Kwijlen bij een kind van 3 jaar: Oorzaken, normaal of problematisch?

Kwijlen is een veelvoorkomend fenomeen bij jonge kinderen, en het is bijzonder normaal bij kinderen van 3 jaar. Het is echter belangrijk om te begrijpen wat kwijlen precies inhoudt, wanneer het normaal is en wanneer het mogelijk een aandachtspunt is. Voor ouders, opvoeders en zorgverleners kan het nuttig zijn om deze kennis te hebben om eventuele problemen op tijd te herkennen en passende maatregelen te nemen. In dit artikel geven we een overzicht van kwijlen bij kinderen van 3 jaar, op basis van de beschikbare informatie.

Wat is kwijlen?

Kwijlen wordt gedefinieerd als het onbewust verlies van speeksel, wat vaak zichtbaar is aan de zijkanten van de mond of op de kin van een kind. Bij jonge kinderen is dit vaak geassocieerd met het ontwikkelen van de slikreflex, de groei van tanden of andere fysiologische processen. Kwijlen is bij kinderen van 3 jaar vrij normaal, maar kan in sommige gevallen aandacht vereisen, bijvoorbeeld wanneer het het kind hinderlijk is of wanneer het teken is van een onderliggende medische aandoening.

Kwijlen bij een kind van 3 jaar: Normaal of problematisch?

Bij een kind van 3 jaar is kwijlen over het algemeen normaal, zeker gezien de ontwikkeling van de motoriek en de slikreflex. Kinderen leren geleidelijk de controle over hun speeksel te verweren. Tot dat moment kan er voldoende speeksel aanwezig zijn om kwijlen te veroorzaken.

Een aantal factoren kunnen hierbij een rol spelen:

• Ontwikkeling van tanden en kiezen: Tijdens de melktandenfase, die rond de driejarige leeftijd meestal volledig is, kan er meer speeksel geproduceerd worden, wat kwijlen kan versterken.
• Slikreflex en mondmotoriek: De slikreflex ontwikkelt zich geleidelijk. Tot het kind goed in staat is om het speeksel te slikken, kan kwijlen optreden.
• Houding: Kinderen die vaak vooroverleunen of in ongepaste houdingen zitten, kunnen kwijlen door de lichaamspositie.
• Lip- en mondsluiting: Kinderen met een mond die minder goed gesloten is, kunnen kwijlen doordat het speeksel gemakkelijker wegloopt.

Hoewel kwijlen bij een kind van 3 jaar vaak normaal is, is het belangrijk om te weten wanneer het mogelijk een aandachtspunt is. Kwijlen kan bijvoorbeeld problematisch zijn als het:

• Regelmatig voorkomt en het kind daardoor hinder ondervindt (zoals natte kleren of irritatie).
• Samengaat met andere symptomen zoals hoorproblemen, tandoenstellingen of slikproblemen.
• Een teken is van een ontwikkelingsprobleem, zoals spastische cerebrale parese (zie ook bron 3), waarbij kwijlen een veelvoorkomend probleem is.

Oorzaken van kwijlen bij kinderen van 3 jaar

Hoewel kwijlen bij een 3-jarig kind vaak te verklaren valt uit de fysiologische ontwikkeling, zijn er ook andere oorzaken die mogelijk een rol spelen. Deze kunnen worden ingedeeld in:

1. Fysiologische oorzaken

• Te lage slikfrequentie: Het kind slikt minder vaak dan nodig om het speeksel in bedwang te houden.
• Moeilijke orale fase van het slikken: Het kind heeft moeite met het bewegen van het speeksel in de mond.
• Onvoldoende bewustzijn van speeksel: Het kind merkt het speeksel niet of weet niet hoe het ermee om te gaan.
• Voorovergebogen houding: Kwijlen kan optreden wanneer het kind in een houding zit waarin het speeksel gemakkelijker langs de kin loopt.
• Onvoldoende mondsluiting: De mond is niet goed gesloten, waardoor speeksel gemakkelijk kan ontsnappen.

2. Pathologische oorzaken

Hoewel minder frequent, kunnen ook medische problemen leiden tot kwijlen. Denk hierbij aan:

• Tandoenstellingen: Problemen met de tanden of kiezen kunnen leiden tot verstoord slikken.
• Oorontstekingen: Deze kunnen leiden tot pijn en verstoord ademhalingspatroon, wat indirect tot kwijlen kan leiden.
• Neusamandelproblemen: Verkalkte neusamandel kan leiden tot verstoord ademhalen via de neus, wat resulteert in ademhaling via de mond en kwijlen.
• Neurologische aandoeningen: Bijvoorbeeld spastische cerebrale parese (zie bron 3) kan kwijlen veroorzaken door verstoord motorisch functioneren.

