Ouders, opvoeding en jeugdcriminaliteit: Wat weten we?

De vraag of opvoeding een belangrijke oorzaak is van jeugdcriminaliteit is al jaren onderwerp van gesprekken tussen onderzoekers, ouders en beleidsmakers. De bronnen die beschikbaar zijn, geven een overzicht van de complexiteit van dit probleem. Onderzoek wijst uit dat jeugdcriminaliteit een veelzijdig fenomeen is, waarbij zowel factoren binnen de familie als buitenstaande omstandigheden een rol spelen. De invloed van opvoeding is daarbij een van de belangrijkste aspecten, maar niet de enige. In dit artikel wordt gekeken naar de rol van ouders, de invloed van opvoeding en hoe jeugdcriminaliteit kan worden voorkomen.

Ouders en de rol van opvoeding

Een veelvoorkomende mening is dat ouders een belangrijke bijdrage leveren aan de ontwikkeling van hun kind. De bronnen tonen aan dat een goede ouder-kindrelatie een beschermende werking heeft tegen jeugdcriminaliteit. Hierbij speelt het toezicht van ouders een rol, zoals het stellen van regels, het navragen van het gedrag van hun kind en het luisteren naar hun ervaringen. Onderzoek van Mike Loef bij het Nederlands Jeugdinstituut (NJI) benadrukt dat de meeste ouders zich al verantwoordelijk voelen voor hun kinderen. Ze zijn betrokken en doen hun best. Echter, als er sprake is van een ernstig delict, kunnen maatregelen zoals straffen of verplichte cursussen juist het tegendeel bereiken. Dit kan stress veroorzaken in gezinnen en de relatie tussen ouder en kind ondermijnen, wat juist het risico op jeugdcriminaliteit kan verhogen.

De bronnen laten zien dat de verantwoordelijkheid voor jeugdcriminaliteit niet alleen bij ouders ligt. Andere factoren, zoals schoolverzuim, het hebben van criminele vrienden, of het wonen in een omgeving met veel criminaliteit, kunnen evenzeer bijdragen aan het ontstaan van jeugdcriminaliteit. Daarom is het belangrijk om te kijken naar een bredere aanpak, waarbij zowel ouders als andere partijen, zoals school, jeugdhulp en politie, betrokken raken bij het voorkomen van jeugdcriminaliteit.

Risicofactoren en beschermende factoren

Bij het voorkomen van jeugdcriminaliteit is het belangrijk om risicofactoren en beschermende factoren te herkennen. Risicofactoren zijn factoren die het risico op jeugdcriminaliteit verhogen, terwijl beschermende factoren het risico kunnen verminderen. Bijvoorbeeld, een hoge mate van schoolverzuim of het hebben van criminele vrienden zijn risicofactoren. Beschermende factoren zijn onder andere een sterke ouder-kindrelatie, het hebben van doelen in het leven, en een positieve omgeving waarin jongeren zich veilig en gehoord voelen.

Volgens bronnen zoals het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ) en het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV), zijn er verschillende manieren om jeugdcriminaliteit te voorkomen. Een van de belangrijkste is het opbouwen van een veilige en gezonde omgeving voor jongeren. Dit kan bijdragen aan het voorkomen van negatieve invloeden en het bevorderen van positieve ontwikkelingen.

Samenwerking en preventie

Een ander belangrijk aspect is de samenwerking tussen verschillende partijen. Ouders, school, jeugdhulp, politie en andere betrokkenen moeten samenwerken om een preventieve aanpak te realiseren. Dit omvat het delen van informatie over de situatie van jongeren, het werken aan preventieve maatregelen en het aanbieden van ondersteuning waar nodig. Dit is belangrijk, omdat jeugdcriminaliteit vaak niet op één plek te vinden is, maar meerdere factoren betreft.

In de bronnen wordt benadruid dat het niet voldoende is om alleen op de opvoeding van ouders te focussen. Ook andere factoren, zoals het sociaal gedrag van jongeren, hun toekomstperspectieven en hun betrokkenheid bij hun omgeving, spelen een rol. Daarom is het belangrijk om op een bredere manier naar jeugdcriminaliteit te kijken, waarbij zowel individuele als collectieve factoren in beeld worden gebracht.

