Overbeschermende opvoeding: Wat betekent het voor kinderen en hoe om te gaan met de gevolgen?

In de huidige opvoedingspraktijk komt het voorkomen van overbeschermende opvoeding steeds vaker voor. Deze vorm van opvoeden wordt vaak gekenmerkt door een intensieve betrokkenheid van ouders bij het leven van hun kind, waarbij ze proberen hun kind te beschermen tegen mogelijke bedreigingen. In de bronnen die beschikbaar zijn, wordt duidelijk gemaakt dat overbeschermend opvoeden zowel positieve als negatieve gevolgen kan hebben voor de ontwikkeling van kinderen. In dit artikel wordt uitgelegd wat overbeschermende opvoeding precies inhoudt, welke invloed deze heeft op het gedrag en de ontwikkeling van kinderen, en hoe ouders en onderwijsprofessionals hier het beste mee omgaan.

Wat is overbeschermende opvoeding?

Overbeschermende opvoeding wordt vaak gekoppeld aan het begrip “helikopterouder” of “curlingouder”, waarbij ouders hun kinderen in hoge mate beschermen tegen mogelijke risico’s. Dit kan zich uiten in het voorafgaan aan huiswerk, het intensief controleren van de gezondheid van het kind, of het ontnemen van zelfstandigheid. In de bronnen wordt aangegeven dat dit soort opvoeding kan leiden tot een verlies van autonomie bij het kind. Kinderen leren niet om met tegenslagen om te gaan, wat op den duur kan leiden tot een gebrek aan zelfvertrouwen en een verhoogd risico op interne problemen zoals angst of teruggetrokken gedrag.

In de bron [2] wordt duidelijk gemaakt dat overbeschermend opvoeden kan leiden tot meer internaliserend en externaliserend probleemgedrag, ongeacht de leeftijd van het kind. Dit kan zich uiten in faalangst, teruggetrokken gedrag of agressie. Het is belangrijk om op te merken dat overbeschermend opvoeden niet altijd slecht is, maar het kan wel een risico vormen als het de autonomie van het kind ondermijnt.

Invloed op het sociaal-emotionele gedrag

Een van de belangrijkste gevolgen van overbeschermende opvoeding is de invloed op het sociaal-emotionele gedrag van kinderen. In de bron [2] wordt duidelijk gemaakt dat overbeschermend opvoeden een risicofactor is voor de continuering van sociaal teruggetrokken gedrag. Kinderen die overbeschermend worden opgevoed, kunnen moeite hebben met het opbouwen van relaties met leeftijdsgenoten, omdat ze te veel afhankelijk zijn van hun ouders. Daarnaast kunnen ze ook last hebben van een gebrek aan zelfvertrouwen, wat leidt tot een verhoogd risico op angst of depressieve klachten.

In de bron [4] wordt opgemerkt dat kinderen in de leeftijd van negen jaar een kritieke fase doormaken, waarin ze hun ouders niet meer als onfeilbare figuren zien. Dit kan leiden tot een gevoel van onzekerheid en een verhoogd gevoel van angst. In deze fase is het belangrijk dat kinderen de kans krijgen om zelfstandig te leren omgaan met problemen, zodat ze later in staat zijn om met tegenslagen om te gaan.

Invloed op de leerontwikkeling

Bij de leerontwikkeling kan overbeschermende opvoeding ook een rol spelen. In de bron [5] wordt opgemerkt dat jongens en meisjes op verschillende manieren leren, en dat het onderwijs voor jongens praktischer en beeldend moet zijn, terwijl het voor meisjes meer theorietoegepast kan worden. In de context van overbeschermende opvoeding kan dit leiden tot een gebrek aan uitdagingen voor het kind, wat op den duur kan leiden tot een gebrek aan motivatie en een verminderde leerprestatie.

In de bron [3] wordt ook aangegeven dat kinderen die op een vrije school terechtkomen, vaak een andere omgeving tegenkomen dan op een reguliere basisschool. Dit kan leiden tot een overgangsproces waarin het kind zich moet aanpassen aan een nieuw leerproces. In dit proces is het belangrijk dat ouders en onderwijsprofessionals hun kind ondersteunen, maar ook de kans geven om zelfstandig te leren omgaan met uitdagingen.

Hoe om te gaan met overbeschermende opvoeding

De vraag die veel ouders zich stellen is: hoe ga je om met overbeschermende opvoeding? In de bron [6] wordt aangegeven dat het belangrijk is om te stoppen met het vastdenken aan wat er niet is en wat wel zou moeten zijn. In plaats daarvan is het belangrijk om te kijken naar wat er is en wat er zou kunnen zijn. Dit betekent dat ouders moeten leren om hun kinderen te laten leren omgaan met tegenslagen, in plaats van hen te beschermen tegen alle mogelijke problemen.

In de bron [7] wordt benadrukt dat balans het toverwoord is. Ouders moeten ervan uitgaan dat kinderen grenzen nodig hebben en dat het grote voordelen heeft als emoties er mogen zijn. Het is belangrijk om te leren omgaan met de emoties van het kind, in plaats van ze te onderdrukken. Dit helpt het kind om zichzelf beter te leren begrijpen en te leren omgaan met emoties.

Ondersteuning van ouders en onderwijs

In de bron [1] wordt aangegeven dat de rol van de Kennisrotonde is om wetenschappelijke kennis te zoeken over de invloed van overbeschermende opvoeding op kinderen. Hiermee kan een leerkracht onderbouwd advies geven aan ouders, wat helpt bij het aanpassen van de opvoedstijl. Dit is belangrijk, omdat ouders vaak niet beseffen dat hun gedrag invloed kan hebben op de ontwikkeling van hun kind.

In de bron [8] wordt aangegeven dat er professionele ondersteuning beschikbaar is voor ouders die moeite hebben met het omgaan met hun kind. Hierbij kan worden geadviseerd over het aanbieden van speelgoed, het begeleiden van bewegingsontwikkeling, of het helpen van het kind om zelfstandig te spelen. Dit soort ondersteuning helpt ouders om hun kind te leren omgaan met problemen, in plaats van ze te beschermen tegen alle mogelijke problemen.

Conclusie

Overbeschermende opvoeding kan zowel positieve als negatieve gevolgen hebben voor de ontwikkeling van kinderen. Het is belangrijk dat ouders en onderwijsprofessionals zich bewust zijn van de invloed van deze vorm van opvoeding op het sociaal-emotionele gedrag en de leerontwikkeling van kinderen. Het is belangrijk om te leren omgaan met tegenslagen en om de autonomie van het kind te bevorderen, in plaats van het te beschermen tegen alle mogelijke problemen. Ondersteuning vanuit professionele kantens en wetenschappelijke kennis kan hierbij helpen bij het aanpassen van de opvoedstijl en het bevorderen van een gezonde ontwikkeling van het kind.

Bronnen

1. Overbeschermende opvoeding en sociaal-emotionele ontwikkeling
2. Overbeschermende opvoeding en probleemgedrag
3. Overstap van regulier naar vrije school
4. De ontwikkelingsfase van een kind van negen jaar
5. De zevenjaarsperioden
6. Omdenken in opvoeding
7. Gentle parenting en overbeschermde kinderen
8. In the irowtime: Wat ik bied