Onderzoek naar opvoeding: invloed van ouderlijk gedrag en omgeving op het welzijn van kinderen

De opvoeding van kinderen is een complex proces dat zowel psychologische als sociale aspecten omvat. Onderzoek naar opvoeding richt zich op de manier waarop ouders en andere opvoeders kinderen beïnvloeden op hun ontwikkeling, gezondheid en welzijn. In dit artikel worden de belangrijkste bevindingen en inzichten van verschillende onderzoeken uitgelegd, met name in het licht van de invloed van de ouderlijke omgeving, het gedrag van ouders en de rol van ondersteuning in de opvoedingspraktijk.

Onderzoek naar opvoeding: de rol van de ouderlijke omgeving

Een nieuw onderzoek van het Nederlands Tweelingen Register van de Vrije Universiteit Amsterdam laat zien dat de cognitieve en niet-cognitieve vaardigheden van ouders van invloed zijn op de onderwijsresultaten van kinderen. De onderzoekers keken naar de CITO-scores van de nakomelingen en het hoogst behaalde diploma. Ze gebruikten genetische methoden en benadrukten hoe genetisch onderzoek ons iets kan vertellen over de sociale omgeving. De wetenschappers onderzochten onderwijsgegevens en genetische gegevens van meer dan 40.000 kinderen in het VK en Nederland. De onderzoekers keken naar genen die verband houden met cognitieve vaardigheden (intelligentie of IQ) en niet-cognitieve vaardigheden (motivatie, sociale vaardigheden, leerstrategieën en doorzettingsvermogen). Zij ontdekten dat deze genen de leerresultaten van kinderen niet alleen direct via genetische transmissie van ouder naar kind, maar ook indirect via de ouderlijke omgeving beïnvloeden.

In Nederland is de invloed van de erfelijke ouderlijke omgeving echter niet zichtbaar in de CITO-schoolresultaten van kinderen op 12-jarige leeftijd, terwijl dit in het VK wel het geval is. Er is echter wel een verschil als we kijken naar het hoogst behaalde diploma, waarin het effect van de ouderlijke omgeving in beide landen zichtbaar is.

De invloed van opvoedgedrag op het welzijn van jongeren

Hoe jongeren naar opvoedgedrag van hun ouders kijken, hangt samen met hun stemming. Ook tellen de verschillende perspectieven tussen ouders en jongeren mee, blijkt uit onderzoek van Loes Janssen en haar Leidse collega’s van Klinische psychologie. Tijdens de puberteit willen jongeren zich losmaken van hun ouders en zich onafhankelijker opstellen. Toch blijft een warme en steunende ouder-kind relatie essentieel voor het welzijn van jongeren. Maar hoe ziet die er precies uit? Wat door een ouder als warm of steunend wordt gezien kan op een jongere heel anders overkomen. Zo kan de jongere een bepaalde opmerking van een ouder ervaren als heel kritisch, terwijl de ouder zelf juist vindt dat hij of zij heel constructief met de jongere mee denkt.

Beter afstemmen is belangrijk, omdat de verschillen en overeenkomsten tussen de perspectieven van ouders en jongeren over dagelijks opvoedgedrag mee moeten nemen in onderzoek naar de stemming van jongeren. Belangrijk is dat ouders zich realiseren dat hun vaak goed bedoelde gedrag niet altijd past bij wat jongeren nodig hebben, en dat jongeren dan mogelijk beter de intenties van hun ouders kunnen begrijpen.

De rol van opvoedondersteuning en professionele hunte

In de opvoedingspraktijk zijn veel ouders op zoek naar ondersteuning en begeleiding. Volgens onderzoek en professionals is het belangrijk om los van incidenten van jongs af aan te praten over kleur en ongelijkheid, om kinderen te helpen steviger in hun schoenen te staan. Daarnaast is het belangrijk dat ouders zich bewust zijn van hun eigen blik op de ander, en met collega’s aan de hand van filmfragmenten te praten over wat ouders meemaken en wat ze kunnen aanreiken.

In de praktijk is het belangrijk dat ouders en opvoeders zich bewust zijn van de impact van hun gedrag op de ontwikkeling van kinderen. Daarbij is het van belang om te letten op de mate waarin ouders opvoedingsondersteuning krijgen vanuit (informele) omgeving en (formele) instanties. De mate waarin zij behoefte hebben aan meer ondersteuning, de mate waarin zij tevreden zijn met de geboden ondersteuning, de mate van ervaren cohesie, sociale controle en opvoedklimaat van de buurt, zijn belangrijke factoren in de opvoedingspraktijk.

Onderzoeksmethoden in de opvoedingswetenschap

Er zijn verschillende onderzoeksmethoden die worden gebruikt om de invloed van opvoeding te onderzoeken. Kwantitatief onderzoek, zoals vragenlijsten, scheurkaartjes, observeren en bestaand bronnenonderzoek, wordt vaak gebruikt om cijfermatige informatie te verzamelen. Kwalitatief onderzoek, waarbij onderzoekseenheden in de omgeving als geheel worden bekeken, is eveneens van belang. Triangulatie, waarbij kwalitatieve en kwantitatieve dataverzamelingsmethoden worden gecombineerd, verhoogt de geldigheid van onderzoeksresultaten.

Daarnaast worden er ook experimentele studies en longitudinale onderzoeken uitgevoerd, waarbij de invloed van opvoeding wordt bekeken in verschillende contexten, waaronder opvoedingsomgevingen zoals gezin en kinderopvang, culturele invloeden, historische achtergronden, sociaaleconomische status en biologische factoren.

De rol van de school en de samenwerking tussen ouders en onderwijs

In de schoolcontext is het belangrijk dat ouders en onderwijsmedewerkers samenwerken om de ontwikkeling van kinderen te ondersteunen. De samenwerking tussen ouders en school kan bijdragen aan een betere afstemming van opvoedgedrag en het versterken van het zelfvertrouwen van kinderen. Daarnaast is het belangrijk dat ouders en onderwijsmedewerkers zich bewust zijn van de verschillen in perspectieven en hoe deze kunnen worden aangepast om de behoeften van kinderen beter te kunnen voldoen.

Conclusie

Onderzoek naar opvoeding legt de nadruk op de invloed van ouderlijk gedrag, de ouderlijke omgeving en de rol van ondersteuning in de opvoedingspraktijk. De bevindingen tonen aan dat de cognitieve en niet-cognitieve vaardigheden van ouders van invloed zijn op de onderwijsresultaten van kinderen. Daarnaast is het belangrijk dat ouders en opvoeders zich bewust zijn van de impact van hun gedrag op de ontwikkeling van kinderen. De samenwerking tussen ouders en onderwijs is essentieel om de ontwikkeling van kinderen te ondersteunen en te versterken.

Bronnen

1. Opvoeden in Nederland (OIN)
2. Als opvoeder je kind ondersteunen bij discriminatie
3. Onderzoeken en ontwerpen - Leerlijn Onderzoeken
4. Onderzoeksmethoden
5. DNA van ouders beinvloedt opvoeding van kinderen via de omgeving
6. Jeugd opvoeding
7. Soorten onderzoek
8. Wat is onderzoek?
9. Cijfers over opvoeden
10. Orthopedagogiek: psychosociale problemen
11. Soorten onderzoeksmethoden
12. Onderzoek
13. Opvoeding & Ontwikkeling
14. Onderzoeksmethoden
15. Dynamics of youth
16. Onderzoek naar opvoeding