Opvoeding van kinderen met depressie: wat ouders en verzorgers moeten weten

Depressie bij kinderen is een aandachtspunt dat steeds meer in het oog wordt gehouden. De afgelopen jaren zijn er veel studies en richtlijnen verschenen over het omgaan met kinderen die last hebben van een depressie. In dit artikel worden de belangrijkste feiten, aanpakken en tips gegeven die ouders en verzorgers kunnen helpen bij de opvoeding van kinderen met een depressie. De informatie is gebaseerd op gegevens uit verschillende bronnen, waaronder onderzoek, richtlijnen en praktijkadviezen.

Wat is depressie bij kinderen?

Depressie bij kinderen verschijnt vaak anders dan bij volwassenen. Kinderen drukken hun gevoelens vaak niet uit door te zeggen “ik voel me depressief.” In plaats daarvan zien ouders en verzorgers veranderingen in gedrag, stemming of gedragspatronen. Bijvoorbeeld: het kind trekt zich terug, heeft geen zin in speelactiviteiten, wordt snel boos of verdrietig, of blijft thuiskomen met klachten zoals buikpijn, hoofdpijn of slaapproblemen.

In de bronnen is aangegeven dat ongeveer 1 à 2% van de kinderen in de basisschoolleeftijd (6-12 jaar) last heeft van een depressie. Dit is een aanzienlijk deel van de jeugd, waardoor het belangrijk is dat ouders en verzorgers hierop letten en actief omgaan met eventuele signalen.

Wat zijn de oorzaken van depressie bij kinderen?

Er is meestal geen enkele duidelijke oorzaak voor depressieve klachten bij kinderen. Vaak ontstaan ze door een combinatie van factoren, waaronder erfelijke aanleg, persoonlijkheidseigenschappen, gezinsomstandigheden en externe invloeden.

Erfelijke aanleg

Kinderen van depressieve ouders hebben een vier keer zo grote kans om zelf een depressie te ontwikkelen. Dit wijst op een erfelijke component, maar niet iedereen die een familiegeschiedenis heeft, ontwikkelt automatisch een depressie.

Persoonlijkheid en emotionele instelling

Een negatieve emotionele instelling – waarin het kind emotionele reacties zoals boosheid, angst en verdriet heeft – vergroot de kans op depressie. Kinderen met een hoge mate van empathie, socialiteit of positieve gedachten zijn daarentegen beschermd tegen depressie.

Gezinsomstandigheden

Een slechte relatie met ouders, een onveilig gezin of een moeilijke situatie zoals een scheiding kan bijdrragen aan het ontstaan van een depressie. Daarnaast kunnen factoren zoals het ontbreken van vriendschappen, pesten, of een ongunstige schoolomgeving ook een rol spelen.

Wat kunnen ouders en verzorgers doen?

Ouders en verzorgers spelen een cruciale rol in het omgaan met kinderen met een depressie. Het is belangrijk om actief te luisteren, te luisteren naar wat het kind zegt, en te helpen bij het structureren van de dag.

1. Luisteren en open omgaan met het kind

Een van de belangrijkste dingen die ouders kunnen doen, is luisteren. Het is belangrijk dat het kind zich gecreëerd voelt en dat ouders open en bereid zijn om te luisteren. Dit helpt het kind om zich veilig te voelen en te kunnen praten over wat er met hem of haar aan de hand is.

2. Structuur en activiteiten

Een dagstructuur helpt kinderen met depressie om hun dag overzichtelijk te houden. Het is belangrijk om actief te blijven en kleine, haalbare doelen te stellen. Bijvoorbeeld: elke dag op een vast tijdstip een wandeling maken, of een activiteit plannen die het kind graag doet.

3. Positieve aandacht geven

Kinderen met een depressie hebben vaak te maken met een gebrek aan zelfvertrouwen. Het is daarom belangrijk om positieve aandacht te geven, bijvoorbeeld door kleine dingen te belonen of te vieren. Dit helpt het kind om zich beter te voelen en actiever te worden.

4. Ouders zorgen voor zichzelf

Als ouders zelf ook met stress of depressie te maken hebben, is het belangrijk om goed voor zichzelf te zorgen. Dit helpt niet alleen de ouder, maar ook het kind. Het is belangrijk om tijd te nemen voor zichzelf, en eventueel hulp te zoeken bij een psycholoag of een training.

Hulp van professionals

Als een kind last heeft van een depressie, is het belangrijk om professionele hulp in te schakelen. Dit kan bijvoorbeeld een kinderpsycholoog, een orthopedagoog of een psychiater zijn. In veel gevallen is er sprake van een combinatie van psychologische behandeling en eventueel medicatie.

1. Basisinterventies bij depressie

Bij een diagnose van depressie start de hulpverlening altijd met drie basisinterventies:

Psycho-educatie: Het kind en de ouders krijgen uitleg over wat depressie is en wat er tegen kan worden gedaan. Hierbij wordt ook aangegeven hoe het kind en de ouders hiermee om moeten gaan.
Activering en dagstructurering: Het is belangrijk dat het kind actief blijft en een vaste structuur heeft. Dit helpt om de energie van het kind te versterken en het te laten wennen aan een dagritme.
Actief volgen: Het is belangrijk om het kind te laten weten dat het niet alleen is. De ouders en verzorgers moeten actief betrokken raken bij het proces.

Wat als het kind niet meer naar school kan?

Als een kind met een depressie niet meer naar school kan, is het belangrijk om hierover te praten met de school, de ouders en eventueel de hulplijnen. Het is belangrijk dat het kind weer in balans komt en weer kan functioneren in het dagelijks leven.

Wat kan een ouder doen om te voorkomen dat het kind last krijgt van de depressie van de ouder?

Als een ouder zelf last heeft van een depressie, is het belangrijk om het kind te beschermen tegen de negatieve gevolgen. Dit kan door:

Het kind te laten weten dat het niet verantwoordelijk is voor de problemen van de ouder.
Het kind te ondersteunen in het leren omgaan met de situatie.
Het kind te laten weten dat het niet alleen is.
Het kind te helpen met het opbouwen van zelfvertrouwen en positieve gedachten.

Ondersteuning en preventie

Er zijn verschillende manieren om kinderen te beschermen tegen de negatieve gevolgen van een depressie bij een ouder. Een van de belangrijkste manieren is het aanleren van vaardigheden zoals ontspannen, accepteren, positief denken en het verminderen van onwillekeurige reacties. Dit kan bijvoorbeeld via mindfulness-technieken of trainingen.

Mindfulness en meditatie

Mindfulness en meditatie kunnen helpen bij het versterken van de concentratie, het verminderen van stress en het versterken van de zelfvertrouwen. Kinderen die mindfulness oefenen, leren beter te observeren, zich te concentreren en rust in hun hoofd en lijf te krijgen.

Ouders kunnen ook mindfulness oefenen

Ouders die zelf mindfulness oefenen, kunnen dit ook aan hun kinderen doorgeven. Dit helpt de ouder om zich rustiger en beter te voelen, en daardoor ook beter met het kind om te gaan.

Samenvatting

Depressie bij kinderen is een aandachtspunt dat steeds meer in het oog wordt gehouden. Ouders en verzorgers spelen een cruciale rol in het omgaan met kinderen met een depressie. Het is belangrijk om actief te luisteren, te luisteren naar wat het kind zegt, en te helpen bij het structureren van de dag. Daarnaast is het belangrijk om professionele hulp in te schakelen als het nodig is. Door het aanleren van vaardigheden zoals ontspannen, positief denken en meditatie, kunnen kinderen beter omgaan met de situatie en hun zelfvertrouwen versterken.