Opvoeden in 2017: Belangrijke aspecten en aanpakken

De opvoeding van kinderen en jongeren blijft een cruciaal onderdeel van de maatschappelijke ontwikkeling. In 2017 was er veel aandacht voor het thema van de Week van de Opvoeding, namelijk ‘buiten de lijntjes’. Dit thema benadrukte dat opvoeden niet alleen over regels en grenzen gaat, maar ook over het leren omgaan met verschillen en het opbouwen van een betrouwbare relatie tussen ouder en kind. De bronnen geven inzicht in de kernprincipes van opvoeden, de verschillende levensfase van kinderen, en de rol van ouders, ondersteunende organisaties en professionele hulpverleners.

De kernprincipes van opvoeden

Opvoeden is het proces waarin kinderen worden opgeleid naar de normen en waarden van hun omgeving. Volgens de bronnen is de kern van opvoeden het aanleren van zelfstandigheid en het helpen van kinderen om in staat te zijn om zich te manifesteren in de samenleving. Een belangrijk uitgangspunt is het evenwicht tussen ondersteuning en structuur, zoals aangehaald in de richtlijnen van het NCJ. Hierbij gaat het om de affectieve band tussen ouder en kind, de mate van betrokkenheid, emotionele ondersteuning en de ruimte die ouders bieden om eigen initiatieven te ontwikkelen.

Daarnaast is het belangrijk om grenzen te stellen, maar op een manier die effectief is en kinderen geen schade berokkent. Dit geldt zowel voor jonge kinderen als voor pubers. Ouders moeten in staat zijn om op een manier met hun kind om te gaan die past bij de leeftijd en het gedrag van het kind. In de bronnen wordt ook opgemerkt dat de opvoeding van kinderen met een beperking of met een niet-westerse migratieachtergrond specifieke uitdagingen met zich meebrengt, en dat er daarom ondersteuning en professionele hulp nodig kan zijn.

Opvoedingsstijlen en hun invloed

In de opvoeding ontwikkelen ouders na verloop van tijd een vast patroon, een kenmerkende manier van reageren op het gedrag van hun kind in uiteenlopende situaties. Vanuit de theorie kunnen we verschillende opvoedingsstijlen onderscheiden die als meer of minder gunstig worden beschouwd voor de kinderlijke ontwikkeling. De bronnen benoemen de drie belangrijkste opvoedingsstijlen: autoritair, democratisch en laconiek. Autoritaire opvoeders stellen veel regels en grenzen, maar zijn minder bereid om met hun kinderen te praten. Democratische opvoeders daarentegen stellen regels, maar luisteren ook naar hun kind en bieden ruimte voor eigen initiatieven. Laconieke opvoeders houden zich afstandelijk en geven weinig ondersteuning.

De keuze voor een bepaalde opvoedingsstijl heeft invloed op de ontwikkeling van het kind. Zo blijkt uit onderzoek dat kinderen die in een democratische omgeving opgroeien vaker over een positief zelfbeeld beschikken en beter kunnen omgaan met problemen. Daarnaast is het belangrijk dat ouders in staat zijn om zich aan te passen aan de ontwikkelingsopgaven van hun kind. Deze opgaven variëren per leeftijd, zoals blijkt uit de tabel in de bronnen.

Ontwikkelingsopgaven per leeftijd

Kinderen ontwikkelen zich in verschillende fasen, waarin ze steeds nieuwe opgaven moeten oplossen. In de bronnen wordt een overzicht gegeven van de ontwikkelingsopgaven en opvoedingsopgaven per leeftijd.

Baby (0-1,5 jaar)

In de eerste jaren van het leven ontwikkelen kinderen lichaamsbeheersing, veilige hechting en dag-nachtritme. De opvoedingsopgaven zijn soepele verzorging, responsiviteit en een voorspelbare omgeving. De verhouding tussen ouder en kind is cruciaal, omdat kinderen op basis van de omgang met hun ouders een gevoel van hoop of wantrouwen opbouwen.

Dreumes/peuter (1,5-4 jaar)

In deze fase leren kinderen te experimenteren, autonomie te ontwikkelen en te communiceren. De opvoedingsopgaven zijn het bewaken van veiligheid in huis, het bieden van een emotionele basis, het introduceren van regels en het stimuleren van taal- en spelontwikkeling. Ouders moeten hierin actief betrokken raken en een betrouwbare omgeving bieden.

Schoolkind (4-12 jaar)

In deze fase ontwikkelen kinderen sociale vaardigheden, positief zelfbeeld, actieve leerhouding en schoolse vaardigheden. De opvoedingsopgaven zijn het geven van positieve stimulans, het bevorderen van sociaal gedrag, het geven van eigen taken en het bieden van onderwijsondersteuning. Ouders moeten hierin hun kind helpen om zich te ontwikkelen en te leren omgaan met problemen.

Puber (12-18 jaar)

De puberteit is een periode van emotionele zelfstandigheid, seksuele identiteit en het opstellen van een eigen waardensysteem. De opvoedingsopgaven zijn het tonen van enige tolerantie voor experimenten, het houden van toezicht, het bieden van emotionele steun en het stellen van leeftijdsadequate grenzen. Ouders moeten hierin hun kind helpen om zichzelf te ontwikkelen, maar ook ruimte geven om fouten te maken.

