Het belang van lichamelijke opvoeding en bewegen op school

De rol van lichamelijke opvoeding en bewegen in het onderwijs is van groot belang voor de gezondheid, ontwikkeling en leerprestaties van kinderen. Uit onderzoek blijkt dat bewegen niet alleen helpt bij het ontwikkelen van motorische vaardigheden, maar ook bij het verbeteren van mentaal welzijn, concentratie en leerprestaties. In dit artikel worden de voordelen van lichamelijke activiteit in het onderwijs besproken, met aandacht voor de effecten op cognitieve en emotionele ontwikkeling, de betekenis van bewegingsonderwijs, en de rol van leraars bij het stimuleren van actieve lessen.

Effecten van bewegen op leerprestaties

Bewegen heeft een positief effect op het mentale welzijn van kinderen en helpt bij het verbeteren van concentratie, aandacht en leerprestaties. Een onderzoek van Mullender-Wijnsma en collega’s (2015) toont aan dat het combineren van beweging met leren de academische prestaties van leerlingen kan verbeteren. Beweging in de les stimuleert de motivatie van kinderen en maakt dat ze zich actiever betrekken bij het leren. Daarnaast blijkt dat kinderen die actief zijn, beter kunnen concentreren en een betere reken- en taalvaardigheid ontwikkelen.

In het primair onderwijs wordt bewegend leren steeds vaker toegepast. Een peiling onder schoolleiders in 2021 toont aan dat bijna de helft (48%) van de scholen minimaal wekelijks bewegend leren aanbiedt en 18% (vrijwel) dagelijks. Beweging in de les wordt gezien als een manier om kinderen actief te houden zonder dat de traditionele vakken in de verste verte worden opgegeven. Daarnaast blijkt dat beweging in de pauze en tijdens de les bijdraagt aan een beter leerklimaat. Leerkrachten rapporteren dat kinderen na beweegactiviteiten rustiger en geconcentreerder zijn.

Lichamelijke ontwikkeling en motorische vaardigheden

Lichamelijke opvoeding en bewegen zijn essentieel voor de ontwikkeling van motorische vaardigheden. Uit onderzoek blijkt dat kinderen die voldoende en gevarieerd bewegen, betere motorische vaardigheden ontwikkelen dan kinderen die minder bewegen. De grootste ontwikkeling van basismotorische vaardigheden vindt plaats tot en met een leeftijd van acht jaar, maar loopt nog door na de basisschool. Goed ontwikkelde motorische vaardigheden zijn belangrijk voor het behouden van een actieve leefstijl.

In het primair onderwijs is het belangrijk dat kinderen leren omgaan met verschillende bewegingsvormen, zoals atletiek, spel, muziek en teambuilding. Leraars die beschikken over vakbekwaamheid in lichamelijke opvoeding kunnen beter differentiëren op vaardigheidsniveau en sociale interacties. Daarnaast is het belangrijk om kinderen te stimuleren om lopend of fietsend naar school te komen, zodat ze hun dagelijkse bewegingsbehoefte kunnen voldoen.

Sociaal-emotionele ontwikkeling

Bewegen draagt ook bij aan de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen. Het zelfbeeld wordt verhoogd door goede motorische ontwikkeling en succesbeleving bij sport- en beweegactiviteiten in een veilige context. Dit gebeurt vooral als (vak)leerkrachten in hun lessen bewegingsonderwijs differentiëren op vaardigheidsniveau en sociale interacties. Daarnaast helpt bewegen bij het ontwikkelen van zelfvertrouwen, samenwerking en communicatievaardigheden.

Een onderzoek naar het effect van beweging op het zelfbeeld van kinderen toont aan dat actieve kinderen vaker positief over zichzelf denken en beter kunnen omgaan met uitdagingen. Daarnaast is het belangrijk om kinderen te stimuleren om in de pauze te spelen en na schooltijd actief te zijn. Dit helpt bij het ontwikkelen van een positieve levenshouding en het verminderen van zittend gedrag.

