Opvoeden is samenspel: Samenwerking tussen ouders, onderwijs en gemeenschap

In de moderne maatschappij is opvoeden geen taak die enkel en alleen door ouders wordt uitgeoefend. Het is een complex proces dat meerdere betrokkenen omvat: ouders, kinderopvang, scholen, sportverenigingen en gemeenten. Het thema van de Week van de Opvoeding in 2018, “Opvoeden is samenspel”, benadrukt dat het opvoeden een samenwerking is tussen verschillende partijen. Dit artikel onderzoekt de kern van deze samenwerking, de rol van verschillende betrokkenen, en de betekenis van een gezamenlijke opvoedingsstrategie.

Opvoeden als samenspel

De term “opvoeden is samenspel” verwijst naar het feit dat het opvoeden een gezamenlijke inspanning is. Volgens de bronnen is opvoeden geen enkelvoudige taak van de ouders, maar een collectieve verantwoordelijkheid. Dit wordt ook benadrukt in bron 5, waarin wordt opgemerkt dat het opvoeden van kinderen en jongeren belangrijk is, maar soms lastig kan zijn. De Week van de Opvoeding draait om ontmoeting en uitwisseling tussen ouders, medeopvoeders en professionals. Hierbij wordt ook duidelijk dat opvoeden niet alleen gebeurt in de familie, maar ook in de samenleving.

De uitdrukking “It takes a village to raise a child” (Er is een heel dorp nodig om een kind op te voeden) wordt in bron 8 gebruikt om aan te tonen dat het opvoeden een collectieve taak is. In het verleden was het vanzelfsprekend dat een kind zich vrij kon bewegen door een kleine gemeenschap, waarin alle volwassenen het kind hielpen, beschermden of corrigeerden waar dit nodig was. Tegenwoordig vergeten we vaak dat er buiten de ouders diverse andere invloedrijke personen zijn, zoals grootouders, leerkrachten, buren, oppas, en zorgverleners. Ze zijn allen onderdeel van de opvoeding van een kind, maar de rol van ouders wordt vaak onderschat.

De rol van ouders bij het opvoeden

De opvoedingsopgaven variëren afhankelijk van de leeftijd van het kind. In bron 3 worden de verschillende ontwikkelingsfasen en de daarbij horende opvoedingsopgaven beschreven. Voor kinderen van 0 tot 2 jaar is de belangrijkste taak het opbouwen van een veilige band met de opvoeders. Dit noemen we hechting. In deze fase leert het kind omgaan met andere mensen en ontwikkelt het lichaamsbeheersing. De opvoedtaak van ouders is het passend reageren op de behoeften van het kind. Structuur en duidelijkheid zijn belangrijk, zodat het kind zich veilig voelt.

Voor kinderen van 2 tot 4 jaar is het belangrijk om veiligheid te bieden en emotionele basis te vormen. Ouders moeten ook regels introduceren en taal- en spelstimulering geven. In de fase van schoolkind (6 tot 12 jaar) is het belangrijk om sociaal gedrag te stimuleren, positieve stimulansen te geven, en de leerling te ondersteunend gedrag. Voor pubers is het belangrijk om tolerantie te tonen, emotionele steun te bieden, en leeftijdsadequate grenzen te stellen.

De bijdrage van onderwijs en kinderopvang

Kinderopvang en school spelen een cruciale rol in het opvoeden. In bron 1 wordt opgemerkt dat ouders, kinderopvang, scholen, sportverenigingen en gemeenten samenwerken bij het opvoeden. De samenwerking is belangrijk, omdat kinderen in hun ontwikkeling steeds met nieuwe uitdagingen worden geconfronteerd. De opvoedingsopgaven variëren afhankelijk van de leeftijd, en ouders moeten zich daarbij aanpassen.

In bron 14 wordt benadrukt dat de Week van de Opvoeding het thema “Opvoeden is samenspel” heeft, en dat het belangrijk is dat ouders, school en wijk samenwerken. In het boek School, ouders en wijk: samen opvoeden wordt uitgelegd hoe een gezamenlijke opvoedingsverantwoordelijkheid kan worden opgebouwd. Dit is belangrijk, omdat kinderen in hun leefwereld steeds nieuwe relaties aangaan en hun omgeving zich ontwikkelt.

