De Nijmeegse Vragenlijst voor de Opvoedings-situatie: Een hulpmiddel voor gezinsondersteuning bij scheiding
juli 8, 2025
De manier waarop ouders hun kinderen opvoeden, verandert continu. In de loop van de jaren zijn er nieuwe opvoedstijlen ontstaan, die aansluiten bij de huidige maatschappelijke normen en verwachtingen. In dit artikel geven we een overzicht van de huidige trends in opvoeding, gebaseerd op de beschikbare bronnen. We bespreiden onder meer de nieuwe generatie opvoeden, de rol van vaders, de impact van de eerste 1001 dagen, en de belangrijkste kenmerken van moderne opvoedmethoden.
De evolutie van opvoeden
De opvoedingspraktijken zijn in de loop van de eeuwen sterk veranderd. In de 19e eeuw verschenen de eerste cursussen voor ouders, terwijl de 20e eeuw werd gekenmerkt door het opkomen van opvoedsteun en het ontstaan van centra voor jeugd en gezin. In de 21e eeuw kreeg men aandacht voor opvoedsteun voor alle ouders, met als doel het bevorderen van een veilig en stimulerend opgroei- en opvoedklimaat. De nadruk ligt op het samenwerken tussen professionals en ouders, en op het aanbieden van ondersteuning op maat.
In de hedendaagse maatschappij is opvoeden steeds meer een geheel, waarbij zowel de ouder als het kind in balans moeten blijven. Dit betekent dat ouders zich zorgen moeten maken over hun eigen welzijn, zodat ze beter in staat zijn om hun kind te begeleiden. Ook de rol van vaders wordt steeds belangrijker geacht, en het is belangrijk dat ouders goed voor zichzelf zorgen, zodat ze kunnen omgaan met de uitdagingen van het opvoeden.
De nieuwe generatie en hun opvoedstijl
Elke generatie heeft haar eigen manier van opvoeden. De nieuwe generatie probeert de fouten van de voorgaande generatie te compenseren en wil zich onderscheiden. De nadruk ligt steeds vaker op gelijkheid, zelfstandigheid en respect. De nieuwe generatie wil hun kinderen helpen bij hun reis door het leven, in plaats van hen te controleren of te bepalen wat ze moeten doen.
Deze opvoedstijl wordt vaak aangeduid als 'gentle parenting' of 'respectful parenting'. Hierbij gaat het erom dat ouders hun kinderen respectvol omgaan, grenzen stellen en tegelijkertijd hun eigen wil en keuzes respecteren. Dit vereist een balans tussen duidelijke regels en ruimte voor autonomie. Ouders moeten ook goed kunnen luisteren en hun kinderen begrijpen, in plaats van hen te bevelen.
De eerste 1001 dagen: cruciale periode voor gezonde ontwikkeling
De eerste 1001 dagen van een kind, van conceptie tot het tweede levensjaar, zijn cruciaal voor de gezonde en kansrijke ontwikkeling. In dit tijdsbestek ontwikkelt het kind zowel lichamelijke als psychosociale vaardigheden. De band met de opvoeders is hierbij van groot belang. Dit wordt ook wel 'hechting' genoemd.
De rol van de vader wordt steeds belangrijker geacht. Er is meer aandacht voor het opbouwen van een sterke band tussen vader en kind, en de samenwerking tussen ouders en professionals wordt steeds belangrijker. Ook de rijksoverheid investeert in versterking van de band tussen vaders en kinderen, bijvoorbeeld door het verlengen van het kraamverlof.
Kenmerken van de moderne opvoedstijl
De moderne opvoedstijl heeft een aantal kenmerken die het onderscheiden van traditionele opvoedmethoden. Hieronder volgen enkele belangrijke kenmerken:
1. Respect en mededogen
Een van de kernpunten van de nieuwe opvoedstijl is respect voor het kind. Ouders moeten hun kinderen begrijpen en hun gedrag niet meteen bestraffen, maar proberen te leren wat er aan de hand is. Dit vereist geduld en empathie.
2. Duidelijke grenzen
Hoewel de nadruk ligt op respect, zijn duidelijke grenzen en regels toch belangrijk. Kinderen hebben structuur en voorspelbaarheid nodig om zich veilig en zeker te voelen. Ouders moeten hun kinderen uitleggen waarom bepaalde dingen niet mogen en hoe ze beter kunnen omgaan met situaties.
3. Emotionele ontwikkeling
In de eerste jaren van het leven leren kinderen emoties herkennen en begrijpen. Het is belangrijk dat ouders hierbij helpen door te luisteren, te beantwoorden op vragen en emoties te benoemen. Dit bevordert de emotionele ontwikkeling van het kind.
4. Sociaal gedrag
Ouders moeten hun kinderen helpen om met andere kinderen om te gaan. Dit kan bijvoorbeeld door samen te spelen, samen te werken of te leren omgaan met verschillen. Sociaal gedrag is essentieel voor de ontwikkeling van een kind.
5. Media- en technologiegebruik
In de hedendaagse maatschappij is het gebruik van media en technologie een belangrijk onderdeel van het opvoeden. Ouders moeten hun kinderen helpen om met deze technologie om te gaan, zowel in termen van veiligheid als van overmatig gebruik.
De rol van de opvoedingsondersteuning
De opvoedingsondersteuning is een belangrijk onderdeel van de huidige opvoedpraktijken. In Nederland is het aanbod van opvoedingsondersteuning voornamelijk in handen van de CJG’s, wijkteams of jeugd- en gezinsteams. Het aanbod is toegespitst op de vragen en behoeften van ouders in die betreffende gemeente.