Lichamelijke activiteit en mentaal welzijn

De invloed van lichamelijke activiteit op mentaal welzijn is duidelijk aangetoond. Bewegen vermindert stress, verhoogt het gevoel van geluk en verbetert de stemming van kinderen. Uit onderzoek blijkt dat kinderen die actief zijn, vaker een positieve houding hebben ten opzichte van school en zich beter kunnen concentreren op hun lessen. Daarnaast is bewegen een belangrijk onderdeel van het mentale welzijn van kinderen, omdat het helpt bij het ontwikkelen van een betere zelfbeheersing en het verminderen van angst en depressie.

In het primair onderwijs wordt beweging vaak gezien als een manier om kinderen te stimuleren en hun mentale welzijn te verbeteren. De combinatie van beweging en leren kan helpen bij het ontwikkelen van een positieve leerhouding en het versterken van de betrokkenheid van kinderen bij het onderwijs.

Beweging in het voortgezet onderwiens

De invloed van lichamelijke activiteit op leerprestaties is niet beperkt tot het primair onderwijs. In het voortgezet onderwijs blijkt dat voldoende bewegen het cognitief functioneren kan verbeteren. Een meta-analyse van Haverkamp en collega’s (2020) toont aan dat zowel eenmalige als langdurige lichamelijke activiteit een positief effect heeft op verschillende cognitieve functies. Dit geldt ook voor jongeren vanaf 12 jaar. Er is dus geen reden om aan te nemen dat het integreren van beweging in de schooldag op voortgezet onderwijs tot andere effecten leidt.

In het voortgezet onderwijs wordt beweging steeds vaker als onderdeel van het lesprogramma opgenomen. Scholen die bewegingsonderwijs aanbieden, zoals Bewegen, Sport en Maatschappij of Lichamelijke Opvoeding 2, kunnen hierdoor beter opereerbaar zijn in het lichaamsvormingsonderwijs. Daarnaast is het belangrijk dat docenten in het voortgezet onderwijs beschikken over de nodige vakbekwaamheid en dat er voldoende accommodaties beschikbaar zijn.

Belemmeringen bij lichamelijke opvoeding

Hoewel lichamelijke opvoeding belangrijk is, zijn er belemmeringen bij het aanbieden van beweging in het onderwijs. Volgens onderzoek van het Mulier Instituut is het aandeel scholen met aanvullend lesaanbod sport en bewegen gestegen, maar blijven er nog steeds veel scholen onvoldoende aandacht besteden aan lichamelijke opvoeding. Bovendien is de toegankelijkheid van sportfaciliteiten een probleem. Twee derde van de docenten LO ervaart belemmeringen door de LO-accommodaties, zoals onvoldoende inrichting, verouderde accommodaties en te weinig beschikbare ruimtes.

Daarnaast zijn er ook problemen met het aanbieden van beweging in de les. Sommige leerkrachten hebben last van een gebrek aan tijd, middelen of ondersteuning. Daarom is het belangrijk dat scholen investeren in de kwaliteit van lichamelijke opvoeding en de nodige faciliteiten bieden om beweging in het onderwijs te stimuleren.

Conclusie

Lichamelijke opvoeding en bewegen zijn van groot belang voor de gezondheid, ontwikkeling en leerprestaties van kinderen. Bewegen helpt bij het verbeteren van mentaal welzijn, concentratie, leerprestaties en sociaal-emotionele ontwikkeling. Daarnaast is het belangrijk voor de motorische vaardigheden en het behouden van een actieve leefstijl. In het primair en voortgezet onderwijs speelt lichamelijke activiteit een cruciale rol. Hoewel er belemmeringen zijn bij het aanbieden van beweging, is het belangrijk dat scholen, ouders en leerkrachten samenwerken om kinderen actief te houden en hen te stimuleren om voldoende en gevarieerd te bewegen.

Bronnen

1. https://www.onderwijskennis.nl/kennisbank/het-belang-van-meer-bewegen-op-school
2. https://www.leraar24.nl/50980/betere-leerprestaties-bij-meer-beweging/
3. https://www.mulierinstituut.nl/publicaties/27078/lichamelijke-opvoeding-en-sport-in-het-voortgezet-onderwijs/
4. https://www.allesoversport.nl/thema/beweegstimulering/nut-en-meerwaarde-van-sport-en-bewegen-in-het-basisonderwijs/