De rol van de school

De school speelt een belangrijke rol bij het voorkomen van jeugdcriminaliteit. Het is belangrijk dat leerkrachten opmerken wanneer een kind tekenen van problemen vertoont, zoals veranderend gedrag, schoolverzuim of een afname van schoolresultaten. Dit kan een vroegtijdig signaal zijn dat er sprake is van een risico op jeugdcriminaliteit. Daarnaast is het belangrijk dat scholen actief betrokken raken bij de preventie van jeugdcriminaliteit, bijvoorbeeld door onderwijs te geven over veiligheid en sociaal gedrag.

De bronnen tonen aan dat schoolverzuim een belangrijke risicofactor is. Als jongeren vaak afwezig zijn, kunnen ze moeite hebben met het opbouwen van een positief zelfbeeld en kunnen ze zich kwetsbaarder voelen voor negatieve invloeden. Daarom is het belangrijk dat scholen actief zijn in het volgen van schoolverzuim en dat er actie wordt ondernomen als dit voorkomt.

De impact van criminele vrienden

Een van de belangrijkste risicofactoren is het hebben van criminele vrienden. Jongeren die veel contact hebben met anderen die al betrokken zijn bij criminaliteit, lopen een groter risico om zelf ook in de criminaliteit terecht te komen. Dit wordt benadruid in meerdere bronnen, waaronder het werk van het Bureau Beke en het NCJ. Het is daarom belangrijk dat jongeren worden opgeleid om te leren omgaan met keuzes en om te leren wat de gevolgen kunnen zijn van het omgaan met bepaalde mensen.

De rol van de jeugdrechtbank

De jeugdrechtbank speelt een rol in het omgaan met jongeren die al betrokken zijn bij criminaliteit. Het jeugdstrafrecht zorgt ervoor dat jongeren op een manier worden aangepakt die aansluit bij hun ontwikkelingsfase. Daarnaast wordt er gekeken naar de mogelijkheid om crimineel verkregen vermogen af te pakken, zodat criminaliteit niet mag lonen. De combinatie van preventie, zorg en repressie is hierbij belangrijk.

Conclusie

De oorzaak van jeugdcriminaliteit is complex en wordt beïnvloed door meerdere factoren. Hoewel opvoeding van ouders een belangrijke rol speelt, is dit niet de enige factor. Risicofactoren zoals het hebben van criminele vrienden, schoolverzuim en een slechte omgeving kunnen evenzeer bijdragen aan het ontstaan van jeugdcriminaliteit. Daarom is een bredere aanpak nodig, waarbij zowel ouders als andere partijen, zoals school, jeugdhulp en politie, betrokken raken bij het voorkomen van jeugdcriminaliteit. Samenwerking en preventie zijn hierbij essentieel. Bovendien is het belangrijk dat jongeren een veilige en gezonde omgeving krijgen, zodat ze zich kunnen ontwikkelen en positief kunnen participeren in de samenleving.

Bronnen

1. https://www.om.nl/onderwerpen/jeugdcriminaliteit
2. https://wegwijzerjeugdenveiligheid.nl/actueel/ouders-straffen/
3. https://www.ncj.nl/inspiratie/jeugdcriminaliteit-beter-voorkomen-dan-genezen-2/
4. https://www.nji.nl/nieuws/jeugdcriminaliteit-ouders-straffen-helpt-niet
5. https://www.nji.nl/jeugdcriminaliteit/beschermende-factoren-en-risicofactoren
6. https://www.wodc.nl/actueel/nieuws/2024/02/27/hoe-denken-professionals-te-voorkomen-dat-jonge-kinderen-in-de-criminaliteit-belanden
7. https://www.zorgwelzijn.nl/jeugdcultuur-belangrijker-dan-opvoeding-bij-crimineel-gedrag-zwz013004w/