Onderzoek naar opvoeding en videogames: wat weten ouders en onderwijs?

De rol van videogames in de opvoeding van kinderen is in de afgelopen jaren steeds meer in het oog gelokt. Onderzoek toont aan dat ouders en onderwijsinstellingen zich zorgen maken over het gebruik van videogames, maar ook de voordelen ervan erkennen. Dit artikel bespreekt de huidige inzichten uit onderzoek naar het spelen van videogames, de invloed op de ontwikkeling van kinderen en de rol van ouders en onderwijs bij het bepalen van grenzen en strategieën.

Onderzoek naar het spelen van videogames

Het jaarlijks onderzoek naar het gamegedrag van kinderen in Nederland toont aan dat videogames volgens ouders onder andere de Engelse taalvaardigheid en creativiteit van kinderen kunnen stimuleren. Een overgrote meerderheid van de ouders (89%) erkent dat het spelen van videogames voordelen oplevert voor hun kinderen. Dit onderzoek is uitgevoerd door de Videogames Federatie Nederland (VGFN) en betreft 1102 Nederlandse ouders tussen de 25 en 60 jaar oud met een kind van 4 tot 17 jaar oud. De bevindingen laten zien dat ouders de voordelen van videogames erkennen, maar ook de noodzaak voelen om duidelijke grenzen te stellen. Meer dan een kwart van de ouders geeft aan regelmatig tot vaak vragen te hebben over het gamegedrag van hun kinderen en benadrukt dat de behoefte aan heldere informatie over afspraken maken rondom videogames toeneemt.

De resultaten laten ook zien dat kinderen van hun ouders meer vrijheid krijgen om videogames te spelen. Dit jaar hebben kinderen vaker de mogelijkheid om zelf te bepalen waar en met wie ze videogames spelen, vergeleken met vorig jaar. Daarnaast blijkt dat ouders het steeds minder erg vinden als hun kind geld uitgeeft in videogames. Uitgaven van meer dan €50 per maand nemen vooral toe bij oudere kinderen (15-17 jaar). Desalniettemin geeft bijna negen van de tien ouders (88%) aan voldoende grip te hebben op het gamegedrag van hun kind. Zo mogen kinderen voornamelijk geen videogames spelen waarin seks, drugs of gokken voorkomt. Meer dan driekwart van de ouders stelt bovendien een limiet aan de gametijd van hun kind.

Invloed van videogames op de ontwikkeling van kinderen

Videogames kunnen zowel positieve als negatieve invloed hebben op de ontwikkeling van kinderen. Onderzoek wijst uit dat gamen kan bijdragen aan de cognitieve, motivationele, emotionele en sociale ontwikkeling van jongeren. Bijvoorbeeld door ruimtelijk inzicht, doorzettingsvermogen, plezier en samenwerking te stimuleren. Daartegenover staat bewijs dat (overmatig) gamen kan leiden tot onder andere meer depressieve gevoelens, slechtere schoolresultaten en minder sociale contacten.

Een ander onderzoek, uitgevoerd door het Trimbos-instituut, toont aan dat problematisch gamen vooral voorkomt bij jongens (7%) dan bij meisjes (1%). De meerderheid ervaart echter geen problemen door het gamen. Onderzoek naar gamen onder leerlingen met autisme of ADHD toont aan dat het vaak lastiger is om een gezonde digitale balans te behouden. Dit heeft onder meer te maken met de behoefte aan voorspelbaarheid, contact en uitdaging en moeite met aandacht doseren. Bij leerlingen die autisme hebben, is gamen vaak een leuke uitlaatklep. Daarnaast blijkt dat veel videogames sociaal van aard zijn. De meest populaire pc- en console-games onder jongeren zijn bijna allemaal spellen die samen met anderen gespeeld worden. Online games worden gebruikt om vriendschappen op te bouwen of te onderhouden.

