een moeilijke situatie: zij willen het graag beter doen, stellen soms onredelijk, hoge eisen aan zichzelf en raken daardoor eerder teleurgesteld. Zij weten niet hoe ze deze teleurstelling anders moeten uiten dan door mishandeling. Dit is een belangrijk punt in de discussie over de pedagogische tik.
De mening van experts
Experts en deskundigen hebben verschillende meningen over de pedagogische tik. De mening dat elke vorm van lichamelijk disciplineren in elke ontwikkelingsfase schadelijk is, wordt dan ook niet meer algemeen gedeeld. In de populaire pers laait de discussie hierover af en toe op en worden er Kamervragen gesteld als een dominee op grond van het Oude Testament lijfstraffen probeert te verdedigen.
Een andere mening is dat ouders in de opvoeding van jonge kinderen niet gekortwiekt mogen worden door hen de pedagogische tik te verbieden. Disciplinerende methoden zoals uitleggen waarom, waarschuwen voor, reprimande nadat, en een time-out om een situatie te doorbreken, zijn meestal voldoende effectieve methoden om jonge kinderen duidelijk te maken waar de grenzen liggen. Maar soms is dat niet voldoende.
De opvattingen van betrokkenen
Betrokkenen, zoals ouders, onderwijzers en psychologen, hebben verschillende meningen over de pedagogische tik. Sommigen zijn van mening dat het kind niet veel schade kan berokkenen en dat het werkt. Er wordt vaak gezegd dat het kind er niets van overhoudt, maar dat is niet altijd het geval. Anderen zijn van mening dat de pedagogische tik niet het beste is, en dat het kind er niets van leert.
De mening dat elke vorm van lichamelijk disciplineren in elke ontwikkelingsfase schadelijk is, wordt dan ook niet meer algemeen gedeeld. In de populaire pers laait de discussie hierover af en toe op en worden er Kamervragen gesteld als een dominee op grond van het Oude Testament lijfstraffen probeert te verdedigen.
Conclusie
De pedagogische tik is een complex onderwerp dat veel debat oproept. Het is belangrijk om te beseffen dat de pedagogische tik niet altijd het beste is, en dat het kind er niets van leert. De discussie over de pedagogische tik is niet nieuw, maar blijft vanwege de morele en psychologische impact van fysieke correctie een onderwerp van debat. De mening dat elke vorm van lichamelijk disciplineren in elke ontwikkelingsfase schadelijk is, wordt dan ook niet meer algemeen gedeeld. In de populaire pers laait de discussie hierover af en toe op en worden er Kamervragen gesteld als een dominee op grond van het Oude Testament lijfstraffen probeert te verdedigen.
Bronnen
- https://kiind.nl/article138/
- https://www.digibron.nl/viewer/collectie/Digibron/id/DeSaambinder20201112011ARTS001_CID001
- https://www.refoweb.nl/vragenrubriek/29753/vanwege-corrigerende-tik-naar-opvoedcoach/
- https://www.refoweb.nl/vragenrubriek/27871/pak-rammel-of-slappe-opvoeding/
- https://www.medischcontact.nl/actueel/laatste-nieuws/artikel/pedagogische-tik-niet-per-se-slecht
- https://www.icht.nl/forum/actueel/corrigerende-tik
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