Opvoeding en de rol van professionals

De opvoeding van kinderen vereist vaak ondersteuning van professionals, zoals jeugd- en wijkteams, pedagogen, kinder- en jeugdpsychologen en andere deskundigen. In de bronnen wordt opgemerkt dat ouders terecht kunnen bij verschillende organisaties, zoals het Opvoedbureau, het Steunpunt Opvoeding en de Opvoedwinkel. Daarnaast kunnen ouders ook terecht bij hun gemeente voor professionele hulp bij opvoedproblemen.

De opvoeding van kinderen met een beperking vereist extra aandacht en ondersteuning. Hierbij kunnen ouders terecht bij het zorg- en adviesteam van de school, bij steunorganisaties voor ouders van zorgkinderen, en bij advieslijnen voor kinderen met leerproblemen, ADHD of autisme. Ook is er sprake van integrale vroeghulp voor kinderen tussen 0 en 7 jaar, die zich anders ontwikkelen dan leeftijdsgenoten.

Opvoeding en diversiteit

In 2017 werd er veel aandacht besteed aan de diversiteit in opvoeding. De bronnen verwijzen naar het onderzoek ‘Superdivers opvoeden’ dat in 2017 is uitgevoerd door Stichting Opvoeden.nl. Dit onderzoek onderzocht hoe de opvoedinformatie van de stichting kon worden aangepast aan ouders met een niet-westerse migratieachtergrond. Het onderzoek toonde aan dat er in Nederland een toenemende diversiteit is, en dat opvoeding daarop afgestemd moet worden.

De opvoeding van kinderen met een niet-westerse migratieachtergrond vereist dus ook een andere aanpak. Ouders met een andere culturele achtergrond hebben vaak andere verwachtingen en normen, en moeten daarom op een manier worden ondersteund die past bij hun eigen omstandigheden. In dit kader is het belangrijk dat opvoedingsstrategieën flexibel zijn en afgestemd op de individuele behoeften van elk kind.

Opvoeding en de Week van de Opvoeding in 2017

De Week van de Opvoeding in 2017 was een belangrijk evenement dat gericht was op het bevorderen van opvoedingsdiscussies en het bieden van actieve ondersteuning aan ouders en professionals. Tijdens deze week werden activiteiten georganiseerd zoals workshops, webinars en lezingen. De Week van de Opvoeding was gericht op het bevorderen van betere opvoeding en het creëren van een betrouwbare relatie tussen ouder en kind.

Tijdens de opening van de Week van de Opvoeding werd de Bert Prinsenprijs uitgereikt, een prijs die gericht is op de professionele ontwikkeling van pedagogen en de bijdragen aan de jeugdzorg. De prijs is een erkenning van het werk dat gedaan wordt in de opvoedingssector. De genomineerden voor de prijs in 2017 werden opgesomd, en de winnaar kreeg aandacht voor het aanbieden van vernieuwende initiatieven in de opvoeding.

Opvoeding en emotionele ontwikkeling

De emotionele ontwikkeling van kinderen speelt een grote rol in de opvoeding. Vanaf de geboorte leren kinderen emoties herkennen en begrijpen. De opvoeding moet hierin helpen om kinderen te leren omgaan met hun gevoelens, zoals blij zijn, boos zijn of verdriet hebben. Ouders moeten hierin actief betrokken raken en hun kind helpen bij het leren omgaan met emoties.

In de bronnen wordt ook benadruid dat het goed voor je eigen welzijn als ouder van invloed is op de opvoeding van je kind. Emotionele steun, het delen van ervaringen en het leren omgaan met stress zijn belangrijke factoren in de opvoeding. Ouders die zich goed voelen, kunnen beter omgaan met uitdagingen in de opvoeding en hebben meer zelfvertrouwen in hun rol.

Opvoeding en het geven van ruimte voor ontwikkeling

Een van de belangrijkste aspecten van positief opvoeden is het geven van ruimte voor ontwikkeling. Kinderen moeten de kans krijgen om zichzelf te ontwikkelen en te experimenteren. Dit gebeurt door hen te laten leren, fouten te laten maken en hun eigen keuzes te laten nemen. In de bronnen wordt benadruid dat het belangrijk is om in te zien dat elk kind op zijn eigen manier groeit en zich ontwikkelt.

Ouders moeten hierin hun kind helpen en niet alles voor hen oplossen. Het is belangrijk om te leren luisteren en te begrijpen wat het kind nodig heeft. Bovendien is het belangrijk om in te zien dat het opvoeden een continu proces is en dat ouders hierin moeten groeien met hun kind.

Conclusie

In 2017 was er veel aandacht voor de opvoeding van kinderen en de rol van ouders, professionals en ondersteunende organisaties. De kern van opvoeden ligt in het aanleren van zelfstandigheid, het geven van ruimte voor ontwikkeling en het opbouwen van een betrouwbare relatie tussen ouder en kind. Ouders moeten in staat zijn om zich aan te passen aan de ontwikkelingsopgaven van hun kind en in staat zijn om professionele hulp in te roepen als dat nodig is. De Week van de Opvoeding in 2017 benadrukte het belang van opvoeding en de bijdrage van professionals en ouders in de opvoeding.

Bronnen

1. Week van de Opvoeding 2017
2. Opvoeding en ouderworden
3. Opvoeding en ontwikkeling
4. Definitie van opvoeding
5. Opvoedadviezen en ondersteuning
6. Onderzoek naar diversiteit in opvoeding
7. Positief opvoeden en tips per leeftijd
8. Hulp bij opvoedproblemen
9. Belangrijke aspecten van opvoeden
10. Cijfers en vragen over opvoeden
11. Wijkacademie Opvoeden
12. Definities en achtergrondinformatie over opvoeden
13. Opvoeden en de tijdgeest