Kansencirkel en GIRFEC: Een visie op opvoeding en zorg voor elk kind

De opvoeding en zorg voor kinderen is een complex onderwerp dat niet alleen betrekking heeft op het lichamelijk welzijn, maar ook op hun psychosociale ontwikkeling, onderwijs en het vertrouwen dat ouders en professionals in elkaar stellen. In het kader van het onderwijs en de jeugdzorg speelt het GIRFEC-model (Getting it right for every child) een centrale rol, zoals het wordt toegepast in Schotland en in Nederland via de Kansencirkel. Dit model, dat is ontstaan in samenwerking met diverse organisaties, is gericht op het creëren van een inclusieve samenleving waarin elk kind op het juiste moment de juiste hulp krijgt van de juiste personen. In dit artikel worden de kernprincipes van het GIRFEC-model en de Kansencirkel toegelicht, en wordt uitgelegd hoe deze visie kan worden toegepast in de praktijk van kinderopvang, onderwijs en jeugdzorg.

De kern van het GIRFEC-model

Het GIRFEC-model is ontstaan in Schotland en is sinds 2006 de officiële beleidslijn van de Schotse regering. Het doel van het model is ervoor te zorgen dat kinderen en jongeren op het juiste moment de juiste hulp krijgen van de juiste personen. Dit gebeurt door iedereen die iets met de doelgroep te maken heeft, intensief samen te werken vanuit dezelfde visie. De nadruk ligt op het individuele behoeftenprofiel van elk kind, waarbij ouders, onderwijs, jeugdzorg en andere betrokkenen samenwerken om te bepalen wat het kind nodig heeft. Hierbij staat het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind centraal, dat het rechter van elk kind benadruidt om op een manier te worden behandeld die past bij hun leeftijd en ontwikkelingsfase.

De Kansencirkel, die in Nederland is ontwikkeld, is een Nederlandse vertaling van het GIRFEC-model. Deze cirkel bevat acht ‘taartpunten’ die de kernwaarden van de visie omvatten: Actief – Gerespecteerd – Verantwoordelijk – Erbij Horen – Veilig – Gezond – Ontplooiing – Gekoesterd. Deze waarden worden nader uitgewerkt in denkbeeldige bewoordingen van kinderen, zoals ‘Ik hoor erbij en word geaccepteerd als deel van de gemeenschap’ of ‘Ik voel me lichamelijk en geestelijk goed’. De Kansencirkel dient als een richtlijn voor de samenwerking tussen ouders, onderwijs, jeugdzorg en andere betrokkenen, om ervoor te zorgen dat elk kind op de juiste manier wordt ondersteund.

Samenwerking tussen organisaties: een kernprincipe

Een van de belangrijkste kenmerken van het GIRFEC-model is de geïntegreerde werkwijze. In Nederland is dit te zien in het werk van de gemeente Tilburg, de jeugdorganisatie Sterk Huis en de stichting XpectPrimair. Deze drie partijen hebben samenwerking geïmplementeerd op basis van het Schotse model, waarbij ze samenwerken om de kansencirkel in de praktijk te brengen. In het kader van dit samenwerkingsoverleg hebben zij werkbezoeken gedaan naar Schotland, waar ze konden zien hoe de Schotten erin zijn geslaagd om niet langs elkaar heen te werken, maar in plaats daarvan alles en iedereen die met kinderen te maken heeft, samen te laten werken.

In Nederland is het nog steeds een veelvoorkomend probleem dat onderwijs, jeugdzorg en andere instellingen niet goed met elkaar samenwerken. Hierdoor ontstaan er situaties waarin kinderen niet de juiste hulp krijgen, of waarin ouders en professionals niet goed met elkaar kunnen communiceren. De Kansencirkel helpt hierbij om een gemeenschappelijke visie te creëren, zodat iedereen op één lijn kan werken. Dit wordt ondersteund door het estafettemodel, waarbij iedere organisatie het dossiertje overdraagt aan een andere organisatie, en iedereen vanuit één visie werkt met jeugdigen en gezinnen.

De rol van ouders en professionals

Een ander belangrijk aspect van het GIRFEC-model is de rol van ouders en professionals. Het is belangrijk dat ouders en professionals samenwerken om de behoeften van elk kind te bepalen. Hierbij staat het kind centraal, en wordt er naar de wensen en behoeften van het kind gekeken. In het kader van de Kansencirkel wordt er op gewerkt aan een visie waarin ouders en professionals samenwerken om te bepalen wat het kind nodig heeft, en om te zorgen dat het kind op het juiste moment de juiste hulp krijgt.