De nadruk ligt op het samenwerken tussen professionals en ouders. Er wordt ook meer aandacht besteed aan preventie en het versterken van het netwerk van ouders. De rol van de opvoedingsondersteuning is om ouders te ondersteunen bij het opvoeden, met als doel het bevorderen van een veilig en stimulerend opgroei- en opvoedklimaat.
De invloed van de opvoedstijl op het gedrag van kinderen
De opvoedstijl heeft een grote invloed op het gedrag van kinderen. Er zijn verschillende opvoedstijlen, waaronder de autoritaire, toegeeflijke, democratische en verwaarlozende opvoedstijl. De nieuwe generatie opvoeden ligt dichter bij de democratische en respectvolle opvoedstijl.
De autoritaire opvoedstijl is kenmerkend door het feit dat de ouder de baas is en het kind moet gehoorzamen. Er wordt veel gebruik gemaakt van straf en er is geen ruimte voor discussie. Deze opvoedstijl kan leiden tot onzekerheid en angst bij kinderen.
De toegeeflijke opvoedstijl is gekenmerkt door het feit dat ouders hun kind bijna altijd hun zin geven. Er zijn weinig regels en het kind mag bijna alles zelf bepalen. Deze opvoedstijl kan leiden tot een gebrek aan zelfstandigheid en verantwoordelijkheid bij het kind.
De democratische opvoedstijl ligt tussen de autoritaire en toegeeflijke opvoedstijl in. Er zijn wel regels, maar ouders kijken ook naar wat hun kind nodig heeft. Ook geven ze uitleg waarom iets niet mag. Deze opvoedstijl bevordert zowel zelfstandigheid als verantwoordelijkheid bij het kind.
De verwaarlozende opvoedstijl is gekenmerkt door het feit dat er bijna geen tijd is voor het kind en er bijna geen regels zijn. Het kind wordt verwaarloosd, omdat de ouders bijvoorbeeld veel stress of een drukke baan hebben. Een kind voelt zich vaak eenzaam en onveilig.
De invloed van de opvoedstijl op de mentale ontwikkeling van kinderen
De opvoedstijl heeft ook een grote invloed op de mentale ontwikkeling van kinderen. Het is belangrijk dat ouders hun kinderen helpen bij het ontwikkelen van een gezonde mentale ontwikkeling. Dit kan bijvoorbeeld door te luisteren, te luisteren naar hun gedachten en emoties, en hen te begeleiden bij het oplossen van problemen.
Een goede opvoedstijl bevordert de mentale ontwikkeling van kinderen en helpt hen om zich veilig en zeker te voelen. Een slechte opvoedstijl kan leiden tot stress, angst en zelfs psychische problemen.
De invloed van de opvoedstijl op de sociale ontwikkeling van kinderen
De opvoedstijl heeft ook een grote invloed op de sociale ontwikkeling van kinderen. Het is belangrijk dat ouders hun kinderen helpen bij het leren omgaan met andere kinderen en het ontwikkelen van sociale vaardigheden.
Een goede opvoedstijl bevordert de sociale ontwikkeling van kinderen en helpt hen om zich veilig en zeker te voelen in hun omgeving. Een slechte opvoedstijl kan leiden tot sociale problemen, zoals het moeilijk kunnen omgaan met anderen of het ontbreken van empathie.
De invloed van de opvoedstijl op de lichamelijke ontwikkeling van kinderen
De opvoedstijl heeft ook een grote invloed op de lichamelijke ontwikkeling van kinderen. Het is belangrijk dat ouders hun kinderen helpen bij het ontwikkelen van lichamelijke vaardigheden, zoals lopen, springen en werken met hun handen.
Een goede opvoedstijl bevordert de lichamelijke ontwikkeling van kinderen en helpt hen om zich veilig en zeker te voelen in hun omgeving. Een slechte opvoedstijl kan leiden tot lichamelijke tekortkomingen en een gebrek aan beweging.
Conclusie
De manier waarop ouders hun kinderen opvoeden, verandert continu. De nieuwe generatie opvoeden richt zich op respect, gelijkheid en zelfstandigheid. De nadruk ligt op het samenwerken tussen ouders en professionals, en op het aanbieden van ondersteuning op maat. De eerste 1001 dagen van een kind zijn cruciaal voor de gezonde ontwikkeling, en de rol van de vader wordt steeds belangrijker geacht. De moderne opvoedstijl heeft een aantal kenmerken die het onderscheiden van traditionele opvoedmethoden. De opvoedingsondersteuning is een belangrijk onderdeel van de huidige opvoedpraktijken, en de invloed van de opvoedstijl op het gedrag, de mentale ontwikkeling, de sociale ontwikkeling en de lichamelijke ontwikkeling van kinderen is groot.
Bronnen
- NJI - Actuele ontwikkelingen in ouderschap en opvoeden
- Ontspannen Opvoeden - Online cursus
- Nieuwe generatie: anders opvoeden
- Nieuw gemakkelijk opvoeden: tips en tricks voor ouders van basisschoolkinderen
- Gentle parenting: wat houdt deze opvoedstijl in?
- Wat is belangrijk bij opvoeden?
- De Triple P-methode
- Het nieuwe opvoeden
- FAFO-opvoeden: een nieuwe trend
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
