Multicultureel opvoeden: Invloed van cultuur, omgeving en sociale positie op ontwikkeling van kinderen

De ontwikkeling en opvoeding van kinderen vormt een centraal onderdeel van de pedagogische wetenschappen, met name in een multiculturele context. In Nederland en andere landen met een rijke migratiegeschiedenis is het belang van een multicultureel opvoedingsmodel steeds duidelijker geworden. De opvoeding en ontwikkeling van kinderen wordt beïnvloed door een breed scala aan factoren, waaronder de culturele context, de sociale positie van ouders, en de omgeving waarin kinderen opgroeien. Dit artikel bespreekt deze aspecten, uitgegaand van de informatie die beschikbaar is in de bronnen.

De rol van de culturele context in de opvoeding

De opvoeding van kinderen is sterk beïnvloed door de culturele context waarin zij opgroeien. In veel niet-westerse landen heeft een kind naast een psychologische ook een economische waarde. Ze dragen vroeg bij aan het levensonderhoud van het gezin en vormen een soort oudedagsvoorziening voor hun ouders. In tegenstelling tot westerse samenlevingen, waar het begrip kindertijd vaak centraal staat, is de rol van het kind in niet-westerse culturen vaak minder gericht op persoonlijke ontwikkeling, maar meer op bijdragen aan het gezin.

In Nederland wordt een duidelijk verschil geobserveerd tussen de opvoedingsstijl van westerse en niet-westerse ouders. Hoogopgeleide ouders in westerse culturen zijn zich bewust van het belang van een gezonde psychologische ontwikkeling van hun kinderen, op basis van wetenschappelijk onderzoek. Zij proberen de ontwikkeling van hun kinderen positief te beïnvloeden door hen al op jonge leeftijd naar een peuterspeelzaal te sturen en thuis cognitieve ontwikkeling te stimuleren door spelletjes te spelen en voor te lezen. In tegenstelling tot dit, voelen niet-westerse ouders zich vooral verantwoordelijk voor het levensonderhoud van hun kinderen en de training tot competente volwassenen in economisch, sociaal en religieus opzicht. Ze zien zichzelf echter niet als directe medewerkers bij de schoolvoorbereiding en onderwijssteun.

De invloed van sociale positie en culturele diversiteit

De sociale positie van ouders speelt een cruciale rol in de opvoeding van hun kinderen. In Nederland zijn allochtone ouders vaak minder opgeleid en hebben zij een lagere sociale positie. Dit leidt tot beperkte mogelijkheden om hun kinderen te ondersteunend in hun leerproces. Daarnaast worden in de praktijk van het onderwijs veelal interculturele projecten geïnitieerd, maar deze zijn vaak beperkt tot losstaande activiteiten of feesten. De onderwijspraktijk staat hier vaak in het verschiet van het beleid, wat leidt tot onvoldoende competentie bij leerkrachten om met interetnische verschillen en conflicten om te gaan.

De diversiteit van de klas heeft ook een invloed op de houding van leerlingen ten opzichte van multiculturalisme. Allochtone leerlingen blijken vaker een multiculturele attitude te hebben dan hun autochtone klasgenoten. Leerlingen die vrienden hebben met een andere etnische achtergrond, staan echter positiever tegenover multiculturalisme. Ook staan autochtone en allochtone leerlingen uit klassen met een etnisch diverse populatie positiever tegenover multiculturalisme dan leerlingen uit klassen met minder etnische diversiteit.

De ecologische benadering en het multiculturele opvoedingsmodel

De ecologische benadering is een centraal concept in de interculturele pedagogiek. Hierbij wordt erkend dat de omgeving en de wijdere maatschappelijke context grote invloed hebben op de ontwikkeling van kinderen. De opvoeding en ontwikkeling van kinderen kunnen dan ook niet los gezien worden van de context waarin deze processen plaatsvinden. Dit wordt ook wel het cultureel-ecologisch raamwerk genoemd, waarin de culturele context in het gezin en de wijdere omgeving grote invloed heeft op de opvoeding.

In de zesculturenstudie, waarin onder andere Noord-Amerika, India, Okinawa, Mexico, Kenia en de Filippijnen betrokken waren, is gebleken dat de sociale en culturele context grote invloed heeft op de opvoeding en ontwikkeling van kinderen. De studie toonde aan dat er grote verschillen zijn tussen de culturen in de rol van kinderen, maar ook tussen de niet-westerse culturen onderling. Zo is de tijd die kinderen besteden aan spelen en werktaken verschillend per cultuur, wat opnieuw aantoont dat de opvoeding en ontwikkeling van kinderen niet universeel is, maar sterk afhankelijk is van de context.

