Opvoeden van een intens hoogbegaafd kind: Wat ouders moeten weten
juli 9, 2025
De opvoeding van kinderen is een complex proces dat zowel de rol van ouders als de invloed van de sociale omgeving omvat. In de bronnen die beschikbaar zijn, wordt duidelijk gemaakt dat er verschillende opvoedingsstijlen zijn, die elk hun eigen impact hebben op het gedrag en de ontwikkeling van kinderen. Deze stijlen variëren van autoritair tot meegaand, en elk heeft zijn eigen kenmerken en effecten. Daarnaast worden er ook belangrijke normen en waarden genoemd die door ouders worden doorgegeven, en wordt aangegeven dat de opvoeding niet alleen bepaald wordt door de ouders, maar ook door de omgeving en de leefsituatie. In dit artikel worden deze aspecten uitgebreid besproken, met aandacht voor de verschillende opvoedingsstijlen, de invloed van normen en waarden, en de rol van de sociale omgeving bij de opvoeding van kinderen.
Opvoedingsstijlen en hun kenmerken
Er zijn verschillende opvoedingsstijlen die worden beschreven in de bronnen. Deze stijlen variëren in hun aanpak van opvoeden, van zeer strikt tot zeer los. De meest voorkomende opvoedingsstijlen zijn autoritair, gezaghebbend, meegaand (laissez faire) en verwaarlozend. Elke stijl heeft haar eigen kenmerken en effecten op het gedrag van het kind.
Autoritair
Bij een autoritaire opvoedingsstijl is de ouder zeer dominant en drukt hij zijn mening door. De nadruk ligt op verbieden en straffen. De ouder bepaalt wat er gebeurt en houdt de controle. Er zijn hoge verwachtingen van het kind, en er wordt weinig empathie getoond. Deze stijl kan leiden tot kinderen die zich onzeker voelen en weinig zelfvertrouwen hebben, omdat ze vaak worden bestraft in plaats van gestimuleerd.
Gezaghebbend
Bij een gezaghebbende opvoedingsstijl wordt het kind bewust gemaakt van duidelijke regels en grenzen. De ouder is redelijk en geeft uitleg waarom iets gebeurt. Daarnaast is de ouder empathisch en meelevend. Het kind kan met vragen of problemen bij de ouder terecht. Deze stijl wordt vaak als de meest gunstige beschouwd, omdat de ouder zowel controle heeft als emotioneel betrokken is. Kinderen die op deze manier worden opgevoed, hebben vaak een goed zelfbeeld en leren om te gaan met conflicten.
Meegaand (laissez faire)
Deze opvoedingsstijl wordt ook wel ‘laissez faire’ genoemd. De ouder vindt het vooral belangrijk wat het kind wil en handelt daar ook naar. De ouder cijfert zichzelf eigenlijk weg en toont veel liefde en warmte. Duidelijke regels en grenzen zijn er meestal niet, of heel weinig. Deze stijl kan leiden tot kinderen die onzeker zijn en moeilijkheid hebben met het aanleren van regels, omdat ze geen duidelijke grenzen krijgen.
Verwaarlozend
Een verwaarlozend opvoedingsstijl is eigenlijk geen echte opvoeding. De ouder laat het kind compleet aan zijn lot over. Er zijn weinig regels en de ouder geeft het kind geen persoonlijke aandacht. Deze stijl kan leiden tot kinderen die onzeker zijn en moeilijkheden hebben met het opbouwen van relaties, omdat ze geen vorm van begeleiding krijgen.
Normen en waarden in de opvoeding
Naast de verschillende opvoedingsstijlen zijn er ook belangrijke normen en waarden die door ouders worden doorgegeven. Deze normen en waarden vormen de basis van het gedrag van het kind en beïnvloeden hun ontwikkeling. In de bronnen wordt een lijst genoemd met verschillende normen en waarden, waaronder zelfstandigheid, veiligheid, rust, regelmaat, structuur, consequentheid, verantwoordelijkheidsgevoel, empathie, betrouwbaarheid, mondigheid, doorzettingsvermogen, respect voor jezelf, de natuur en anderen, goede (tafel)manieren, beoordelingsvermogen, ambitie, beleefd zijn tegen anderen, mensen in nood helpen, dankbaarheid en vertrouwen.
Deze normen en waarden worden vaak bepaald door de persoonlijke overtuigingen van de ouder. Het is belangrijk dat ouders deze normen en waarden duidelijk maken aan hun kind, zodat ze deze kunnen begrijpen en aanleren. Het is ook belangrijk dat ouders zelf deze waarden en normen volgen, want kinderen leren vooral door te zien, te luisteren en te ervaren. Daardoor leren ze het gedrag van de ouder kopiëren en meenemen in hun verdere ontwikkeling.
De invloed van de sociale omgeving
De sociale omgeving speelt een grote rol bij de opvoeding van kinderen. Kinderen leren niet alleen van hun ouders, maar ook van hun leeftijdsgenoten, familieleden, kennissen en leraren. De invloed van de sociale omgeving neemt toe naarmate het kind ouder wordt. Bijvoorbeeld, kinderen willen onderdeel zijn van een groep en voelen groepsdruk. Daarnaast spelen sociale media en reclames een steeds grotere rol, omdat veel kinderen zich hier onbewust aan spiegelen. Ze denken bijvoorbeeld dat wat ze online zien, ook de realiteit is.
De rol van de leefsituatie
De plek waar het kind opgroeit én de leefsituatie zijn beiden belangrijk. Het kan verschil uitmaken als het kind opgroeit in de stad, of juist op het platteland. En of het kind in een veilige, stabiele omgeving opgroeit, of juist niet. Een veilige en stabiele omgeving kan helpen bij de ontwikkeling van het kind, terwijl een onveilige of onstabiele omgeving kan leiden tot problemen met het gedrag en de ontwikkeling van het kind.
De maatschappelijke betekenis van opvoeding
Bij de opvoeding gaat het niet uitsluitend om de optimale ontwikkeling van het kind, maar eveneens om het opvoeden tot lid van de samenleving. Het doel is dat de kinderen later bijdragen aan een goed functionerende samenleving, waarin de mensen oog hebben voor elkaar. De overheid eist hierin ook een actieve houding van scholen als het gaat om burgerschapsvorming. Dit kan de school vormgeven door het behandelen van thema’s die voor de samenleving van belang zijn.
Hulp bij de opvoeding
Soms is hulp bij de opvoeding nodig. Dit kan gebeuren als het kind bijvoorbeeld in een bepaalde leeftijdsfase zit. Er zijn verschillende vormen van opvoedsteun beschikbaar, zoals opvoedwinkels, opvoedbureaus en pedagogisch spreekuren. Deze vormen van ondersteuning kunnen helpen bij het oplossen van problemen met het gedrag van het kind. Het is belangrijk dat ouders hierover informeren en in overleg gaan met professionals.
Conclusie
De opvoeding van kinderen is een complex proces dat zowel de rol van ouders als de invloed van de sociale omgeving omvat. Er zijn verschillende opvoedingsstijlen, waaronder autoritair, gezaghebbend, meegaand en verwaarlozend, die elk hun eigen impact hebben op het gedrag en de ontwikkeling van kinderen. Daarnaast zijn er belangrijke normen en waarden die door ouders worden doorgegeven, en wordt aangegeven dat de opvoeding niet alleen bepaald wordt door de ouders, maar ook door de omgeving en de leefsituatie. Het is belangrijk dat ouders deze aspecten goed in de gaten houden, zodat ze hun kind op de juiste manier kunnen begeleiden in hun ontwikkeling.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