Ouders en het bepalen van grenzen

Ouders hebben met name vragen over de tijdsbesteding aan videogames en de invloed hiervan op de gezondheid en schoolprestaties van hun kind. Uit het onderzoek blijkt dat ouders het liefst informatie hierover verkrijgen via een informatieve website. Daarnaast is de behoefte aan informatie over afspraken rondom het spelen van videogames met 5% gestegen ten opzichte van 2023. Kijk voor meer informatie over het onderzoek en andere handige tips op rulethegame.nl. Hier wordt onder andere meer informatie gegeven over het instellen van ouderlijk toezicht, waarmee de hoeveelheid tijd die kinderen besteden aan het spelen van videogames beperkt kan worden.

De website van de Videogames Federatie Nederland (VGFN) biedt ouders praktische tips en tools om effectievere afspraken te maken over videogames. De website www.rulethegame.nl biedt ouders praktische tips en tools om effectievere afspraken te maken over videogames. Meer vrijheid voor kinderen met duidelijke voorwaarden. De resultaten laten ook zien dat kinderen van hun ouders meer vrijheid krijgen om videogames te spelen. Dit jaar hebben kinderen vaker de mogelijkheid om zelf te bepalen waar en met wie ze videogames spelen, vergeleken met vorig jaar.

Onderwijs en het begeleiden van kinderen

In het voortgezet speciaal onderwijs bestaan veel zorgen over problematisch gamegedrag en gebruik van sociale media bij leerlingen. Met name bij leerlingen met Autisme Spectrum Stoornis of ADHD. Het is belangrijk dat ouders en leerkrachten de mechanismes begrijpen die achter dit gedrag schuilgaan zodat leerlingen goed begeleid kunnen worden. Het Trimbos-instituut werkt binnen het preventieprogramma Helder op School aan lesmateriaal om de digitale balans van leerlingen in het voortgezet speciaal onderwijs te verbeteren.

Deelname aan games kan ook helpen bij het oplossen van problemen en het leren omgaan met beperkingen. Er zijn games ontwikkeld voor depressie, angst en stress-regulatie, maar ook ter ondersteuning van jongeren met ADHD. Het gebruik van videogames ter ondersteuning van therapie heeft verschillende voordelen. Een van de voornaamste is motivatie. Games worden beschouwd als leuk, terwijl therapie veelal gezien wordt als saai en didactisch. Daarnaast bieden games een ideale context om nieuwe vaardigheden te oefenen. Ze geven directe (en veelal positieve) feedback en stimuleren doorzettingsvermogen door het niveau van uitdaging af te stemmen op het huidige kunnen van de speler.

Conclusie

Het onderzoek naar het spelen van videogames toont aan dat ouders en onderwijsinstellingen zich zorgen maken over het gebruik van videogames, maar ook de voordelen ervan erkennen. Ouders erkennen niet alleen de voordelen van videogames, maar geven ook aan dat ze voorwaarden en grenzen stellen aan het gamegedrag van hun kinderen. De resultaten laten zien dat kinderen van hun ouders meer vrijheid krijgen om videogames te spelen. De invloed van videogames op de ontwikkeling van kinderen is complex en kan zowel positief als negatief zijn. Ouders en onderwijs hebben een belangrijke rol bij het bepalen van grenzen en strategieën. Het is belangrijk dat ouders en leerkrachten de mechanismes begrijpen die achter het gedrag van kinderen schuilgaan zodat ze goed begeleid kunnen worden.

Bronnen

1. Videogames Federatie Nederland (VGFN)
2. Blog Jeugd en Ecologische Pedagogiek, Hogeschool Utrecht
3. Mediawijsheid.nl - Gamen
4. Trimbos-instituut - Feiten en cijfers digitale media
5. Radboud Universiteit - Hoe games mentale gezondheid bespreekbaar kunnen maken
6. JMouders.nl - Videogames voordelen kinderen
7. Trimbos-instituut - Feiten en cijfers digitale media
8. Sociale Vraagstukken - Gamen maakt jongeren socialer en leerzamer