Wat te doen als je vermoedt dat kwijlen problematisch is

Als ouders of opvoeders merken dat kwijlen bij een kind van 3 jaar hinderlijk is of samenhangt met andere problemen, is het verstandig om professionele advies in te winnen. De volgende stappen kunnen worden overwogen:

1. Verken de situatie

• Observeer hoe vaak het kind kwijlt en in welke situaties.
• Let op andere symptomen, zoals ademhalingsproblemen, tandoenstellingen of slikproblemen.
• Zoek uit of de kwijlen een invloed heeft op het dagelijks functioneren van het kind, zoals het dragen van droge kleren of het voelen van zichzelf.

2. Zoek professionele hulp

• Spreek een kinderarts aan voor een algemene evaluatie.
• Overweeg een bezoek aan een logopedist of een tandarts, als er sprake is van slik- of mondproblemen.
• Bij neurologische aandoeningen kan een KNO-arts of een kinderchirurg betrokken worden, afhankelijk van de oorzaak van het kwijlen.

3. Gebruik praktische tips om kwijlen te verminderen

• Zorg voor een goede mondsluiting: Encourageer het kind om de mond goed te sluiten, bijvoorbeeld tijdens het eten of slapen.
• Verminder de neiging tot ademhalen via de mond: Stimuleer neushalen.
• Gebruik een speekseldoek of sjaal: Dit kan helpen om de natte plekken te verminderen.
• Houd de mondholte schoon: Reiniging van de mondholte kan helpen bij het verminderen van het kwijlen.

Kwijlen en ontwikkeling

Het verband tussen kwijlen en de ontwikkeling van een kind is belangrijk om te begrijpen. Bij een 3-jarig kind is de motoriek, de slikreflex en de mondgebruik nog in ontwikkeling. Kwijlen kan hierbij een natuurlijk deel van die ontwikkeling vormen. Echter, als kwijlen zich blijft voordoen na de leeftijd van 4 of 5 jaar, kan het een aandachtspunt worden.

Kwijlen en ADHD

Bij kinderen met ADHD (aandachtstekort-hyperactiviteitsstoornis) kan kwijlen soms voorkomen, maar het is niet een directe symptoom van ADHD. ADHD bij peuters is echter lastig te diagnosticeren, omdat veel van de kenmerken overeenkomen met normaal peutergedrag. Voor ouders is het belangrijk om op te letten of kwijlen samenhangt met andere vroege signalen van ADHD, zoals een gebrek aan concentratie, impulsiviteit of overactieve gedrag.

Kwijlen en gezondheid

Kwijlen kan in sommige gevallen gezondheidsrisico’s met zich meebrengen, vooral als het regelmatig voorkomt en niet adequaat beheerst wordt. Mogelijke risico’s zijn:

• Verstoord ademhalingspatroon: Kwijlen kan leiden tot ademhalen via de mond, wat de neusamandel kan beïnvloeden.
• Verstoord slapen: Kwijlen kan leiden tot verstoring van de slaap, wat op zijn beurt de dagelijkse functionering van het kind kan beïnvloeden.
• Verstoord eetgedrag: Kwijlen kan het eetgedrag verstoren, vooral bij kinderen met eetproblemen of kieskeurig gedrag.
• Verstoord sociale functionering: Kwijlen kan leiden tot sociale ongemakken, bijvoorbeeld bij het spelen met andere kinderen of bij het voelen van zichzelf.

Conclusie

Kwijlen bij een kind van 3 jaar is in de meeste gevallen een normaal fenomeen dat samenhangt met de ontwikkeling van de slikreflex en de mondmotoriek. Het is belangrijk om te weten wanneer het kwijlen normaal is en wanneer het een aandachtspunt is. Ouders en opvoeders kunnen een rol spelen door de situatie te verkenen en eventueel professionele hulp in te schakelen. Het is eveneens nuttig om praktische tips te gebruiken om kwijlen te verminderen, zoals het stimuleren van goede mondsluiting en het gebruik van speekseldoekjes.

Bronnen

1. Kwijlen bij kinderen met spastische cerebrale parese
2. Kwijlen bij een kind van 3 jaar
3. Cognitieve ontwikkeling van je peuter
4. Bewusteloos kind: wat te doen?
5. ADHD bij een peuter van 3 jaar
6. Oorontsteking: wat te doen?