Samenwerking tussen ouders en professionals

De samenwerking tussen ouders en professionals is essentieel bij het opvoeden. In bron 7 wordt uitgelegd dat ouders van kinderen van 10 tot 15 jaar hulp kunnen krijgen bij het omgaan met gedrags- en verslavingsproblemen. Er zijn workshops en cursussen beschikbaar waarin ouders leren hoe ze met pubers om moeten gaan. In bron 12 wordt ook aangegeven dat het programma bestaat uit 12 bijeenkomsten waarin samen “doen” centraal staat. Hierin wordt gewerkt aan de band tussen ouder en kind, en wordt er geoefend met het leiden van het kind in situaties waarin emoties hoog oplopen.

In bron 5 wordt opgemerkt dat het onderzoek naar de invloed van netwerken van opvoeders op de ontwikkeling van kinderen nog in de kinderschoenen staat. Dit benadruidt dat er nog veel onderzoek nodig is naar de rol van verschillende partijen bij het opvoeden. Het is belangrijk dat ouders, onderwijs, en gemeenschap samenwerken om een gezamenlijke opvoedingsstrategie op te stellen.

De betekenis van een veilige basis

Een veilige basis is essentieel voor het opvoeden. In bron 9 wordt benadrukt dat positief opvoeden begint met het bieden van een veilige basis. Een kind moet zich veilig en ontspannen voelen, zodat het zich kan richten op zijn omgeving en nieuwe dingen kan leren. Dit kan worden bereikt door het kind te knuffelen, interesse te tonen, complimentjes te geven, te troosten, en positief aan te moedigen.

In bron 13 wordt ook opgemerkt dat een veilige hechting de basis is voor het opvoeden. Een kind dat zich veilig voelt bij zijn ouders, is in staat om zelfstandig te zijn en om te leren. Dit benadruidt het belang van de relatie tussen ouder en kind bij het opvoeden.

De invloed van opvoedingsstijlen

De keuze voor een bepaalde opvoedingsstijl heeft invloed op het gedrag en de ontwikkeling van het kind. In bron 11 wordt uitgelegd dat er verschillende opvoedingsstijlen zijn, zoals de verwaarlozende, autoritaire, permissieve en autoritatieve stijl. De verwaarlozende opvoedingsstijl is gekenmerkt door weinig regels en weinig geborgenheid, terwijl de autoritaire stijl veel regels en bevelen bevat. De permissieve stijl is kenmerkend voor veel ruimte geven, terwijl de autoritatieve stijl een evenwicht zoekt tussen regels en autonomie.

In bron 11 wordt ook opgemerpt dat een kind dat op deze manier wordt opgevoed, vaak niet leert wat verstandig is of eerlijk. Daarom is het belangrijk dat ouders een evenwicht zoeken tussen regels en autonomie, zodat het kind zich veilig voelt, maar ook zelfstandig kan worden.

De rol van de gemeenschap en samenwerking

De rol van de gemeenschap is cruciaal bij het opvoeden. In bron 8 wordt benadrukt dat het opvoeden niet alleen gebeurt in de familie, maar ook in de samenleving. De bijdrage van de gemeente, sportverenigingen, en andere betrokkenen is belangrijk. De samenwerking tussen ouders, school, en gemeente is essentieel voor een gezamenlijke opvoedingsstrategie.

In bron 14 wordt opgemerpt dat er in het afgelopen decennium problemen zijn geweest met de samenwerking tussen ouders, school en wijk. Dit benadruidt dat er een ander perspectief nodig is om een gezonde opvoeding te kunnen garanderen. De opvoeding is een samenspel tussen ouders, sociale omgeving, en leefsituatie.

Conclusie

Opvoeden is een complex proces dat meerdere partijen omvat. Het is geen enkelvoudige taak van de ouders, maar een collectieve verantwoordelijkheid. De samenwerking tussen ouders, kinderopvang, school, sportverenigingen, en gemeenten is essentieel voor een gezonde ontwikkeling van het kind. De rol van de ouders is belangrijk, maar ook andere betrokkenen, zoals leerkrachten, buren, en hulpverleners, spelen een rol. De opvoeding is een samenspel, waarin iedereen bijdraagt aan de ontwikkeling van het kind.

Bronnen

1. Opvoeden is Samenspel
2. Wikipedia - Opvoeding
3. Opvoeden: Wat is opvoeden?
4. Wat is belangrijk bij opvoeden?
5. Opvoeden is Samenspel
6. Opvoeden is Samenspel
7. Opvoeden is Samenspel
8. Opvoeden is Samenspel
9. Positief opvoeden: Basisprincipes
10. Opvoeden is afstemmen
11. Opvoedingsstijlen
12. Samenwerking en opvoeding
13. Opvoeding en ouderschap
14. Week van de Opvoeding