In de praktijk is dit vaak lastig, omdat ouders en professionals niet altijd hetzelfde inzicht hebben over wat het kind nodig heeft. Bovendien is er vaak sprake van een gebrek aan overleg tussen de betrokken partijen. In sommige gevallen is het nodig om een informele mentor in te zetten, die helpt bij het oplossen van problemen en het versterken van de eigen kracht van de jeugd. Dit wordt gestimuleerd via het programma Zorg voor de Jeugd, waarbij iedereen die niet thuis woont, een mentor krijgt aangeboden. Deze mentor helpt bij het opzetten van een normale thuissituatie, en kan helpen bij het overwinnen van belemmeringen.

De uitdagingen bij de uitvoering van het model

Hoewel het GIRFEC-model en de Kansencirkel veelbelovend zijn, zijn er ook uitdagingen bij de uitvoering. Een van de belangrijkste uitdagingen is het gebrek aan passende vervolgplekken. In veel gevallen is er sprake van een tekort aan plekken waar kinderen met complexe problemen terechtkomen. Dit leidt er toe dat ouders en professionals niet altijd de juiste keuzes kunnen maken, en dat kinderen soms tijdelijk in onpassende situaties terechtkomen. In sommige gevallen is het nodig om kinderen tijdelijk thuis te laten wonen, zodat ze een nieuwe start kunnen maken. Dit is bijvoorbeeld het geval geweest bij een jongere uit de instelling De Kaap, die na een kort verblijf thuis weer een nieuwe start maakte.

Een ander probleem is het gebrek aan overleg en coördinatie tussen de verschillende partijen. In veel gevallen werkt de jeugdzorg niet goed samen met het onderwijs of met andere betrokkenen. Dit leidt er toe dat kinderen niet op tijd de juiste hulp krijgen, of dat er sprake is van fragmentatie in de zorg. Daarom is het belangrijk om een geïntegreerde werkwijze aan te houden, waarbij iedereen vanuit één visie werkt. Dit kan worden ondersteund door het estafettemodel, waarbij iedereen zijn rol heeft en samenwerkt met andere partijen.

De rol van de overheid en de inspectie

De overheid heeft een belangrijke rol bij de uitvoering van het GIRFEC-model. De minister van Volksgezondheid, Veiligheid en Gezondheidszorg is verantwoordelijk voor het opstellen van beleid dat de uitvoering ondersteunt. Hierbij is het belangrijk dat de overheid zorgt voor ruimte voor gemeenten, zodat deze hun verantwoordelijkheid kunnen invullen. Daarnaast is het belangrijk dat de inspectie toezicht houdt op de kwaliteit van de zorg en op het gesprek dat wordt gevoerd met ouders en kinderen.

Een belangrijk onderdeel van de overheid is het onderwijs. In veel gevallen is het nodig dat kinderen die niet thuis kunnen wonen, toch onderwijs krijgen. Dit is belangrijk voor hun ontwikkeling, en voor hun toekomst. Daarom is het belangrijk dat ouders en professionals samenwerken om ervoor te zorgen dat elk kind op tijd de juiste ondersteuning krijgt. Bovendien is het belangrijk dat de overheid toeziet op de kwaliteit van de zorg, en dat er een passende vervolgplek wordt aangeboden voor elk kind.

Conclusie

Het GIRFEC-model en de Kansencirkel vormen een belangrijke visie op de opvoeding en zorg voor kinderen. Door samenwerking tussen ouders, onderwijs, jeugdzorg en andere betrokkenen kan worden gegarandeerd dat elk kind op het juiste moment de juiste hulp krijgt. De nadruk ligt op het individuele behoeftenprofiel van elk kind, en op het respecteren van de rechten van het kind. De uitdagingen bij de uitvoering zijn groot, maar met een goed samengaan en een passende vervolgplek kan worden gegarandeerd dat elk kind op de juiste manier wordt ondersteund. De rol van de overheid en de inspectie is hierbij belangrijk, en het is van belang dat er ruimte is voor gemeenten en dat er sprake is van een geïntegreerde werkwijze.

Bronnen

1. Kansencirkel en GIRFEC: Een visie op opvoeding en zorg voor elk kind
2. De Kansencirkel in de praktijk