De rol van de pedagoog in een multiculturele context

De culturele sensitiviteit van pedagogen is een belangrijk onderdeel van het multiculturele opvoedingsmodel. Pedagogen moeten zich bewust zijn van de verschillen in opvoeding en waarden tussen verschillende culturen. Ze moeten hun eigen normatief kader expliciteren en waar nodig bijstellen, aangezien de meeste allochtone ouders uit samenlevingen met een andere cultuur komen. Daarnaast maken allochtone ouders en kinderen een ingrijpend acculturatieproces door, wat leidt tot veranderingen in waarden en normen.

Bij de opvoeding van kinderen in een multiculturele context is het belangrijk om rekening te houden met de verschillende opvoedingsstijlen en de manier waarop ouders hun kinderen beïnvloeden. De pedagoog moet hierin een brug slaan tussen de verschillende culturen, zodat kinderen zich kunnen ontwikkelen in een omgeving die zowel hun eigen cultuur als de Nederlandse samenleving weerspiegelt.

De invloed van de opvoeding op de ontwikkeling van kinderen

De ontwikkeling van kinderen is een proces dat ingebed is in de sociaal-culturele context van de samenleving. Dit wordt beïnvloed door zowel biologische als omgevingsfactoren. Biologische factoren bepalen voor een deel de grenzen van de mogelijkheden die een kind heeft om zich te ontwikkelen. Daartoe horen bijvoorbeeld het vermogen om een taal te leren spreken of aanleg voor bepaalde vaardigheden. De omgeving speelt hierbij een cruciale rol, aangezien kinderen zich ontwikkelen door interactie met anderen, leren en groeien.

De opvoeding en ontwikkeling van kinderen zijn dus niet los te zien van de context waarin deze processen plaatsvinden. In een multiculturele context is het belangrijk om rekening te houden met de verschillende culturele waarden en normen die de opvoeding beïnvloeden. De pedagoog moet hierin een brug slaan tussen de verschillende culturen, zodat kinderen zich kunnen ontwikkelen in een omgeving die zowel hun eigen cultuur als de Nederlandse samenleving weerspiegelt.

De toekomst van multiculturele opvoeding

In de toekomst is het belangrijk om de multiculturele opvoeding verder te ontwikkelen, zodat kinderen zich kunnen ontwikkelen in een omgeving die zowel hun eigen cultuur als de Nederlandse samenleving weerspiegelt. Dit vereist een betere voorbereiding van pedagogen op de verschillen in opvoeding en waarden tussen verschillende culturen. Daarnaast is het belangrijk om de samenwerking tussen ouders, school en samenleving te versterken, zodat kinderen in een omgeving terechtkomen die hen helpt om zich te ontwikkelen op een manier die past bij hun eigen cultuur en de Nederlandse samenleving.

Conclusie

De ontwikkeling en opvoeding van kinderen vormt een centraal onderdeel van de pedagogische wetenschappen, met name in een multiculturele context. De opvoeding van kinderen is sterk beïnvloed door de culturele context waarin zij opgroeien. De sociale positie van ouders speelt een cruciale rol in de opvoeding van hun kinderen. De ecologische benadering is een centraal concept in de interculturele pedagogiek. De culturele sensitiviteit van pedagogen is belangrijk voor een multiculturele opvoeding. De opvoeding en ontwikkeling van kinderen zijn niet los te zien van de context waarin deze processen plaatsvinden. In de toekomst is het belangrijk om de multiculturele opvoeding verder te ontwikkelen, zodat kinderen zich kunnen ontwikkelen in een omgeving die zowel hun eigen cultuur als de Nederlandse samenleving weerspiegelt.

Bronnen

1. Blok 1.8 Opvoeding en onderwijs in multicultureel perspectief
2. Cultuur en opvoeding: Interculturele pedagogiek vanuit ecologisch perspectief
3. Cultuur en Opvoeding
4. Samenvatting 1.8 Ontwikkeling en onderwijs vanuit multicultureel perspectief
5. Ontwikkeling
6. Universiteiten weerstaan mcdonaldisering
7. Interculturele aspecten van opvoeding, onderwijs en hulpverlening